Yaşadığımız çağda internet, olmazsa olmaz ihtiyacımız haline geldi. Cep telefonu, tablet ve bilgisayar gibi dijital cihazlar, hayatımızın neredeyse her alanında yardımımıza yetişiyor. Alışverişlerimizi internet üzerinden yapabiliyor, acıkınca yemeğimizi kapımıza kadar isteyebiliyor, işlerimizi bile artık internet üzerinden kolaylıkla halledebiliyoruz. İnternet ve akıllı cihazların bize sunduğu rahatlık, beraberinde olumsuzlukları da getirebiliyor. Bu olumsuzlukların başında dijital bağımlılık geliyor.
Dijital Bağımlılık Ne Demek?
Bireyin neredeyse gününün tamamını sanal dünyada geçirmesine; telefon, tablet ve bilgisayardan uzak duramaz hale gelmesine dijital bağımlılık denir. Bu bağımlılıkta da diğer bağımlılık türlerinde olduğu gibi bireyin ruhsal ve bedensel sağlığı tehlikededir. Fark edilip önüne geçilmesi gereken ciddi bir sorundur.
Birey, internetten uzak kaldığı süre içerisinde gerginlik, sıkıntı, stres gibi duygular hissetmeye başlar. Cep telefonu, tablet ve bilgisayar karşısında geçirdiği süreyi fark etmez, saatlerce ekrana bakmaktan yorulmaz. Sorumluluklarını yerine getirmek eziyet gibi gelir; çoğu zaman tamamen aksatır. Bu durum iş, aile ve okul hayatında sorunları da beraberinde getirir.
İnternet ve akıllı cihazlarda çok fazla vakit geçirmek, bir takım psikolojik ve fiziksel rahatsızlıklara yol açar. Suçluluk duygusu, sosyal çevreden soyutlanma, depresyon, kaygı bozukluğu, dikkat eksikliği, hafıza problemleri gibi sorunlar ortaya çıkar. Bunun yanı sıra sırt-boyun -baş ağrıları, duruş bozukluğu, görme sorunları, uyku problemleri, beslenme bozuklukları sonucu obezite veya kilo kaybı yaşanır.
Dijital Bağımlılık Çeşitleri
Oyun Bağımlılığı: Tek başına oynanan bir oyuna bağımlı olunabileceği gibi, grup şeklinde ve iletişim halinde olarak oynanan oyunlara da bağımlı olunabiliyor. Oyunlar genellikle bireyin merak, hırs, rekabet gibi duygularını artırıyor ve kendine adeta esir ediyor. Birey, oyun oynayamadığı zamanlarda bile aklı sürekli oyunda oluyor.
Sosyal Medya Bağımlılığı: Çoğu insan gerçek dünyada bulamadığını sanal dünyada bulduğu hissine kapılır. Bedeniyle bulunamadığı ortamlarda bulunabilme ve birçok farklı insanla iletişim kurabilme imkanını bulur. Bu durumlar kişide bir “his” oluşturur. Bu his, bireyin gerçek dünyada yaşayamadığı bir histir. Birey, aslında bu hisse bağımlı olur ve bu his onu gittikçe sanal dünyaya, sosyal medyaya daha bağımlı hale getirir.
Online Alışverişe Olan Bağımlılık: Online alışveriş, bize birçok kolaylık sağlar. İnternet üzerinden daha fazla çeşide ulaşabilir, daha uygun fiyata ürün bulabiliriz. Akıllı cihazlarımız bizi mağazadan mağazaya gezmenin yoruculuğundan kurtardığı gibi zamandan da tasarruf etmemizi sağlar. Bazı bireyler bu faydalı durumu da ne yazık ki kendilerine zararlı hale getirir. Online alışveriş bağımlılığı, bireyin ihtiyacının olup olmadığına bakmadan ve kendisini finansal açıdan sıkıntıya sokabileceğini hesaba katmadan sürekli alışveriş yapmasıdır. Alışveriş yaptıkça haz alır, haz aldıkça alışveriş yapar. Yani bu bağımlılık türünde de diğerlerinde olduğu gibi bir duyguya bağımlılık durumu söz konusudur.
Çözüm: Dijital Detoks
Detoks, zararlı olandan arınma ve nötrlenme anlamına gelir. Dijital detoks, teknolojik cihazlardan belirli bir süreliğine uzaklaşmayı esas alır. Bir süreliğine teknolojik cihazlardan uzak durmak, zihinsel ve bedensel olarak arınmamızı ve iyi hissetmemizi sağlar. Dijital detoks 20-30 dakika sürebileceği gibi haftanın birkaç gününe kadar uzatılabilir.
Detoks süresince;
Telefonunuzu belli bir süreliğine (mümkünse) uçuş moduna alın ya da bildirimleri kapatın.
Ailenizle daha çok vakit geçirmeye çalışın.
Teknolojik aletleri göremeyeceğiniz yerlere kaldırın.
Haftanın bir günü hiçbir teknolojik aletle ilgilenmemeye çalışın.
Faydalı aktivitelere yönelmeye çalışın.
Bu adımlar uygulandığı takdirde bağımlılık probleminin önüne geçilebilir. Sorunun ciddi ve kontrol edilemez hale geldiğini düşündüğünüz zaman bir uzmandan yardım almaktan çekinmeyin.
Yazar: Merve Aldağ
