Bilimsel araştırmanın ortaya çıkışının temelinde merak bulunmaktadır. İnsanların çevrelerinde gerçekleşen değişimleri, olayları ve olguları anlama çabaları araştırma isteğini tetikler. Bu anlamlandırma ve öğrenme merakının oluşturduğu heyecan ile birlikte bilimsel araştırma hazırlıkları başlar. Yapılacak araştırmanın bilimsel olması nedeniyle uygulanması gereken belirli aşamalar bulunmaktadır. Bir plana bağlı olarak yapılan bu çalışmalara da bilimsel çalışma yöntemi denmektedir.
Bilimsel araştırma sürecinin aşamalarını sıralayacak olursak:
Araştırma yapılacak konu hakkında problemin belirlenmesi
Belirlenen problem hakkında gözlemler yapılarak bilgiler elde edilmesi
Yapılan gözlemler ve deneyler sonucunda verilerin toplanması
Problemlerin çözümü için sunulan geçici hipotezlerin belirlenmesi
Hipotezlere dayanarak problemin çözümüyle ilgili tahminlerde bulunma
Ortaya konulan hipotezlere uygun kontrollü deneyler yapmak
Deneyler sonucunda elde edilen verilerin analiz edilmesi
Veri analizi sonucunda gerçeklerin elde edilmesi ve raporlanması
Problemin nedenlerini ve sonuçlarını açıklayan genel teorileri ortaya koymak
Problemin nasıl gerçekleştiğiyle ilgili genel kabul görecek kanunları ortaya çıkarmak
Nicel Araştırma Süreci
Bilimsel araştırma süreçleri genel olarak yukarıda sıraladığımız süreçlere göre yürütülür. Ancak, verileri toplama, gözlem ve deney yapma aşamalarında araştırmanın amacına göre kullanılacak verilerin türü, araştırma sürecinde farklılık yaratır. Araştırmanın yapılacağı konu hangi bilimsel alanı kapsıyorsa araştırma süreci de ona göre belirlemelidir. Bu noktada nicel ve nitel veri olarak iki farklı araştırma süreci karşımıza çıkar.
Nicel araştırma, gözlem ya da deneylere dayanılarak, ölçmelerin tekrar edilebildiği sayısal araştırma yaklaşımına göre yapılır. Bilimsel araştırma sürecinde veriler toplanırken ve analiz edilirken, kişisel yorumlar katılmadan istatistiksel yöntemler kullanılır. Sonuçlar sayısal olarak ifade edilir. Örneğin, insanların bir yıl içerisinde ortalama kaç kitap okuduğunun araştırılacağı bir çalışmada, anket yöntemi kullanılarak bu veriler sayısal olarak elde edilir. Daha sonra bu sayısal veriler yardımıyla yaş gruplarına göre, cinsiyete göre hangi bireylerin yılda kaç kitap okudukları çeşitli tablolarla ortaya koyulabilir.
Belirli bilim disiplinlerinde araştırma yapan kişiler daha çok nicel yöntemleri kullanmak durumundadır. Özellikle fen bilimleri alanında yapılan araştırmalar daha çok nicel araştırma süreçleri kullanılarak yapılmaktadır. Nicel araştırma daha nesnel bir temelde yürütülen çalışmadır. Bu nedenle araştırmacının süreçteki tarafsızlığı, nesnellik açısından önemlidir. Nicel araştırmanın başlangıcında planlama önceden yapılır ve araştırmanın tüm aşamaları önceden belirlenmiş olan plana göre uygulanır. Araştırmanın önceden oluşturulan sürece dayanması nedeniyle belirlenen hipotezlerin sınanması, araştırmanın başlangıcından itibaren başlar.
Sonraki aşamada kategorilerin oluşturulması gelir. Üzerinde bilimsel araştırmanın yapılacağı grupların, araştırma amacına göre belirlenen kategorilere ayrılması önceden planlanabilir. Böylece elde edilecek sayısal verilerin gruplandırılması ve değerlendirilmesi için kolaylık sağlanmış olur. Örneğin, gençler ve yaşlılar üzerinde aynı değişkenin farklı etkileri ölçülmek istendiğinde, yaş grubuna göre kategoriler belirlenebilir.
