Almanya’da 16. yüzyılda ortakların bir araya gelerek ilk sağlık sigorta girişimini gerçekleştirmişlerdir. Bu sigorta girişimini lonca üyeleri şeklinde belirli yani seçkin kişilere sağlamışlardır. Bu seçkin kişilere Brandgilden adı verilmiş ve Almanya’daki ilk kamu sigortası bu Brandgilden’lerin birleşerek meydana gelmiştir.
Hatta bu sigorta şirketi 1676 yılında Hamburger General- Feuercasse (HGF) isimli şirket şeklinde bilinmektedir. HGF’e şirketinden sonraları ise diğer kamu şirketleri de kurulmaya başlanmıştır. Bu tarihten sonra kamu sigortaları da özel sağlık sigortalarının sağlanmış olduğu pazarda faaliyet göstermeye başlamıştır.
İlk kar amcıyla kurulan sigorta 1765 yılında merkezi çalışma alanları Berlin ve Hamburg’da olan deniz taşımacılığına ait sigortadır. İlk ticari hayat sigortası ise 18 yy. da, 19.yy ise şimdi halen faaliyet gösteren eski ismi Allianz Wesicherungs-Gesellschaft olan yeni adı ise olan Zürich-Agrippine olan büyük çaplı sermaye sigorta şirketi doğmuştur.
19. yüzyılın başlarında Almanya parlamentosunda gönüllü hastalık fonlarının nasıl yapılacağına ilişkin yasalar oylamaya sunulmuştur. Bu yasaların içeriğinde fon yönetimi, giriş koşulları, yardım paketleri, katkıların nasıl olması gerektiğine ilişkin konular yer alıyordu. Daha sonraları 1843 yılında yasalarda zorunlu üyelik kavramları ortaya çıktığı görülmektedir.
Hali hazırda gönüllü olarak kurulan fonların ve ilgili fonlara zorunlu üyeliğin gösterimi yerel yönetimlere bırakılmıştır. Sonraki süreçte ise yasalar ulusal anlamda kimlik kazanmaya başlamış ve ilk örneği ise 1854 yılında ülke genelinde yer alan tüm madencilerin zorunlu sağlık sigortası yasası, sağlık sigortası kapsamında görülmüştür. Bu sigorta yasasının, Almanya'da bir meslek grubuna uygulanmasının ilk olması sebebiyle oldukça önemlidir.
Değişen dünya da sanayinin gelişmesiyle beraber 19. yüzyılda Almanya’da, sosyal politik partilerin, sendikaların kurulmasıyla, sosyalist fikirler yayılmaya başlamıştır. Bu da beraberinde yeni sosyal hareketleri getirmesine neden olmuştu. Alman Şansölyesi muhafazakâr Otto von Bismarck güçlü bir devlet oluşturmak için işçi sınıflarıyla ilişkilerini geliştirmek ve sosyolist düşüncede yer alan işçileri kazanma çabasındaydı. Daha sonra düşük gelirli çalışanları korumak için zorunlu sağlık sigortası yasası hazırlanarak sosyal hareketlerin etkisini düşürmeye çalışılmıştır.
Bismarck sosyal sigortası başlangıçta gelecekte olumsuz bir durum karşısında, sakatlık ve hastalık riskleri de dahil olmak üzere finansal bilgiden habersiz olan çalışanları korumaktaydı. Bu nedenle belirli bir gelir seviyesinin altında yer alan çalışanları bu sigorta zorunlu hale getirilmişti.
Bismarck Modeline Neden İhtiyaç Duyulmuştur?
Bismarck sigorta modelinin dikkat çekmek istediği nokta çalışanların meslek hastalıklarına veya çalışırken meydana gelebilecek iş kazalarında, yaşanılan hastalık süresi boyunca gelir kaybı yaşamamaları için getirilmiş olunan bir sigorta modelidir. Sigortanın en temel noktası çalışan işçilerle ilgili olmasıydı fakat zamanla işçilerin dışında bakmakla sorumlu oldukları ailelerini de kapsamış oldu. Gelir kaybı bu sigorta modeline göre o kadar önemliydi ki nedeyse zaman sakatlık ve hastalıkla duruma denk getirilmişti.
