Otodidaktizm Nedir? Otodidaktik Ne Demek?

Günümüz dünyasında her alanda oluşan yeni farkındalıklar, keşifler, gelişmeler doğrultusunda yeni bilgiler de olağanüstü bir hızla çoğalmaya ve hayatımıza dâhil olmaya devam ediyor. Hayatımız, bildiklerimiz, doğa, dünyamız ve asıl önemlisi “insan” farkına varsak da varmasak da büyük bir hızla değişiyor, değişiyoruz. Bu engin bilgi okyanusunun farkında olmak, hangi bilginin nasıl ve ne için özümsenmesi gerektiğini bilmek özel, önemli ve yaşamsal bir beceri halini aldı.

Geleneksel eğitim ve öğretim sisteminde bir okul ve öğretmenler vasıtasıyla öğrenme işi halledilirdi. O dönemde eğitilen bireyler sadece öğrenci rolünde olurdu. Günümüzde ise herhangi bir okul sistemine ya da öğretmene ihtiyaç duymadan kendi kendine öğrenen bireylerin kendilerini yetiştirdikleri, donanımlarını artırdıkları bir dönemi yaşıyoruz. Artık otodidaktizm felsefesiyle beraber bireyler aynı anda hem öğrenci hem de öğretmen olarak kendi gelişim sistemlerini kurabiliyor.

Otodidaktizm Ne Demek?

Otodidaktizm; Eski Yunancadaki autós (oto-kendi) ve didaktikos (didaktizm-öğreticilik) kelimelerinin birleşmesiyle oluşan ve “kendi kendini eğitmek” anlamına gelen bir terim. Geleneksel bir eğitim sistemine dâhil olmadan, bir eğitmenin eşliği olmadan bireyin kendini yetiştirmesi, yetkinlik kazanması anlamına gelir. Otodidaktizm örgün eğitimin bire bir alternatifi olabileceği gibi tamamlayıcısı olarak da kullanılabilir. Öz öğrenimli yani otodidaktik kişiler hem öğrenci hem de öğretmen rolünü kendisi için bir arada üstlenir.

Birey hangi konuyu hangi kaynaklardan yararlanarak ne kadar zamanda öğreneceğini kendisi planlar. Otodidaktizm kendi okulunu her an yanında taşımaktır. Öğrenme kavramının gerektirdiği düşünme, sindirme, derinleşme ve pratiğe dökme gibi aşamaları birey kendi kendine halleder. Bu da bireyin kendisini çok iyi tanımasını, çok güçlü bir iç motivasyona sahip olmasını ve öz disiplinle çalışmasını gerektirir. Otodidaktizm öğrenme modelinin gerektirdiği ilk beceri ise “öğrenmeyi öğrenmek”tir.

Öğrenme Nedir?

Temel anlamda öğrenme; bilgiyi, beceriyi edinme olarak tanımlanabilir. 

• Kitapta yazılı kelimeyi gözle algılayıp beyinde çözüp ezberlemek ya da hafızaya almak,

• Yaşayarak, tecrübe ederek bir beceriyi edinmek, 

• Çeşitli kaynaklardan bilgiye erişmek eylemlerinin her biri öğrenmeyi oluşturur.

Öğrenme, ulaşılan bir noktadan ziyade bilinçli ya da bilinçsiz olarak hayatının her anında devam eden bir yolculuğa benzer. bilgi her yerde görülmeye, fark edilmeye ya da keşfedilmeye açık bir vaziyette bireyin onu algılayıp işlemesi için yani öğrenme süreci için hazır şekilde bekler.

• Öğrenme; dinamik bir süreçtir. Öğrenme gerçekleştiğinde bireyde duygu, davranış, algı ya da zihin düzeyinde mutlaka bir değişim meydana getirir. 

• Öğrenme; değişmektir. Yeni bilgi edinmek beyinde kimyasal değişimlerin oluşması ve nöronlar arası yeni bağların kurulmasıyla sonuçlanır. Yani öğrenme aynı zamanda daha zeki olmaktır. 