Nicel araştırma ölçüm sürecinde araştırma ortamı kontrollü şekilde gerçekleşmektedir. Bilimsel araştırmanın amacına göre sınırlı sayıda değişken kullanımı, olay ve olguların belirli parçalar şeklinde incelenebilmesi mümkündür. Hangi değişkenin hangi değişken üzerinde etkili olduğu önceden tahmin edilerek, bu etkinin kontrollü olarak ölçülmesi sağlanır. Daha sonra, veriler bu ölçümler sayesinde elde edilerek sayısal olarak ifade edilir.
Ölçüm ve verilerin elde edilmesi sonucunda sayısal veriler değerlendirilerek araştırma raporları oluşturulur. Araştırma raporundaki veriler genelde tablolar ve şemalar yardımıyla açıklanır. Sayısal verilerin açıklanmasında bu yöntemler daha etkili ve anlaşılır olmaktadır.
Nitel Araştırma Süreci
Nitel araştırmalar, gözlem, görüşme yapma ve doküman analizi gibi nitel veri toplama yöntemlerinin kullanıldığı araştırma sürecidir. Olayların ve olguların doğal ortamlarında bir bütün halinde ve gerçekçi bir şekilde izlendiği araştırma şeklidir. Bilimsel araştırmalarda nitel araştırma sürecinin seçilmesini, araştırma probleminin özelliği belirler.
Nitel araştırma sürecinde araştırmacının doğrudan kontrol edebileceği deneysel bir ortam söz konusu değildir. Araştırma sürecinde araştırma ortamı belirlenirken her olay kendi doğal ortamında incelenmektedir. Nitel araştırma, kişilerle doğrudan temas kurarak derinlemesine ve ayrıntılı çalışmalar yapmayı gerektirir. Elde edilen bir veriye göre araştırmanın seyri değişebilir veya yeniden başa dönülmesi gerekebilir.
Bilimsel araştırmanın yapılandırılması aşamasında çok çeşitli tür ve kaynaktan veri toplanması gerekir. Verilerin dikkatlice değerlendirilerek düzenlenmesi ve yorumlanması önemlidir. Bulgular, yazılı veya sözlü olarak detaylı bir şekilde açıklanmalıdır. Nicel araştırma sürecinde veri toplama aşamasına geçilmeden önce araştırmaya uygun veri türüne karar vermek için; verilerin kimin için toplanacağı, kim tarafından kullanılacağı belirlenmelidir. Hangi tür bilgiye ihtiyaç duyulduğuna ve bilgilerin nasıl değerlendirileceğine karar verilmelidir.
Bilimsel araştırmada veri toplama aşamasına geçildiğinde ise nitel araştırmalarda kullanılan üç farklı veri toplama yöntemi bulunmaktadır; görüşme yapma, gözlemleme, kayıtların ve yazılı belgelerin incelenmesi. İnsanlarla belirlenen araştırma konusu hakkında açık görüşmeler yaparak, insanların deneyimleri, düşünceleri ve görüşleri hakkında veriler elde edilebilir. Gözlem yönteminde, konuyla ilgili insanların etkinlikleri, kişilerin arasındaki etkileşimin gerçekleşme şekli dolaysız olarak gözlemlenerek veriler elde edilir.
Kayıtların ve yazılı belgelerin incelenmesi daha uzun zamanlar alan ve uğraş gerektiren süreçtir. Resmi belgeler, kayıtlar, raporlar, kişisel dokümanlar incelenerek veriler elde edilir. Bu verilerin analiz edilmesi yoruma ve eleştirel yaklaşıma dayanmaktadır. Araştırmacı, nitel araştırmalarda araştırmanın bir parçası haline gelmektedir. Araştırmacının bilgileri ve deneyimleri de araştırma sürecinde elde edilen verilerin değerlendirilmesi açısından etkili olmaktadır.
