Yüzyıllardır çevremizdeki doğa olaylarını ve sosyal olguları gözlemliyoruz. Bu konularda akıl yürüterek merak ihtiyacımızı karşılayacak bilgileri bulmaya ve olayların nelerden kaynaklandığını keşfetmeye çalışıyoruz. İlk zamanlarda insanlar karşılaştıkları problemleri çözebilmek için hissettiklerinden ve inançlarından yararlanıyordu.
Çözümleyemediği konularda çevresinde bilgi sahibi olduğuna inandığı kişilerden bilgi almaktaydı. Fakat bu bilgilerin ne derece doğru ve güvenilir olduğuna dair bir sistem yoktu. Tarihin ilk bilim insanları olan filozoflar öğretileriyle öğrencilerine ve yaşadıkları topluluklara karşılaştıkları olaylara şüphe ile yaklaşmaları ve sorgulayıcı olmalarını öğrettiler.
akıl süzgecinden ve eleştirmeden salt bilgiyle hareket etmemeleri gerektiğini anlattılar. zamanla insanlardaki merak ve öğrenme isteği eleştirel düşünme sürecine ve olaylara kuşkucu yaklaşmaya önayak oldu. İşte bu sonu gelmeyen merak ve keşfetme isteğiyle hayatımızdaki her şeyi anlamlandırma çabası bizi bilimsel araştırma yapmaya yönlendirdi.
Zaman içerisinde sayısız bilim adamı bilimsel bilgiye ulaşma yarışında bilime inanılmaz katkılar yaptı. Bu sayede bilimsel araştırmalara ulaşmada izlenecek yöntemler de evrimleşmiş oldu. Doğru, güvenilir ve herkes tarafından kabul edilen kurallar çerçevesinde oluşturulan bilimsel araştırmaların temel amacı etrafımızda olup bitenleri bu çerçevede kavrayarak bunların asıl kaynağını bulmak ve neden sonuç ilişkisiyle izah etmektir. Oluşan problemlere alternatif çözüm yolları bulmak amacıyla planlı ve sistematik olarak verilerin toplanması, çözümlenmesi, yorumlanması ve değerlendirilmesi sürecine bilimsel araştırma denir.
Bilimsel Araştırma Yöntemleri Nelerdir?
Doğru ve güvenilir bilgiye ulaşma amacıyla defalarca tekrarlandığında daima aynı sonucu veren kuramlara ulaşabilme seçenekleridir. Bilimsel araştırma yöntemleri analiz ve yorumlamayla birlikte pozitivist bir bakış açısı gerektirir. Belli bir metodolojiye dayanır. Fikir aşamasında bilimsel düşünce, eylem aşamasında bilimsel araştırma esaslarının birleşiminden oluşurlar. Bilimsel araştırma yöntemlerinin amacı, ispatlanmış veriye ulaşmak için sistematik çalışmalara ve analizlere dayalı genelleştirilebilir doğru bilgilere ulaşmaktır. Bilimsel araştırma yöntemleri:
Nitel yöntemler
Nicel yöntemler
Karma yöntemler olarak sıralanabilir.
Nicel Yöntemler: Olguları ve olayları objektif, test edilebilir ve istatiksel verilere dayalı olacak şekilde açıklayan araştırma yöntemidir. Nicel araştırma aşamasında istatiksel yöntemlerin değerlendirmesi sırasında yapılan gözlemlerin genel geçerliliği ve güvenilirliği kolayca deneye tabi tutularak ölçülebilir. Bulgu yanlışlanıncaya kadar geçerli olarak kabul edilir. ”Ne kadar? Ne ölçüde? Ne kadar yaygın? Ne kadar sık?” sorularına cevap aramaktadır.
Nitel Yöntemler: Tümevarıma dayanan araştırmaların neticesinde teorik ve kavramsal verilere ulaşılır. Olay ve olguların gerçekleşme nedenlerini ve nasıl gerçekleştiğini kuramsal olarak yorumlar ve değerlendirir. Bu araştırma yönteminde birden fazla gerçeğin olabileceği baz alınır. Dolayısıyla aynı durum karşısında sübjektif davranılacağı savunulur. Bundan dolayı araştırma teknikleri ve kullanılan stratejiler esnektir. Neden sonuç ilişkisinden daha çok olay ve olguları açıklamaya ağırlık verir. Holistik yaklaşım söz konusudur. ”Niçin? Nasıl? Ne şekilde” sorularına cevap arar.
Karma yöntemler: Araştırma yapılmadan önce kullanılacak metodoloji araştırmanın kendisi kadar önemlidir. Son zamanlarda bazı bilim dallarında (Beşeri Bilimler) nitel ve nicel veri toplama ve araştırma yöntemlerinin bir arada kullanıldığı çalışmalar artmaya başlamıştır. Üçüncü bir araştırma yöntemi olan karma yöntemler nitel ve nicel yöntemlerin birlikte kullanılması sonucu oluşur. Bu yöntemde araştırmacı sorunu ele alış biçimi ve kullanılan strateji bakımından değişik yapıda ve çok sayıda bilgi toplamalıdır. Her iki yöntemi birlikte kullanmak problemleri anlama ve analiz etme noktasında bize çok daha fazla bakış açısı kazandırır. Bu durum normalde tek yöntem kullanılarak gözden kaçabilecek çıkarımları anlamaya ve değerlendirmeye zemin hazırlar.
Bilimsel Araştırma Basamakları Nelerdir?
