İletişimde doğru soruları sormanın size neler kazandıracağını daha önce hiç düşündünüz mü? Etkili iletişimin en önemli kurallarından biri iyi bir dinleyici olmaktır. İyi bir dinleyici olursanız, karşınızdaki kişinin size her zaman istediğiniz bilgileri vermediğini farkedersiniz. Doğru bilgileri elde edebilmek için iyi dinleyip, doğru soruları sormanız gerekiyor.
Doğru soru sormanın önemini Einstein’ın şu sözünden anlayabiliriz, “Bir insanın zekası, verdiği cevaplardan değil, sorduğu sorulardan anlaşılır.” Doğru ve etkili konuşma yapan liderler, kendilerini çok ifade edebilmenin yanında, doğru soru sorarak elde ettikleri bilgileri doğru yerlerde kullanan kişilerdir.
İlgili eğitim: Doğru ve Etkili Konuşma Teknikleri
Eğitim hayatınızı hatırlayın, orada bile “Anlamadığınız yer varsa sorun.”, “Bilmediğinizi sorun.” ya da “Sorusu olan var mı?” diyerek sormaya yönlendirildik. Unutmayın ki sormadığınız sorulara cevap alamazsınız. Öğrenmenin yolu sormaktan geçer. Ancak soru sorma teknikleri ile doğru sormaktan!
Doğru Soru Sorma Sanatı
Soru sormak, zihnimizin belirli bir algoritmik düzen içerisinde sistematik olarak düşünmesini ve kendimizi ifade etmemizi sağlayan dinamiklerden biridir. Özellikle iş hayatında bazı cevapları almak hepimiz için önemlidir ve çoğu zaman kaçamak cevaplar ile karşı karşıya kalırız. Bu durumda devreye soru sorma teknikleri ile doğru soru sorma sanatı girer ve istediğimiz cevapları çok kısa süre içerisinde toparlayabiliriz.
Açık Uçlu Sorular
Cevabının “Evet ya da Hayır” olmadığı sorulardır. Etkili iletişim sürecinin devam etmesini sağlar. Soru sorulan kişiye cevabını anlatarak vermesi mesajı iletilmiş olur. Daha fazla bilgi alabileceğiniz soru şeklidir. Sonuçta kimse sorgulanır gibi soru sorulmasını ve sürekli olarak evet veya hayır demek istemez. Açık uçlu sorular sizi sorgucu rolünden çıkarıp , doğru bilgiyi elde etmeye çalışan kişi yapacaktır. Örnek verecek olursak;
“İnsan kaynakları departmanında çalışmak zor mu?” yerine “İnsan kaynakları departmanının hangi kısmında zorluk yaşıyorsun?” sorusu bilgi almaya ve iletişimi devam ettirmeye yöneliktir.
Kısa ve Net Sorular
Soruların anlaşılır olması çok önemlidir. Kimse anlayamadığı bir soruyu doğru cevaplayamayacaktır. Hangi konu ile ilgili bilgi edinmek istiyorsak o konu ile ilgili soru sormalıyız. Almak istediğimiz bilgi ikiyse sorduğumuz soru da iki olmalıdır. Etkin iletişim kurmak istiyorsak laf kalabalığı yapmayacak şekilde davranmalıyız?
“Geçen yıl yapılandırmadığımız performans sistemimizin daha verimli hale getirebilmesi için neler yapabiliriz, düşündünüz mü?” okurken bile insanı yoran bir soru cümlesi dinlerken de aynı etkiyi yaratacaktır. Bunun yerine daha kısa şekilde “Performans sistemimizi nasıl verimli yapabiliriz?” cümlesi daha etkili olacaktır. Kelime sayısının artması, dinleyiciyi yorar, kafa karışıklığına sebebiyet verir ve almak istediğimiz cevaplardan uzaklaştırır.
Devam Soruları
Sorduğunuz soru ile ilgili cevap aldığınız zaman, verilen cevaba göre tekrar soru sormalısınız. Böylece konu ile ilgili daha fazla ayrıntı elde edebilirsiniz. Bu şekilde hem konuyu derinleştirir hem de dinlediğinizi göstermiş olursunuz. Karşınızdaki kişiye işinde en sevdiği tarafı sorduktan sonra nedenini sorarak iletişimi devam ettirebilir ve yaptığı işi daha detaylı olarak öğrenebilirsiniz.
Doğru Sıralama ile Sorulması
Kulağa biraz değişik gelse de, soruların sorulma sırası önemlidir. İnsanlar önce zor soruları cevapladıklarında, kolay sorulara daha hızlı ve dürüst cevap eğilimi gösterirler. Zor sorular duyguları ortaya çıkarmaya yöneliktir. İletişim konusunda uzman olan kişiler önce sorulan soruların, sonrakilerin cevaplarını etkileyeceğini bilerek hareket eder.