Nitel araştırma sürecinde hipotez oluşturma, ancak veriler toplandıktan sonra bir sonuca varılmasıyla gerçekleşir. Sonuç önceden tahmin edilemeyeceği için seçilen konunun önceden belirlenmiş bir plana bağlı olarak çalışılması mümkün değildir. Kategorilerin oluşturulması aşaması da yine elde edilen veriler ışığında gerçekleştirilir. Elde edilen verilerin kategorize edilmesi bilgilere ulaşılmasına bağlıdır. Araştırmalarda az sayıda insanla daha derinlemesine çalışmalar yürütülür. Buna rağmen elde edilen veriler oldukça geniş kapsamlı ve ayrıntılı olmaktadır. Çalışma, yapıldığı ortama özgü gerçekleştiğinden genellemeler yapılması zordur.
Bilimsel araştırmanın son aşamasında, nitel araştırma süreci uygulanırken araştırma raporu da daha çok sözel ifadelere dayalıdır. Nadir olarak sayısal veriler içeren tablolar kullanılır. Elde edilen bilgiler metinler halinde aktarılarak sonuç oluşturulur. Örneğin, yaşlı insanların, internet kullanımının yeni nesilleri nasıl etkilediği ile ilgili düşüncelerinin araştırıldığı bir raporda, görüşme yapılan insanların düşünceleri metinler halinde açıklanmak durumundadır.
Bilimsel Araştırma ve Yazma Teknikleri Eğitimi
Bilimsel araştırma yapılırken tüm bu teorik bilgilerin yanında uygulama açısından da donanımlı olmak gerekir. Akademik araştırmalar yaparken ya da makaleler hazırlarken karşılaşacağınız süreçler karşısında araştırmanızı nasıl yönlendireceğinizi bilmek önemlidir. Bilimsel araştırmaları yaparken veri toplama teknikleri, internet kullanımı ve dijital kaynaklardan yararlanma, araştırma süreçlerinin uygulanması, kaynak gösterme yöntemleri gibi konuları öğrenmelisiniz.
Tüm bu konuları öğrenebilmek ve kendinizi geliştirebilmek için
tarafından verilen Bilimsel Araştırma ve Yazma Teknikleri Eğitimine katılabilirsiniz. Bu sayede araştırmanın biçimsel yapısını anlayarak araştırmalar yapabilecek ve bilimsel kongrelere nasıl katılabileceğinizi göreceksiniz. Eğitimi almanız halinde 4 hafta süren, toplam 12 saatlik bir canlı eğitime katılacaksınız. Ayrıca eğitimin videolarına 1 yıl boyunca erişim sağlayabilirsiniz. İnternete ulaşabildiğiniz her ortamda eğitimden yararlanarak kendinizi geliştirmeye devam edebilirsiniz. Eğitim sonunda yapılacak olan başarı değerlendirme sınavında başarılı olarak sertifika alabilirsiniz.
Sıkça Sorulan Sorular
Bilimsel Araştırma Konusu Nasıl Belirlenir?
Araştırılacak konu doğru bir şekilde belirlenmelidir. Araştırma yapılacak konuya yeni şeyler katılabilmelidir. Önceden araştırılmış ve sonuçlara ulaşılmış konulardan uzak durulmalıdır.
Bilimsel Araştırma Süreci Değişkenlik Gösterir mi?
Araştırılacak probleme göre ya da araştırmanın türüne göre değişiklik olabilir. Verilerin toplanması açısından en uygun olan süreçler tercih edilmelidir. Böylece daha doğru sonuçlara ulaşılabilir.
Bilimsel Araştırma Eğitimi Gerekli midir?
Araştırma sürecinde aşamaları doğru uygulayabilmek için eğitim alınması önemlidir. Doğru yöntemler belirlenerek zaman ve emek tasarrufu sağlanabilir. Eğitim alındıktan sonra yapılan çalışmalarda daha bilinçli davranılacağı için ulaşılacak sonuçlar da daha doğru olacaktır.
Bilimsel araştırma sürecinin temelinde hangi faktörler yer almakta ve bu süreç nasıl başlamaktadır?
Bilimsel Araştırma Sürecinin Başlangıcı ve Temel Faktörler
Bilimsel araştırma sürecinin temelinde merak ve insanların çevrelerinde gerçekleşen değişimleri, olayları ve olguları anlama çabaları yer almaktadır. Bu süreç, anlamlandırma ve öğrenme amaçlı hazırlıklarla başlamaktadır. bilimsel araştırmalar, belirli aşamaları izleyerek ve plana bağlı olarak gerçekleştirilir. Bu çalışmalara bilimsel çalışma yöntemi denir.