Reichstag’ta 1881 yılında konuşma yapan Prusya başbakanı Birmarck şöyle diyordu: "Devletin politikası, nüfusun büyük çoğunluğundaki ve en az eğitimli olan mülksüz sınıfların da içinde olduğu bir politika geliştirmek durumundadır, bu devletin sadece gerekli olduğu için bulunmadığı aynı zamanda refahı da sağlaması gereken bir kurum olduğu içindir. Devlet, fark edilir ve direkt avantajlarıyla birlikte sadece toplumun iyi konumdaki sınıflarının statülerinin devamını korumak için çalışan bir ajans gibi değil, diğerlerinin ihtiyaç ve isteklerini de karşılayabilen bir kurum olmadır." görüşünü bildirmiştir.
Bismarck ve Sonrası Çıkan Sağlık Sigortaları Nelerdir?
Hastalık sigortası 31 Mart 1883 yılında çıkarılmıştır. Bu sigorta türü devletin denetimi altında olan sağlık sigortasında işçilerin sigortalı olması anlamına gelmekteydi. Sağlık sigortasının primleri işveren ve işçi tarafından karşılanıyordu. Üçte birini işveren, üçte ikisini ise çalışan karşılamaktaydı. Bu yasa kapsamında sigorta ile anlaşmalı doktorlar tarafından tedavi olunma, ücretsiz gözlük, ücretsiz ilaç ve gene ücretsiz olabilecek benzeri hizmetleri alma hakkına sahipti.
Endüstriyel Kaza Sigortasını 6 Temmuz 1884 yılında çıkarılmıştır. Bu sigorta türü sanayi işçilerini beraberinde çiftliklerde çalışan işçileri de kapsarken işyerinde geçirilen bir kazanın ispatlanması halinde tazminat ödenmesini de içermektedir. Endüstriyel Kaza Sigortası’nın bedeli işveren tarafından yapılması öngörülmüş, kaza sigorta fonları ve planları yapmak gibi bir sorumluluğu olmuştur. Bunun dışında işyerinde herhangi bir kaza riskiyle karşılaşmamak için önceden tedbir olmak yine işverenin sorumluluğundadır.
Almanya’da Bismarck Öncesi Çıkan Sağlık Sistemleri Nelerdir?
Birmarck öncesi Almanya’da diğer sağlık hizmetleri aşağıdaki gibi sıralayabiliriz.
Kiliseler ve şehirler tarafından 1220 yılında organize edilen ilk hastaneler
1241 yılında eczane ve tababet mesleklerinin birbirinden ayrılması ve farklı iş kolları şeklinde ilerlemesi
İlk üniversite hastanesinin kurulması 1710 yılına dayanmaktadır.
Prusya'nın 1794 yılında tüm hastaneleri devlet kontrolüne alması
1811 yılında kilisenin tıbbi tedavi gerçekleştirmesinin önüne geçilmesi
İlk psikiyatri hastanesinin kurulması 1811 yılında yapılmıştır.
1833 yılında Krupp çelik fabrikasında şirkete ait sağlık sigorta finansmanın kurulması
1839 yılında ise iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili ülke genelinde önlemler alınmaya başlanması gibi başlıca sağlık hizmetleri kurulmuştur.
Sanayi devrimi 1815 -1850 yılları İngiltere başta olmak üzere Avrupa Fransa, Belçika ve Almanya’da etkisini göstermiştir. 1849 yılında pamuk işleme tonajları Almanya’nın 20.000 ton iken Belçika 11.000 ton, Fransa 64.000 ton İngiltere ise 286.000 ton dolayında pamuk işletebiliyordu.
İngiltere dışındaki diğer ülkelerin ham pamuk işleme kotasının bu kadar düşük olmasının sebepleri ise fabrikaların eski olması kullanılan makine araç gereçlerinin yeni olmaması ve daha az verimli çalışan işçi gücüydü. Avrupa’ bu tarihlerde ham pamuk işlemesinin bu kadar yüksek olmasının en önemli nedeni tekstil sektörünün gelişmesidir. Buna ek olarak demir ve kömür madenciliği ile beraber ham maddelerin taşınması için demiryolu inşası da önemli bir etken olmuştur.
Almanya’nın demiryolu çalışmalarının tamamlanmasıyla beraber topraklarında yer alan demir, kömür ve diğer madenlerin çıkartılarak işlenmesi, tüm Avrupa’da satılması önemli bir faktördür. Ham maddelerin Almanya’da farklı iş kollarında işlenmesi girişimcilerin iştahını açmış ve pazara olan ilgili yoğunlaştırmıştır.