• Öğrenme; zenginleşmektir. Bilgiye nasıl ulaşılacağını öğrenmek, nasıl kullanılacağını öğrenmek, yetkinlikleri artırmayı öğrenmek, yan meslekler edinmek için öğrenmek, gerektiğinde profesyonel kulvarı değiştirebilmek için öğrenmek bir anlamda kendini yedeklemek anlamak gelir. 

Öğrenmeyi Öğrenmek Nedir?

Birey, yaşam, bilgi ve öğrenme dörtlüsünü birbirine kuvvetli bağlarla kenetlenmiş, birbirini besleyerek reaksiyonlar oluşturan bir yaşam çemberi olarak tanımlayabiliriz. Bu çember, birbirini çoğaltan, yücelten ve geliştiren geri bildirilmelerle her an aktif durumdadır. Öğrenmeyi öğrenme ise insan için bu çemberi hep canlı tutacak sorumluluğa ve işlevselliğe sahip olmaktır. Bunun için etkin, zamana uygun ve gelişime açık bir öğrenme planına, hedefine, programına sahip olmak ve doğru öğrenme tekniklerini kullanmak gerekir.

Öğrenmeyi öğrenmek, bilgiye açık olmak, onu edinmek ve kullanmak için gereken yer, zaman, yöntem ve amaç faktörlerini planlama becerisine sahip olmaktır. Kendini iyi tanıma, kararlılık, merak, iç disiplin, özgüven, motivasyon, azim ve sevgi gerektirir.

Neden Otodidaktizm?

Otodidaktik insan örneği denince akla gelen ilk isimlerden biri Leonardo Da Vinci olur. Da Vinci, dünyaya geldiğinde anne babasının evli olmaması nedeniyle döneminin kuralları gereği üniversite eğitimi alamamıştı. Buna rağmen kendisini resim, heykel, anatomi, mekanik, mühendislik, gökbilim, madenler, botanik, matematik, felsefe, edebiyat gibi nice uzmanlık alanında keşifler yapmış, dâhiyane projeler ve olağanüstü eserler üretmiş tarihi bir kişilik olarak tanırız.

Bir insan ömrü boyunca, sonrasında uygulamasını yapabileceği kaç akademik programı bitirebilir? İşin aslı, üniversite eğitimi sayesinde edinilebilecek beceri ya da meslek sayısı sınırlıdır. Öğrenmek için okulda eğitim alma gerekliliği sınırını aşan bireyler beceri skalalarını her geçen gün zenginleştiriyor. Günümüz dinamikleri hayat boyu öğrenen insan modeline ihtiyaç duyuyor. Teknoloji bilgiye erişme hizmetini isteklisine her alanda ve her zaman vermeye hazır şekilde gelişiyor. Otodidaktizm öğrenim modeli ise felsefesinde içerdiği yoğun öğrenme merakı ve hiç bitmeyen bilgi açlığı sayesinde bireyin bilgiye ulaşmasını ve bilginin işlenebilirliğini kolaylaştırıyor. Böylelikle hem bilgi hem de birey katlanan hızla değişmeye devam ediyor.

• Hayatın getirdikleri, yaşam ve çalışma biçimlerimizde meydana gelen değişimler insanı da değişmeye mecbur bırakıyor. 

• Değişim büyük bir hızla hayatımıza dahil olurken öğrenilmesi gerekenlerin sayısı ve nitelikleri, ihtiyaçlar, çözülmesi gereken krizler ve sorunlar, değerlendirilmesi gereken fırsatlar da hızla artıyor.

• Geleneksel eğitim sisteminin kapsamı ve içeriği çoğu zaman bu değişim hızına yetişemiyor, çok hızlı bir şekilde güncellenemiyor.

• Otodidaktizm anlayışı sayesinde olabildiğince sadeleşmiş, sıkıştırılmış bilgiyi hap gibi kolayca alıp zamandan tasarruf etmek mümkün olabiliyor. Elbette bu defa derinleşme, ustalaşma, bilgiyi pratiğe dökme konusunda bireye daha fazla iş düşüyor.

• Dijital bazlı öğrenim platformları çoğalıyor. Kaynağa, eğitmene, kursa, uzmana ya da danışmana online platformdan erişim kolaylaşıyor ve maliyeti de düşüyor. Böylece kaliteli, işlevsel bilgiye kolaylıkla ve her yerden ulaşmak mümkün hale geliyor.