Bilimsel Araştırma Sürecinin Aşamaları ve Farklılıklar
Bilimsel araştırma süreçlerinde veri toplama, gözlem ve deney yapma aşamalarında araştırmanın amacına göre kullanılacak verilerin türü farklılık yaratır. Araştırmanın yapılacağı konu hangi bilimsel alanı kapsıyorsa, araştırma süreci ona göre belirlenmelidir. Bu bağlamda nicel araştırma ve nitel araştırma karşımıza çıkan iki farklı süreçtir.
ve Özellikleri
, sayısal verilere dayanan ve istatistiksel yöntemler kullanılarak gerçekleştirilen bir araştırma yaklaşımıdır. Bu süreçte sonuçlar sayısal olarak ifade edilir. Özellikle fen bilimleri alanında yapılan araştırmalar daha çok süreçleri kullanılarak yapılmaktadır. , nesnel bir temelde yürütülen çalışmadır ve araştırmacının tarafsızlığı önemlidir.
Sürecindeki Aşamalar
nın başlangıcı, önceden yapılan planlamalar ve araştırmanın tüm aşamalarının belirlenmesiyle başlar. Araştırmanın önceden oluşturulan sürece dayanması, belirlenen hipotezlerin sınanmasını sağlar. Sonraki aşamada kategorilerin oluşturulması gelir ve elde edilecek sayısal verilerin gruplandırılması için kolaylık sağlanır.
Ölçüm Süreci ve Kontrol
ölçüm sürecinde, araştırma ortamı kontrollü şekilde gerçekleştirilmektedir. bilimsel araştırmanın amacına göre sınırlı sayıda değişken kullanımıyla, olay ve olguların belirli parçalar şeklinde incelenmesine imkan tanınır. Hangi değişkenin hangi değişken üzerinde etkili olduğu önceden tahmin edilerek, bu etkinin kontrollü olarak ölçülmesi sağlanır.
Sonuç olarak, bilimsel araştırma sürecinin temelinde merak ve anlama çabaları yer alırken, bu süreç planlı ve yöntemli bir şekilde ilerlemektedir. Nicel araştırma süreci ise, özellikle fen bilimleri alanında sıklıkla kullanılan ve sayısal verilere dayanan bir yaklaşımdır. Bu süreçte araştırmacının tarafsızlığı ve yöntemlerin kontrollü uygulanması büyük önem taşımaktadır.
Araştırma sürecinde nicel ve nitel yöntemler ne zaman ve hangi özellikler nedeniyle tercih edilmelidir?
Araştırma Sürecinde Nicel ve nitel yöntemlerin Tercih Edilme Nedenleri
Nicel yöntemlerin kullanılması
nicel araştırma yöntemleri, sayısal verilerin toplanması ve analiz edilmesi süreçlerinde kullanılır. Fen bilimleri ve sosyal bilimlerde sıklıkla tercih edilen nicel yöntemler, ölçüm ve deneylerin tekrar edilebilmesini sağlar. Nesnellik ve tarafsızlık açısından önemli olan bu yöntemlerde, istatistiksel verilere dayalı sonuçlar elde edilir. Önceden planlama yapılması ve belirlenen kategorilere göre gruplandırılması, nicel araştırma süreçlerinde analiz ve değerlendirmeyi kolaylaştıran faktörlerdir.
Nitel yöntemlerin kullanılması
nitel araştırma yöntemleri ise, daha çok insan davranışları, duygular ve düşünceler gibi soyut kavramların incelenmesi için tercih edilir. Sosyal bilimler, eğitim bilimleri ve iletişim alanlarında sıklıkla kullanılan nitel yöntemlerde, derinlemesine analiz ve yorumlar ön plandadır. Gözlem, görüşme, odak grup çalışmaları gibi veri toplama yöntemleri ile gerçek hayattan örnekler alınarak, olay ve olgular üzerinde detaylı analizler yapılır.
