Hayatımın bir döneminde, üniversite tercihlerimi yaparken, hangi mesleği seçeceğime dair büyük bir kararsızlık yaşıyordum. Ailem ve arkadaşlarım sürekli mühendislik mesleğinin ne kadar prestijli olduğundan bahsediyordu. Özellikle de komşumuzun oğlu Ahmet Abi, inşaat mühendisi olarak çalışıyordu ve her karşılaşmamızda mesleğinin ne kadar heyecan verici olduğunu anlatırdı. İşte bu sohbetler, beni mühendisliğin büyülü dünyasına adım atmaya teşvik etti.
Mühendislik Mesleğine Genel Bir Bakış
Mühendislik, geçmişten günümüze en saygın ve prestijli mesleklerden biri olarak kabul edilir. Sayısal alanda, özellikle tıp ve diş hekimliğinden sonra en çok tercih edilen meslek olması da bunu kanıtlar niteliktedir. Bu kadar köklü bir mesleğin bu denli ilgi görmesi aslında hiç de şaşırtıcı değil.
Mühendis Nedir?
Peki, mühendis kimdir ve ne iş yapar? İnsanların ihtiyaçlarına yönelik aletlerin ve sistemlerin üretilmesinde teknik bilgi ve matematiği kullanarak hesaplamalar yapan, özel programlarla sistem geliştiren kişiye mühendis denir. Mühendisler, doğanın ve insanlığın sorunlarına pratik çözümler üreten yaratıcı bireylerdir.
Mühendislerin Sahip Olması Gereken Özellikler
Üniversitede bir hocam derdi ki: "Mühendislik, sadece formülleri bilmek değil, aynı zamanda problem çözme sanatıdır." Gerçekten de bir mühendisin sahip olması gereken özellikler şunlardır:
1- Analitik düşünme becerisi: Karmaşık problemleri çözebilme yeteneği.
2- Yaratıcılık: Yenilikçi ve özgün fikirler geliştirebilme.
3- Takım çalışmasına uyum: Farklı disiplinlerle işbirliği yapabilme.
4- İletişim becerileri: Teknik bilgiyi anlaşılır şekilde aktarabilme.
5- Teknolojik yeniliklere açık olma: Sürekli öğrenme ve gelişime istekli olma.
Bunun yanı sıra, mühendislerin sayısal yönünün güçlü olması, matematik ve fizik gibi alanlara ilgi duyması da oldukça önemlidir.
Mühendislerin Çalışma Ortamları ve Kullandıkları Araçlar
Mühendislerin çalışma ortamları, çalıştıkları alana göre oldukça çeşitlilik gösterir. Kimi zaman gürültülü bir şantiyede, kimi zaman da sessiz bir ofiste bilgisayar başında çalışabilirler. Örneğin, makine mühendisleri fabrikalarda üretim hattında görev alırken, yazılım mühendisleri daha çok ofis ortamında çalışır.
Mühendislerin sayısal yönünün güçlü olması gerekir.
Matematik ve fizik gibi alanlara ilgi duymalıdır.
Sorunlar karşısında pratik özümler üretebilmelidir.
Analitik düşünme becerilerine sahip olmalıdır.
Yaratıcılığı gelişmiş olmalıdır.
Alanıyla ilgili gelişmeleri takip etmelidir.
Okumayı ve araştırma yapmayı sevmelidir.
Disiplinli olmalıdır.
Yoğun çalışmaya ayak uydurabilmelidir.
Yeniliklere açık olmalıdır.
Kişisel gelişimine önem vermelidir.
Kullandıkları araçlar ve ekipmanlar da alanlarına göre değişiklik gösterir, ancak genel olarak şunları sayabiliriz:
Maliyet hesaplaması yapar.
Maliyet düşürmenin yollarını bulur.
Müşterilerine projeler hakkında danışmanlık yapar.
Yeni projeler geliştirir.
Araştırmalarını raporlaştırır.
Müşterilerin istek ve ihtiyaçlarına göre proje hazırlar.
Alanındaki yenilikleri takip eder.
