Öz Farkındalık Nedir? İş Hayatında Nasıl Başarı Sağlar?

İş hayatında öz farkındalık nasıl başarı sağlar? Bürke Nazlı Çınar ile iş hayatında öz farkındalıkla değerlerimizi koruma ve başarılı olma yöntemleri üzerine konuştuk.

Bürke Nazlı Çınar kimdir?

Sosyoloğum. Hacettepe üniversitesi Sosyoloji bölümü mezunuyum. Meslek hayatıma da sosyoloji alanında başladım. Sonra insan kaynaklarına kaydım. Hacettepe Üniversitesi insan kaynakları alanında yüksek lisans yaptım. Koçluk eğitimi tamamladım. Yönetici koçluk ve iş yaşamı koçluğu üzerine koçluk çalışmalarım devam ediyor. CV hazırlama ve mülakat danışmanlığını da sürdürüyorum. 

Nedir bu öz farkındalık?

Aslında farkındalık kelimesini gereğinden fazla yerde kullanıyoruz. Fark etmekle karıştırıyoruz. Farkındalık fark etmenin aksine daha süreç anlamında yorumlayabileceğimiz bir şey. Benim dışımda çevremde neler oluyor ve bunlar birbirini nasıl etkiliyor. Öz farkındalık dediğimizde konu bireysel zemine iniyor. Benim dışarda olup bitenler ile kendi aramdaki ilişki nasıl bir yansımayla ortaya çıkıyor. Kendi duygu dünyamda ve davranışlarımda nasıl dönüşler veriyor bana? Bu sürecin farkında olma halini öz farkındalık olarak tanımlıyoruz.

 Öz farkındalığımıza varma yolculuğu nasıl başlıyor? Ya da nasıl başlatmalıyız?

kişiye göre değişebilir. hayat yolculuğumdaki deneyimler, kırılma noktaları, kilometre taşları bunu çok fazla belirliyor. 30 yaş civarında sorgulama dönemi yaşanıyor. aslında o tatmin olmadığımız, mutsuz olduğumuzu fark ettiğimiz andır başlayacağımız an. öz farkındalık sürecinde somut bir cevap da yok. cevapları sizin bulabileceğimiz bir yolculuk. bence meslek seçiminden önce başlanması gereken bir şey.

Öz benlik ve sahte benlik durumu var. İş hayatında bakacak olursak kişiler en çok hangi benlikte ilerliyorlar? 

İş hayatında da normal hayatta da genelde sahte benlik. Bunu yaparken de sahte benlikte olduğunuzun farkında değilsiniz. Bunu bilinçsiz olarak yapıyoruz. Gerçek ve sahte benlik konusu bizim hayatta alacağımız kararları belirliyor. Farkındalığı ne kadar yüksekse kendini de o kadar iyi tanıyor demektir. 

Öz farkındalık yolculuğu bir terapi mi?

Terapi ya da teşhis koymak profesyonel koçun yapacağı çalışma değil. Öz farkındalık çalışmaları soru cevap şeklinde ilerler. Öz farkındalık çok bireyse, sizin doğrularınız ve sizin değerleriniz, sizin hayatınız söz konusu olan. Sadece fark etmemiz gereken ama bugüne kadar farkına varmadığımız şeyler var. Dolayısıyla terapiye ihtiyaç olacak durum söz konusu değil.

İş hayatında öz farkındalık nasıl başarı sağlar?

İş hayatında dokunacağımız ilk nokta meslek seçimi. İkinci aşama iş başvuruları süreci. Üçüncü aşama profesyonel iş yaşamına devam eden ve çıkış arayan kişilerin olduğu aşama. Meslek seçimi ani ve cesur kararların alındığı dönemler olabiliyor. Ben kendimi ne kadar iyi tanıyorum, duygular bana hizmet mi edecek kısmını iyi analiz etmek lazım. Bu aşamada ne istediğini bilerse dışardan gelen etkilere daha net ve güçlü durabiliyor.

