Teknoloji Bağımlılığı Nedir?

Teknoloji hayatımızı kolaylaştıran müthiş bir dijital güçtür. Ama teknoloji bağımlılığı söz konusu olduğunda teknoloji hayatı zorlaştıran bir unsura dönüşmektedir. Telefon, bilgisayar, akıllı cihazlar, oyun konsolları gibi dijital aygıtlar hayatımızın ayrılmaz bir parçası haline geldi. Bu cihazlar özellikle internet ile birleştiğinde çoğu insan için saatlerce kullanmak normal bir alışkanlık gibi görülmeye başladı. Ve bu anormal eylemi normal algılama süreci, birçok insanın teknoloji bağımlısı olduğunun farkında bile olmadan hayatını sürdürmesine neden oldu.

Peki, teknoloji bağımlılığı nedir? İnsanların teknoloji kullanımı üzerinde kontrolünü kaybetmesi durumudur. Teknoloji bağımlılığı söz konusuyken teknoloji daha sınırsız ve ölçüsüz kullanılır. Bunun sonucunda fiziksel, kişisel ve sosyal problemlerle insanlar baş başa kalır. Kısacası; teknoloji bağımlılığı, teknolojinin insanı kontrol etmesi durumudur. Teknoloji bağımlılığı büyük ölçüde internet bağımlılığı şeklinde algılanmaktadır. Aslında tüm dijital cihazların başında gereğinden fazla zaman geçirme, teknoloji bağımlılığı altında kabul edilmektedir.

Teknoloji Bağımlılığının En Yaygın Belirtileri

Teknoloji bağımlılığı insanların hayatını, her alanda etkileyebilen ciddi bir sorundur. Teknoloji bağımlısı bir birey fiziksel sorunların yanı sıra soysal sorunlarla da karşılaşabilir. Teknoloji bağımlığının zararlarına ilişkin en önemli şikayetler ise şöyledir. 

• Fiziksel şikâyetler; gözlerde yanma, boyun kaslarında ağrı ve sertleşme, beden duruşunda bozukluk, elde uyuşukluk, halsizlik vs.

• Sosyal alanda görülen şikâyetler; akademik başarıda düşüş, ailevi ilişkilerde problemler, okul sorunları, zaman yönetimi konusunda başarısızlık, uyku bozuklukları, yemek yeme düzeninde bozukluk, aktivitelerde azalma, sadece internet ortamında arkadaşlık kurma, içe kapanma, duyarsızlaşma vs.

Teknoloji bağımlılığı belirtileri başlıca şu şekilde sıralanabilir:

• Dijital ekranlar karşısında saatler harcamak.

• Çevrenizdeki insanları telefon, internet, dijital oyun gibi nedenlerle ihmal etmek

• Uzun süre bilgisayar kullanmaktan dolayı fiziksel sorunlar yaşamak

• Teknolojik araçlar vasıtasıyla insanlarla konuşmayı yüz yüze konuşmaya tercih etmek.

• İnternette gezinmek ya da dijital oyun oynamak için yemek öğünlerinden, derslerden ya da randevulardan ödün vermek.

• Uzun süre internette kalmak istemeseniz de bunu başaramamak.

• Bilgisayarınızdan, telefonunuzdan ya da tabletinizden uzak kaldığınız zaman gergin ve boşlukta hissetmek.

• Gece geç saatlere kadar akıllı cihazlar başında vakit harcayarak uykudan ödün vermek.

• Saplantılı şekilde oyun konsollarıyla dijital platformlarda oyun oynamak

Çocuklar ve Teknoloji Bağımlılığı

Yeni nesil çocukların tam olarak teknolojinin içine doğduğunu söyleyebiliriz. Çocuklar maalesef çok küçük yaşta akıllı cihazlarla tanışıyor daha doğrusu tanıştırılıyor. Uzmanlar 2 yaşından küçük çocukların internete, televizyona ya da bilgisayara maruz bırakılmasını uygun bulmuyor.

Okul öncesi yaş grubu için ise günde 30 dakikayı geçmeyecek şekilde internet kullanımının yeterli olduğu görüşündeler. İlköğretimin ilk 4 yılında ödev haricinde oyun ve eğlence için dijital ekran karşısında geçirilebilir uygun süre, günlük 45 dakika şeklinde. Sonraki yıllarda hafta sonu daha esnek davranılarak bu sürenin; günde 1 saate kadar çıkarılmasında bir sakınca görülmemektedir.

Lise çağında ise ödevler ve araştırmalar dışında, günlük 2 saat yeterli görülmektedir. Ama çocuklar da dahil olmak üzere teknoloji kullanımında bu standartlara uyan sayısının oldukça az olduğu düşünülmektedir. Bu nedenle özellikle çocuklar teknoloji bağımlılığı nedeniyle risk altında görülüyor.

Teknoloji Bağımlılığının Sonuçları

• İçe kapanıklık: Sanal platformlar insanları, gerçek dünyadan büyük ölçüde koparabilirler. Teknoloji bağımlılığı özellikle çocukları, gerçek dünyadan uzaklaştırarak sanal dünyanın kendi hayal dünyalarına benzeyen paralel ortamlarına adapte eder. Bunun bir sonucu olarak içe kapanıklık hali, kendi dünyasına çekilme durumu teknoloji bağımlılarında sıklıkla görülür.