Projenin ilk anından son anına kadar kontrollerini gerçekleştirir.
İşlerin sorunsuz bir şekilde yürümesini sağlar.
Yapılacak projenin bilgisayar üzerinde modellemesini çıkarır.
Var olan problemlere çözüm geliştirir.
Yeni bir ürün ortaya çıkarır ve bu ürünü geliştirir.
İş ve eylem planı hazırlar.
Çalışan ve işveren arasında köprü görevi görür.
Farklı departmanlarla koordineli bir biçimde çalışır.
Yapılan işlerin denetimini sağlar.
Baret, gözlük, önlük, eldiven
Cetvel, metre, elektronik ölçüm cihazları
Bilgisayarlar ve özel yazılımlar (AutoCAD, MATLAB, Netcat vb.)
Mühendis Ne İş Yapar?
Mühendislerin çalışma alanları oldukça geniştir. Kamu kurumlarında, özel sektörde veya kendi işlerini kurarak çalışabilirler. İnşaat, yazılım, gıda, tekstil, otomotiv, enerji gibi birçok sektörde görev alabilirler.
Temel Görev ve Sorumlulukları
Mühendislerin görevleri alanlarına göre farklılık gösterse de, genel olarak aşağıdaki sorumlulukları üstlenirler:
Maliyet hesaplamaları yapar ve maliyet düşürme yöntemleri geliştirir.
Yeni projeler tasarlar ve mevcut projeleri geliştirir.
Araştırma ve geliştirme çalışmaları yürütür.
Müşterilerin istek ve ihtiyaçlarına göre çözümler üretir.
Proje yönetimi yapar ve ekibi koordine eder.
Teknolojik gelişmeleri takip eder ve yenilikleri uygular.
Kalite kontrol süreçlerini yönetir ve standartlara uygunluğu sağlar.
Örneğin, bir elektrik mühendisi, elektrik projeleri çizerken, bir gıda mühendisi gıdaların hijyen koşullarını denetler.
Mühendislik Dalları ve Çalışma Alanları Nelerdir?
Mühendislik, günümüzde yaklaşık 40 farklı dala ayrılmıştır. İşte en çok bilinen mühendislik dallarından bazıları ve çalışma alanları:
1. İnşaat Mühendisliği
Yolların, binaların ve köprülerin yapımıyla ilgilenir. Proje çizimi, inşaatın denetimi ve yönetmeliklere uygunluğunu sağlar.
2. Makine Mühendisliği
Makinelerin tasarımı, üretimi ve bakımı ile uğraşır. Üretim makinelerinin çevreye ve sağlığa zararlı olmamasını sağlar.
3. Elektrik-Elektronik Mühendisliği
Elektrik ve elektronik sistemlerin tasarımı ve geliştirilmesiyle ilgilenir. Elektronik cihazların sistemlerini oluşturur ve kontrollerini yapar.
4. Kimya Mühendisliği
Kimyasal ürünlerin üretimi ve ham madde işlenmesiyle uğraşır. İlaç, petrokimya ve gıda sektörlerinde çalışabilir.
5. Yazılım Mühendisliği
Yazılımların geliştirilmesi ve yönetimi ile ilgilenir. Çeşitli programlama dillerini kullanarak yazılımlar oluşturur.
6. Endüstri Mühendisliği
Sistemlerin en verimli şekilde çalışmasını sağlar. Süreçleri iyileştirir ve kaynakların etkin kullanımını optimize eder.
7. Çevre Mühendisliği
Çevre kirliliği ile mücadele eder. Doğal kaynakların korunmasını ve sürdürülebilirliğini sağlar.
8. Gıda Mühendisliği
Gıdaların üretiminden tüketimine kadar her aşamada hijyen ve kaliteyi sağlar. Gıda güvenliği standartlarının uygulanmasında rol alır.
9. Harita Mühendisliği
Arazi ölçümleri yapar ve bu verileri haritalara aktarır. İnşaat projelerinde ve arazi planlamalarında kritik öneme sahiptir.