Bilimsel araştırma yöntemlerinde deney ve gözlem önemlidir. Araştırma ispatlanabilir doğru bilgiye dayanmalı ve kendinden önceki benzer nitelikteki bilimsel kaynaklarla çelişmemelidir. Dolayısıyla birikimli olarak ilerleyen bu sürecin farkında olmak ve adım adım ilerlemek gerekir. Bilimsel araştırma Basamaklarını şu adımlar oluşturur;
Konu veya sorunun tanımı ve gözlem
Tahmin ve hipotez aşaması
Araştırmaya konu olacak sorunsalın belirlenmesi
Çalışma misyonunun belirlenmesi
Parametrelerin açıklanması
Kullanılacak ölçeğin ve ölçme tekniklerinin belirlenmesi
Niceliksel ve deneysel çalışmalar
Data, bilgi veya verilerin analiz süreci
Bağlantı kurma ve korelasyon çalışmaları
Kontrol etme
Sonuç ve kısıtların belirlenmesi
Yanlışlanabilirlik testi
Sonuçlara dayalı kestirim yapabilme
Bilimsel araştırmanın bilirkişilere sunumu ve ilgili kişiler tarafından incelenmesi
Yanlışlanması durumunda akışın oluşturulması ve yeniden düzenlenmesi
Bilimsel yöntemlerin gerekliliği olarak araştırmaya konu olacak uygun kaynağın bulunması ve uygun sorunun belirlenmesinden gözlem ve tahminlerin nasıl yapılması gerektiğine, ölçek türlerinin belirlenmesinden, tahmini verilerin genel geçer bilgiye dönüşmesine kadar her basamak için belli kurallar ve kısıtlamalar getirilmiştir. Diğer bir ifadeyle bilimsel geçerli bilginin oluşması için belli bir kurallar serisi içinde bir akışın hatta kontrol etmek amacıyla geribildirimlerin olması şarttır.
Bilimsel Araştırma Yaparken Nelere Dikkat Etmeliyiz?
Araştırma süreci başından sonuna kadar çelişmeyecek ölçüde tutarlı olmalıdır. Bilim insanı olay ve olgulara geniş bir bakış açısıyla ve stratejik hamlelerle odaklanabilmelidir. Ayrıca bilimsel araştırmaya yaratıcı fikirleriyle katkı sağlamak ve bu fikirleri en kısa sürede kağıda döküyor olmak gerekmektedir. Mantıksal olarak sıralama yapıldığında anlam bozukluğuna neden olan yazım hataları düzeltilmeli gerekirse paragrafların yerleri değiştirilmelidir.
Giriş, gelişme ve sonuç bölümlerine yeteri kadar yer ayrılmalıdır. İlk başta olabildiğince çok kaynak araştırması yapılarak en uygun konunun titizlikle belirlenmesi gerekir. Araştırmayla ilgili konu belirlenirken aynı konuya dair geçmişteki çalışmaların gelişmeye açık olup olmadığının tespiti yapılmalıdır. Çalışma alanının bizim uzmanlık alanımızın içinde olmasına özellikle dikkat etmeliyiz.
İlgimizi çeken sabırla araştırma yapabileceğimiz bir konuda çalışmaya karar vermek gerekir. Belirlenen araştırma konusunun daha önce yapılan çalışmaların tekrarı olmamasına gerekli özen gösterilmeli ayrıca kaynak sıkıntısı çekilmeyecek bir konu tercih edilmelidir. Araştırma konusu ile ilgili çeşitli yayınlar, makaleler, tez çalışmaları incelenmelidir. Bilimsel araştırmanın biteceği, zaman hedefi kestirilebilmelidir. Konunun gereğinden kısa ya da çok fazla uzun olmaması gerekir.
Araştırmanın doğruluğunun sınanabilir olması önemlidir. Araştırma yöntemlerinin ve kullanılacak ölçek türlerinin konuya uygunluğu kesinlikle kontrol edilmelidir. Okuma ve not alma konusunda seçici olmalı sadece araştırma konusuyla ilgili konularda gereken aksiyonu almalıyız. Bilimsel araştırmanın pratikte sonuçlarının analizi ve kestirim yapılabilmesi ayrıca geliştirilmesine imkan tanıyacak ölçüde değerlendirmenin yapılması oldukça önemlidir.
Bilimsel Araştırma Neden Önemlidir?
Bilimsel araştırmanın en önemli özelliği araştırmacıya içinde yaşadığı dünyayı daha farklı bir bakış açısıyla algılama, anlamlandırma ve yorumlama yeteneği kazandırmasıdır. Aynı zamanda bilimsel araştırmalar insan hayatını kolaylaştıran ve yaşam kalitesini artıran önemli bilgileri toplumun paylaşmasını ve bu bilgilerden yararlanmasına olanak sağlar. İnsanlar ait olduğu toplum içinde birbirleriyle etkileşim halinde olduğundan dolayı birbirlerinin birikiminden faydalanarak bakış açısını değiştirir. Dar bir görüşle bilimsel araştırma yöntemleri eksiksiz olarak uygulanamaz.
Bilimsel araştırma süreci fikir yürütüp stratejik düşünebilmeyi, başkalarıyla işbirliği yapıp iletişim kurabilmeyi gerektirir. Bütün bu yetkinlikler doğuştan gelen becerilerle değil eğitimle kazanılan, planlanan ve geliştirilen özelliklerdir. Bilimsel araştırma alanında alınan online eğitim doğrultusunda bu yeteneklerinizi geliştirebilirsiniz. Ayrıca Enstitü tarafından verilen Bilimsel Araştırma ve Yazma Teknikleri Eğitimi ile kapsamlı olarak uygulamalı bilgi ve donanıma sahip olabilirsiniz. Ayrıca yapılan değerlendirme sınavında başarılı olmanız durumunda sertifika alarak bu alandaki uzmanlığınızı pekiştirebilirsiniz.