Hangi yöntemin tercih edilmesi gerektiği
Araştırma sürecinde nicel ve nitel yöntemlerin hangi özellikler nedeniyle tercih edileceği, araştırmanın amacına ve konusuna bağlı olarak değişkenlik gösterir. Hangi bilimsel alanı kapsayan araştırmaların amacına göre, nicel veya nitel veri türünün ve yöntemin belirlenmesi gerekmektedir. Belli disiplinlerde araştırma yapan kişiler, daha çok nicel yöntemleri kullanmaktadır. Özellikle fen bilimleri alanında yapılan araştırmalar, daha çok nicel araştırma süreçleri kullanılarak gerçekleştirilir. nitel araştırmalar ise sosyal bilimler, eğitim bilimleri ve iletişim alanlarında daha yaygın olarak tercih edilmektedir.
Sonuç olarak, araştırmanın konusu, amacı ve bilimsel alanı göz önünde bulundurularak, uygun nicel veya nitel yöntemlerin seçilmesi ve kullanılması, doğru ve geçerli sonuçlara ulaşmak için gereklidir. Araştırma sürecinde her iki yöntemin de farklılık yaratan özelliklerinin bilinmesi ve uygun şekilde kullanılması, bilimsel araştırmanın başarılı bir şekilde sonuçlanmasını sağlar.
Bilimsel araştırmaların son aşamasında elde edilen verilerin değerlendirilmesi ve rapor oluşturulması süreci nasıl yürütülmektedir?
Bilimsel Araştırmaların Son Aşamasında Veri Değerlendirmesi ve Rapor Oluşturma
Bilimsel araştırmaların son aşamasında, önceden toplanmış ve analiz edilmiş verilerin değerlendirilmesi büyük önem taşır. Bu süreçte, araştırmanın amacına, kapsadığı bilimsel alan ve kullanılan araştırma yöntemine göre farklılık gösterebilir. Özellikle, nicel araştırmalarda elde edilen sayısal verilerin ve istatistiksel analizlerin detaylı bir şekilde incelenmesi ve değerlendirilmesi, araştırmanın başarısı açısından kritik bir adımdır.
Veri Değerlendirmesinde Ölçüm ve Kategorizasyon
Araştırmanın önceden oluşturulan plana dayanması nedeniyle, değerlendirme aşamasında öncelikle belirlenen hipotezlerin sınanması önemlidir. Bu süreçte, değişkenlerin etkisi ve ölçüm süreci dikkatli bir şekilde analiz edilmelidir. Ayrıca, bilimsel araştırma kapsamında incelenen grupların ve olayların, araştırma amacına göre belirlenen kategorilere ayrılması önceden planlanmış olmalıdır. Bu sayede, elde edilecek sayısal verilerin gruplandırılması ve değerlendirilmesi daha kolay hale gelecektir.
Örnek Çalışmada Veri Değerlendirmesi ve Rapor Oluşturma
Bir örnek olarak ele alınacak olan insanların yıllık ortalama kitap okuma sayısı araştırması durumunda, nicel yöntem ve anket tekniği kullanılarak elde edilen sayısal verilerin analizi esastır. Yapılan analizlerde yaş gruplarına ve cinsiyete göre ayrıntılı tablolar kullanılabilir ve sonuçlar sayısal olarak ifade edilmelidir. Bu bilgilerle, araştırmanın sonuçları daha anlaşılır ve yorumlanabilir hale gelecektir.
Araştırma sürecinin tamamlanmasının ardından, elde edilen tüm verilerin ve analizlerin bir araya getirilerek eksiksiz ve anlaşılır bir rapor oluşturulması gerekmektedir. Rapor, araştırma sürecinin başlangıcından itibaren yapılan planlamaları, kullanılan ölçüm ve analiz yöntemlerini, elde edilen verileri ve sonuçları yansıtacak nitelikte olmalıdır. Bu şekilde, rapor hazırlama süreci de bilimsel araştırma sürecinin önemli bir bileşeni olarak dikkate alınmalıdır.
Sonuç olarak, bilimsel araştırmaların son aşamasında elde edilen verilerin değerlendirilmesi ve rapor oluşturulması süreci, araştırmanın başarısı ve bilimsel niteliği için kritik öneme sahiptir. Özellikle nicel araştırmalarda, sayısal verilerin ve istatistiksel analizlerin dikkatli bir şekilde değerlendirilmesi, araştırmaların doğru ve güvenilir sonuçlara ulaşabilmesi açısından büyük önem taşır.