10. Ziraat Mühendisliği
Tarım faaliyetlerinin iyileştirilmesi ve geliştirilmesiyle ilgilenir. Tarım teknolojilerini kullanarak verimliliği artırır.
Mühendis Maaşları
Mühendislerin maaşları, tecrübelerine, çalıştıkları sektöre, uzmanlık alanlarına ve bulundukları bölgeye göre değişiklik gösterir. Yeni mezun bir mühendis, genellikle özel sektörde asgari ücretin biraz üzerinde bir maaşla işe başlar. Ancak tecrübe kazandıkça ve kendini geliştirdikçe maaşı da artar.
Özel sektörde: Maaşlar, ortalama 3000 TL'den başlayıp, uzmanlık ve pozisyona göre 30.000 TL ve üzerine çıkabilir.
Kamuda: Yeni başlayan bir mühendis, yaklaşık 6500 TL maaş alırken, tecrübe ve kıdeme göre bu rakam artar.
Kendi işini kuranlar: Kazançları, yaptıkları işin büyüklüğüne ve müşteri portföyüne bağlı olarak değişir.
Benim bir arkadaşım, yazılım şirketi kurdu ve kısa sürede oldukça başarılı projelere imza attı.
Mühendis Nasıl Olunur?
Mühendis olabilmek için, öncelikle üniversitelerin mühendislik fakültelerinden mezun olmak gerekir. İşte adım adım izlenecek yol:
1- Lise eğitimi: Sayısal ağırlıklı derslere önem vermek.
2- Üniversite sınavı: AYT sınavında sayısal alandan yeterli puanı almak.
3- Üniversite tercihi: İstediğiniz mühendislik bölümünü tercih etmek.
4- Üniversite eğitimi: 4 veya 5 yıllık mühendislik eğitimi almak.
5- Staj ve proje: Zorunlu stajları tamamlamak ve bitirme projesi hazırlamak.
Eğitim Sürecinde Alınan Dersler
Matematik, fizik, kimya gibi temel bilim dersleri.
Mesleki İngilizce ve yabancı dil eğitimi.
Teknik çizim ve bilgisayar destekli tasarım programları.
Proje yönetimi ve araştırma teknikleri.
Üniversitede okurken, AutoCAD ve MATLAB gibi programları öğrenmek benim için başta zordu ama zamanla alıştım.
Mezuniyet Sonrası
Özel sektöre başvurmak: CV hazırlayıp şirketlere başvurabilirsiniz.
Kamuda çalışmak: KPSS'ye girerek kamuda mühendis olarak atanabilirsiniz.
Akademik kariyer: Yüksek lisans ve doktora yaparak akademisyen olabilirsiniz.
Kendi işinizi kurmak: Danışmanlık veya proje ofisi açarak kendi işinizi yapabilirsiniz.
Ben mezun olduktan sonra, yüksek lisans yapmaya karar verdim ve bu süreçte kariyer hedeflerimi daha net belirledim.
Sonuç Olarak
Mühendislik, donanım ve ilgi gerektiren, herkesin yapabileceği bir meslek değildir. Ancak dünyayı şekillendiren, insanlığın ihtiyaçlarına çözüm üreten bir meslek olması nedeniyle de son derece tatmin edicidir.
Eğer matematik ve fen bilimlerine ilgi duyuyorsanız, sorunlara çözüm üretmekten hoşlanıyorsanız ve teknolojiyi yakından takip ediyorsanız, mühendislik sizin için ideal bir meslek olabilir.
Unutmayın, mühendislik sadece bir meslek değil, bir yaşam tarzıdır.
Referanslar
Ünsal, E. (2016). Mühendislik ve Teknoloji. İstanbul: Akademi Yayınları.
Yıldırım, A. (2018). Mühendisliğin Temelleri. Ankara: Bilim ve Teknik Yayınları.
Demir, S. (2019). Geleceğin Mühendisliği. İzmir: Ege Üniversitesi Yayınları.
Not: Bu yazıda yer alan bilgiler genel bilgilendirme amaçlıdır ve kişisel deneyimleri içermektedir.