İş başvuruları seçim meselesi; kendimizi onaylatma, beğendirme, sınavı geçme algısı doğuyor. Bu karşılıklı bir süreç, hiç kimse size havadan düzenli para vermiyor. Zamanınıza el koyuyor. Eğitim deneyim alt yapınızı sunuyorsunuz, emeğinizi sunuyorsunuz. İnsan kaynaklarını nasıl ikna ederim güzel de. O şirketin sana uygun olduğunu nasıl anlarsın? Sana uygun olmayan bir seçim yaptığın zaman çok da sürdürülebilir olmuyor. 15 sene çalışabilirsiniz, sürdürülebilir görünebilir ancak hayattan aldığınız keyfi kaybediyorsunuz. İş başvurusunda bana ne kadar uygun olduğuna bakmak gerekiyor.

Hali hazırda çalışan ama mutsuz olan insanlarda da “ben her şeyi olması gerektiği gibi yaptım. Hiç hata yapmadım ama şimdi mutsuzum.” diye geliyorlar. Mesele iş bulmak değildi. Şirketin kültürü, hayata bakışı vizyonu önemli. “Bu değilse ne?” sorusunu sormak lazım. Çıkışın tek yolu bu sorunun cevabını bulmak. 

Enstitüde CV hazırlama ve mülakat teknikleri eğitimi veriyorsunuz. Bu eğitiminize kimler neden katılmalı? Neler anlatıyorsunuz? 

CV hazırlama dediğimiz aslında iş dünyasına yeni atılacak adaylar gibi yorumlansa da yaklaşık 10 sene kadar insan kaynaklarında çalıştım. 8binin üstünde CV gördüm. İyi CV bir elin parmağını geçmeyecek kadar. Şablon CV’ler hazırlanıyor. Asıl mesele şablon değil içinde neyi nasıl yazdığınız. Ne yaparsam dikkat çekerim akılda kalırım. Burada kastettiğim uygunluk meselesi. Sadece bir Cv üzerinden ilk etapta ne kadar ikna edeceğiniz. 

İş görüşmesine hazırlık aşaması da diğer aşama. Hep şablonlar üzerinden gidilir. İşin daha büyük alanı içeriğini nasıl dolduracağımız kısmı. Bu eğitimde bunlara cevap veriyoruz. Konu şablon değil, içeriği ve sizin bunu sunma beceriniz. CV’nizi geliştirmesi gereken çok profesyonel var. Bu anlamda hem yeni mezunların hem de iş yaşamındaki profesyonellerin CV Hazırlama ve İş Görüşmesine Hazırlık Eğitimine katılması gerektiğini düşünüyorum. 

Bireysel olarak öz farkındalığımızla CV hazırladık diyelim. Nasıl bir CV çıkar ortaya? 

Birincisi kendini çok çok iyi ifade eden CV çıkar. Hedefe yönelik olarak kritik noktaları profesyonel adım atılmış bir CV ortaya çıkar. Mağazanız olduğunu düşünün, vitrini nasıl dizayn edersiniz? Aslında CV’deki temel mantık da bu. 

Kendimi ne kadar doğru ifade edebildiğim kısmı; tek taraflı gibi yorumlanıyor gii görünse de ben kendimi ne kadar iyi tanıyorum. Yakalayacağım anahtarların bana uygunluğunu tespit edebilmek için kendime dair farkındalığımın olması lazım. CV’nizi hazırlarken bunu doğru değerlendirmeniz gerekir. 

Değerlerimizi nasıl koruyabiliriz?

Değerleri korumanın ilk yolu değerleri tanımak. Sırrı kendinizle olan bağınızı, ne kadar güçlü olduğuna ya da bu bağı güçlendirmeye korumaya ne kadar bağlı olduğunuzla ilgili. Burada farklı şeyler de devreye giriyor. Öz saygı ya da öz değer gibi. Her değere körü körüne bağlanmak bize hizmet etmiyor. Korumaktan ziyade; korumalı mıyım, törpülemeli miyim, sağlıklı hale mi getirmeliyim? Buna bakmak lazım. Yola çıkarken buna bakmak. O zaman değerimi korumak zorunda kalmayacağım, kararı doğru aldığım için. 

En başa dönecek olursak meslek seçiminde nasıl bir yol izlenmeli?