Hazırlıklı Olun
Soracağınız soruları önceden hazırlayın. Sorularınızı planlamak ve diyalog esnasında gerek gördüğünüz noktalarda sormak etkili olacaktır. Böylece hem konuya hazırlanmış olursunuz, hem iletişim içerisinde olduğunuz kişiden tam olarak hangi bilgileri almanız gerektiğini bilirsiniz. Çünkü eksik olan kısımlarınızı biliyor olacak ve ona yönelik sorular yönelteceksiniz.
Tüm bunların yanı sıra doğru soru sormanız için,
Soruları hangi amaçla sorduğunuzu bilmelisiniz. Amacınız fikir almak mı yoksa gerçekleri öğrenmek mi?
Karşınızdaki kişiyi dinlemeyi öğrenmelisiniz. Soru sormak için kimsenin sözünü kesmemelisiniz ancak bu şekilde elde etmek istediğiniz bilgilere ulaşabilirsiniz.
Soru sorarken genelleme yapmamalısınız, spesifik olarak kime soruyorsanız direkt ona yönelmelisiniz. Genele sorulan sorulardan tam olarak istediğiniz yanıtları alamazsınız.
Tam olarak anlayabilmek için soracağınız sorular, bir çocuğa anlatmasını isteyecek şekilde anlaşılır ve basit olmalı.
Sorunuzu sorduktan sonra alacağınız yanıtları küçümsemeyin ve eleştirmeyin. Bu şekilde bir davranış bir daha o kişiden doğru bilgi elde etmenizi engelleyecek ve o kişiyi içine kapanık hale getirecektir.
Soru sorarken doğru ses tonunu kullanın. Ciddiyetle sorduğunuz sorulara daha kısa cevaplar alabilirsiniz. Biraz daha samimi bir tonlama ile insanlar size cevap vermeye daha meyilli olacaklardır.
Sessizlikten faydalanabilirsiniz. Bazen bilgileri alabilmek için sessiz kalmak en iyi yoldur. Sorunuzu sorun ve bekleyin, sessizlik olsa bile bekleyin, almak istedikleriniz yavaş yavaş kulaklarınıza dolmaya başlayacak.
Peki soru sorma teknikleri içerisinde yer alan soru türleri nelerdir biliyor musunuz? Almak istediğiniz cevaplara yönelik sorular soruyor olmak, sizi ulaşmak istediğiniz noktaya kolayca götürür ve karşınızdaki kişinin bilgi saklamasını engeller.
Soru Türleri Nelerdir?
Açık Uçlu Sorular: Cevabı evet veya hayır olmayan sorulardır. İletişimi uzun tutmayı amaçlar.
Huni Sorular: Daha fazla ayrıntı almanıza yarayan sorulardır. Verilen Cevaplara göre yönlendirilir.
5N 1K : Ne, Nerede, Neden, Nasıl, Ne Zaman ve Kim
Sondalama Sorular: 5N tekniği de diyebileceğimiz yöntem ile konuya açıklık getirir ve elde etmek istediğiniz tüm verileri elde edersiniz.
Yönlendirici Sorular: Kapalı uçlu sorular olmakla beraber soru muhatabını düşündürmeye yöneliktir. Ancak sorarken dikkatli olmak gerekir. Karşıdaki kişiye zararı dokunacak, sizin faydanıza dokunacak şekilde sorular sormanız manipülatif bir etki yaratır.
Retorik Sorular: Dinleyicinin ilgisini çekmeye yönelik sorulardır. İletişim içerisinde olan kişilerde aynı fikirde olma eğilimi oluşturur. Gerçekten soru olmayan sorular olarak düşünebilirsiniz.
Rahatsız Edici Sorular: Karşımızdaki kişiyi agresif bir hale getirmek için sorulan sorulardır.
Sıralama, Listeleme, Kategori Soruları: Daha çok anket gibi uygulamalarda karşımıza çıkan soru türüdür.
Nicelik Soruları: Sayısal veri elde etmenize yarayacak olan soru tarzıdır.
Doğru Soru Sorma Sanatının Avantajları Nelerdir?
Güzel sorular sormak insanları düşündürür. Düşünen insanlar bir şeyler öğrenir.
Sorular sorulması, anlattıklarınızın daha iyi anlaşılmasına yardımcı olur.
Soru sormak bir geri bildirimdir. Geri bildirim olmadan insanların konuyla ilgili neler öğrendiğini bilemezsiniz.
Sorular iletişimi ilginç hale getirerek, devamlılığını sağlar.
Sorular etkili liderlerin konuşmalara odaklanmasını ve konuşmaları yönetmesini sağlar.
Sorular bir ekip içindeki ilişkilerin gelişmesine katkı sağlar.