• Sosyal yetenek kaybı: İnternet gibi teknolojik aygıtlardan haberleşmek ve iletişim kurmak giderek yaygınlaşmaktadır. Yüz yüze iletişimin azaltılması, insanların vücut dilini anlama ve anlatma kabiliyetlerini köreltmektedir. Teknoloji bağımlısı olarak yetişen çocuklar ise sosyal ilişki kurma konusunda ilerleyen dönemlerde problemler yaşar. Kişisel gelişim dönemi sorumluluklarını başarmakta zorluk yaşayabilirler.

• Obezite: Sürekli videolar izleyen, sürekli akıllı cihazlarda oyun oynayan çocukların hareket azlığı nedeniyle obeziteye yakalanma riski daha yüksektir. Aynı duru yetişkinleri de tehdit etmektedir. Teknoloji bağımlılığının getireceği düzensiz beslenme ve sağlıksız atıştırmalıklara alışma ise obezite ile ilişkili diğer hastalılara zemin yaratmaktadır.

• Sağlıksız uyku alışkanlığı: Teknoloji bağımlığının en ciddi zararlarından biri de uyku düzenini bozmasıdır. Gündüz ve geceleri uzun süre bilgisayar gibi dijital ekranlı ürünler karşısında zaman geçirmenin, uyku kimyasını değiştirdiği saptanmıştır. Çocukların gelişimi için düzenli uyku çok önemlidir. Teknoloji bağımlılığının getireceği uyku bozuklukları gelişimlerinde olumsuz etkiler yaratabilir.

• Şiddet eğilimi: Teknoloji bağımlılığı çocukların hayali dünyalara dalması ve siber zorbalık mağduru olmalarına neden olabilirler. Bunun bir sonucu olarak çocuklar gerçek dünya karşısında kolayca şiddete başvurabilirler. Yetişkinlerde de teknoloji bağımlılığına paralel olarak argo konuşmalarda, tehdit ve şiddet eğilimli davranışlarda artış saptanmıştır.

• Yalan söyleme alışkanlığı: İnsanların en çok internette yalan söylediği saptanmıştır. Çünkü insanlar kendileri hakkındaki gerçekleri, dijital ortamlarda kolayca manipüle edilebilirler. İnsanlar olmak istedikleri ama gerçek hayatta olamadıkları kişi olmak için sanal ortamlarda daha rahat davranırlar. Sanal dünyada gerçek hayata kıyasla kandırılmalar çok daha fazla yaşanmaktadır.

• Sürekli dikkat dağınıklığı: Teknolojik aygıtlara duyduğumuz ilgi bazen öyle bir boyuta ulaşır ki, onları kontrol etmediğimizde büyük ve harika bir olayı kaçırdığımızı düşünürüz. Fırsatları kaçırmamak için sürekli dijital aygıtlarımızı kontrol ederken daha kıymetli bir hazine olan pürdikkat çalışma fırsatını kaçırırız.

• Boyun ve baş ağırları: Sürekli dijital ekranlara bakmak uzunca bir süre sabit durmanız anlamına gelir. Bunlarının  sonucu olarak baş ve boyun ağrıları ortaya çıkar. bunlara ek olarak göz ağrıları ve bulanık görme sorunları da oluşabilir.

• Duruş kusurları: Uzun süre bilgisayar veya oyun konsolu başında vakit geçirmek, zamanla duruşunuzun değişmesine ve postür bozukluklarının oluşmasına yol açabilir.

• Başarısızlık ve erteleme hastalığı: Teknoloji bağımlılığı; iş, okul ve sosyal ilişkilerde başarısızlık olarak kişilere geri dönerken aynı anda erteleme hastalığına yakalanmalarına da neden olabilir.

• Görme ve işitme kaybı: Kulaklıklar faydalı birer aygıt olmasına rağmen uzun vadeli ve sürekli kullanımında işitme kaybına zemin oluşturabilir. Dijital ekranlara çok fazla bakmak ise kişilerin hayatlarının erken dönemlerinde görüş düzelticiler kullanmasına yol açmaktadır.

İnternette Oyun Bağımlılığı

İnternette oyun bağımlılığı da teknoloji bağımlılığının içindedir. Oyun bağımlılığı küçük büyük demeden birçok yaş grubunu etkisi altına alan bir tehlikeye dönüşmüştür. İnternette oyun bağımlılığı, Dünya Sağlık Örgütü’nün hastalıkları sınıflandırdığı ICD tanımlama sistemine de girerek tedavi edilmesi gereken bir hastalık olarak tescillenmiş durumdadır. Aslında atılan bu adım bile tek başına, sorunun ne kadar ciddi boyutta olduğunu ortaya koymaktadır.

Dünyadaki bu süreç neticesinde Türkiye’de de uyuşturucu madde bağımlılığı ve yeni bağımlılık türlerinin araştırılarak maksadıyla kurulan meclis araştırması komisyonu İnternet bağımlılığını masaya yatırdı. Bunun sonucunda Bakırköy Ruh ve Sinir Hastalıkları Hastanesi’nde Türkiye’nin ilk internet bağımlılığı polikliniği açıldı. 
Teknoloji bağımlılığından kurtulmanın en önemli aşaması bağımlı olduğunuzun farkına varıp kabullenmek ve gerekli adımları atmaktır. Ve özellikle çocuklar için ebeveynlerin daha dikkatli olması gerekmektedir.

Oyun bağımlılığı neticesinde dünyada olduğu gibi ülkemizde de çocukları etkileyen “Mavi Balina” gibi oyunlar onların direkt olarak hayatını da tehdit etmektedir. Bu nedenle teknoloji bağımlılığının ciddi sonuçlar yaratabileceği unutulmamalı ve geç olmadan her birey bu konuda kendisi ve sevdikleri adına gerekli önlemleri almalıdır.