Meslek seçiminde öz farkındalık sürecini yapmak lazım. Maalesef bir reçetesi yok. Profesyonel anlamda koçluk desteği alabilirler ya da kendi kendine koçluk yapabilirler. Ancak kendi kendine koçluk süreci biraz zor. Piyasadaki iyi kişilik envanterleri iyi birer rehber olabiliyorlar. Sorulara ben mi yoksa ideal ben mi cevap veriyor?

Carpe diem anı yaşa ya da anda kal gibi mottoları öz farkındalık ile kendimize bir yaşam felsefesi haline getirmek doğru olur mu? 

Öz farkındalık hayatın birçok alanında yansımaları olan bir kavram. Çok farklı yorumlamaları var. Birçok öğretide de uzak doğu öğretilerine baktığınızda birçok felsefenin tabanında bunlar yatıyor. 

Anda kal ile anı yaşa farklı kavramlar. Anda kal tarafını benimsiyorum, öz farkındalığı şöyle hizmet ediyordur bana göre; bir şey geldiğinde duygu dalgalarıyla vuruyor. O duygu dalgası geldiği zaman reflektif cevap veriyoruz. Çok duygusal reaksiyonlar geliyor, üzerinde düşünülmemiş reaksiyonlar. Bunu yapıyorsam anda kal felsefesi durdurup kendi yoklama imkanı sağlar. Farkında olmak tanımlamak sorunu çözmek adına çok büyük bir nokta. Anda kalmak ve o an ne hissediyorum iş hayatında çok şeye hizmet eder. 

Anı yaşa benim öz farkındalık bakışımla uzak düşen bir kavram. Dün yok yarın yok diye ifade ediliyor. Hayır dün de var, yarın da var. 30 senelik bir geçmişin var ve bir geleceğin var. Benim bu anda kalırken düşündüğüm şeyler geçmişteki şeylerdi. Farkında olduğumu değerlendirdiğimde ideal ben kavramı üzerine çalışıyorum. İdeal ben de gelecekte beni bekliyor. Öyle ise anı yaşamak çok da işlevsel değil. 

Şu an kariyer değişikliği yapmak isteyenler öz farkındalıktan nasıl fayda sağlayabilirler?

Mutsuzluk örneğini vermiştik ya; her şeyi olması gerektiği gibi yaptım ama mutsuzum. Yanlış yerdeyim ama doğru yer neresi bilmiyorum diyorlar. Sorulması gereken birinci soru bugüne kadar neler yaptın? Bunlar sana hangi alanlarda hizmet etti? Yolunda gitmeyen noktayı bulana kadar soruyoruz. Önce olayı adım adım geri sarmaya başlaması gerekiyor. Adım adım geri gidip ne olduğunu gözlemlemeniz lazım. Gözlemlendiğinizde şununla karşılaşıyorsunuz; o ana kadar idare ettiğiniz şeyi idare edememişsiniz. Orada ne var? Onu bulmak önemli. Bazen ben mesleği sevmiyorum uyanışları oluyor. 

İkincisi neden bu değili bulduk? Bu değil çünkü değerimle çakışıyor, bu değil inanç kalıplarıma çakışıyor gibi. Gitmek noktasına yaklaşmışsa sorması gereken soru bu değilse ne? Değerlerimizin onurlandırılmadığı yerde mutsuz oluyoruz demişti bir hocam. Bu değilse ne sorusunu sorduktan sonra onu bulmaya çalışıyorum. Becerilerini tanıma noktası, yapabilir miyim? 

Kalmaya karar verdiysen nasıl bir sen olsan daha iyi olur? Sorulara cevap verdiğinde konu büyük ölçüde çözülüyor. Son kritik soru şu: Peki nasıl? Aksiyona geçmek konusunda sıkıntı yaşanıyor genelde. 

Koçluk konusudur. İngilizce öğrenmem gerektiğini biliyorum ama olmuyor. Kazdığınızda şöyle bir şey çıkmış olma ihtimali çıkıyor. Başarılı ile şeması oluşmuştur. Başarısızlıkla ilgili korkuları vardır. Yeterince onaylanmamıştır. İhtiyacı olduğu kadar takdir görmemiştir.