• Öğrenmenin mecburi değil de ilgi duyulan, merak edilen alanlarda yapılabilmesi onu daha keyifli ve ilginç bir hale getiriyor.

Nasıl Otodidaktik Olunur?

Bilgiye ulaşmayı, edinmeyi kolaylaştıracak, öğrenme hızını artıracak çeşitli yöntemleri uygulamak öğrenme kalitesini ve hızını da artırır. Hafıza teknikleri, anlayarak hızlı okuma, kelime dağarcığını artırma, zaman yönetimi, stres yönetimi gibi konularda eğitim almak otodidaktizm modelini benimseyen öğrenciler için oldukça yararlı olur. Öğrenme eyleminin kişiye özgü olması gerektiğinden hareketle öğrenme sürecine ayrılacak zamanın, seçilecek mekânın, yöntemin ve hızın belirlenmesi de kişiye özgü olmalıdır. Bu yüzden de bireyin kendisini tanıması, amaç ve hedeflerini de bu yönde belirlemesi öğrenme verimliliğini de artırır.

İlgili eğitim: Hızlı Okuma Eğitimi

İlgili eğitim: Zaman Yönetimi Eğitimi

• Kişisel gelişime önem vermek, 

• Öğrenmeye fizyolojik ve psikolojik olarak hazır olmak,

• Kendini tanımak, 

• Etkili öğrenme tekniklerini uygulamak,

• Motivasyonu artırmak, 

• Teoriyi pratiğe dönüştürme yollarını araştırmak ve fırsatları değerlendirmek otodidaktik olmanın ana basamakları olarak sıralanabilir.

Otodidaktik İnsanların Özellikleri

Tarihte ve günümüzde bilim, mimari, sinema, müzik ya da teknoloji alanlarında ya hiç eğitim almamış ya da aldığı eğitimin çok üzerine çıkıp dallanıp budaklanarak beceri sahasını kendi kendine genişletmiş birçok isim bulunuyor. Leonardo da Vinci, Henry Ford, Albert Einstein, Thomas Edison, Hermann Hesse, Jacque Fresco, Jimi Hendrix, Steven Spielberg, Earnest Hemingway, Michael Faraday, Quentin Tarantino, Namık Kemal, Ahmet Mithat Efendi, Tanburi Cemil Bey, Tadao Ando, Bill Gates ve Mark Zuckerberg’i geleneksel okul eğitimi almadan kendini pek çok alanda geliştiren ve başarılı olan otodidaktizm modeline örnek kişilikler olarak sayabiliriz. 

Otodidaktizm öğrenme modeli her şeyden önce bireyin kendisini çok iyi tanımasını gerektirir. Kendisini keşfeden, farkındalığını yüksek tutan kişi neyi istediğini bilir ve o noktaya giderken yapılması gerekenleri de planlayabilir. Otodidaktik bireyler kendilerine güçlü sorular sorar;

• Öğrenmek için nelere ihtiyacım var?

• Neleri öğrenmeye ihtiyacım var?

• Kendimi geleceğe nasıl uyarlamalıyım?

Otodidaktizm modelini benimseyenler;

• Bilgi edinme konusunda sınırsız istekli ve tutkulu,

• Öğrenmeyi öğrenmiş,

• Güçlü olduğu konu ve becerilerin farkında olan,

• İşiyle ilgili nelere ihtiyacı olduğunu bilen,

• Bilinmeyenler konusunda çok meraklı, araştırmacı ve kâşif ruhlu,

• Nelerin ona keyif verdiğini, iyi hissettirdiğini bilen,

• Gerektiğinde mentor, uzman ya da eğitmenlerden destek alan,

• Veriyi bilgiye dönüştürüp özümseyebilen,

• Mazeret ve engel kabul etmeyen,

• Çok okuyan, çok araştıran ve kelime hazinesini sürekli artıran,

• Kendine amaçlarına uygun eğitim programını oluşturabilen ve onu aksatmadan uygulayabilen,

• İç motivasyonu ve öz disiplini yüksek,

• Gelişime ve değişime açık,

• Yaşam boyu öğrenme modelini hayatlarına uygulayan bireylerden oluşur.