Öğretmenlik şüphesiz mesleklerin en kutsalı. Söz konusu öğrenme engelli çocuklar olunca yapılan görevin insancıllığı daha da artıyor. İster zihinsel engelli olsun, ister işitme, görme engelli ya da üstün zekalı çocuklar olsun fark etmez; öğrenme problemi olan bir çocuğun hayatına dokunabilmek çok kıymetlidir.
Eskiden öğrenme problemi olan çocuklar çoğunlukla sosyal hayattan izole edilirdi. Yaşıtlarından ve okuldan ayrı mutsuz bir hayat yaşamak tek seçenekleri olurdu. Günümüzde aileler eskiye nazaran çok daha bilinçli hareket ediyorlar. Mevzuatlar ve düzenlemeler de onları destekliyor. Çocuklarının kapasitesini en üst düzeye çıkarmak için hiçbir fedakârlıktan kaçınmıyorlar. Dolayısıyla özel eğitim alanında öğretmen ihtiyacı gün geçtikçe artmakta.
Meslek, diğer öğretmenlik alanlarıyla kıyaslandığında çok daha zordur; sabır ve özveri gerektirir. Nedeni normal eğitim tekniklerinin yanında özel eğitim tekniklerini de kullanabiliyor olmak. Tabi ki öğretmenin zor ve bazen de neredeyse imkânsız olabileceğini bilerek seçilmesi gereken bir meslek alanı. Sevmeden yapılacak bir iş değil. Zihinsel engelli çocukların öğrenme kapasiteleri öğretmenin doğru yöntem ve teknikleri kullanma becerileri oranında artıyor.
atama puanlarının düşük olması, özel sektörde taleplerin gittikçe artması ve akademisyenlik yolunun açık olması mesleğin tercih edilirliğini yükseltiyor. yenilikçi, özgüvenli, milli ve manevi değerlerine bağlı zihinsel engelliler öğretmenleri yetiştirmek için üniversiteler yeni bölümler açmakta. Yazımın ilerleyen bölümlerinde özel, farklı ve bir o kadar anlamlı meslek alanını tanıtmaya çalışacağım.
Zihinsel Engelliler Öğretmeni Nedir?
Zihinsel engelli öğrencilerin, eğitim kapasitelerini dikkate alarak, çeşitli bilgi, beceri ve tutum kazandırmak amacıyla eğitimlerini üstlenen kişilere zihinsel engelliler öğretmeni denilir. Tanımdan da anlaşılacağı üzere eğitimde amaç sadece temel akademik bilgiler vermek değildir. Öğrencilerin yaşam sürdürme becerilerini en üst düzeye çıkarmak, uyumlu ve üretken hale getirmek de hedeflenir. Eğitim verilen öğrenciler farklı seviyelerde zeka geriliğine sahip olabileceği için öğretme yöntemlerinin bireye özel olacağı unutulmamalıdır. Olabildiğince farklı öğrenme stillerinin kullanılması faydalı olacaktır.
Zihinsel engelliler öğretmenlerinde farklı vasıflar aranır. Bu vasıflar hem öğretmenin başarısı hem de öğrencinin eğitimden maksimum yarar sağlaması için elzemdir. Öğrenci merkezli bu meslekte ilk gereklilik sabır… Sonra sabır… Ve yine sabır…
Dilerseniz sabır dışındaki diğer gereklilik ve vasıfları birlikte listeleyelim:
Öğrencileri öğrenmeye güdüleyebilen
Farklı kaynaklar ve materyaller kullanabilme becerisine sahip,
Proaktif yaklaşım sergileyen,
Disiplinler arası iletişim ve işbirliğine açık,
Spor, sanat ve bilim alanlarında kendini geliştirmiş,
Gelişime ve değişime açık,
Meslek etiğine saygılı,
Çevreye duyarlı,
Güler yüzlü, şefkatli, hoş görülü,
Sözel yeteneği gelişmiş,
Psikoloji ve sosyal birimlere ilgili,
İnsanlara yardım etmeyi seven,
Dikkatli ve gözlem yeteneğine sahip,
Stresle başa çıkabilen,
Zihinsel engelliler öğretmenleri, öğrencilerin gelişimi mümkün olan en üst düzeye çıkarırlar. Zihinsel engelliler sınıfları, bireysel ve grupla eğitime uygun şekilde düzenlenmiştir. Ortamın gürültülü olması yanında öğrencileri dikkatli takip etmek yorucu olabilir.
Zihinsel Engelliler Öğretmeni Ne İş Yapar?
Zihinsel engelliler öğretmenleri çoğunlukla Milli Eğitim Bakanlığına bağlı okullarda devlet memuru statüsü ile görev yapar. Branş derslerinden muaf tutulurlar. Rehberlik araştırma merkezleri ve SHÇK’ de (Sosyal Hizmetler Çocuk Esirgeme Kurumu) istihdam edilebilirler. Özel öğretim kurumlarında çalışma imkânları vardır. Bireysel olarak da öğretmenlik yapabilirler.
Zihinsel engelli öğrencilerin MEB tarafından onaylanmış müfredat programları vardır. Öğrencilere kazandırılacak bilgi, beceri ve tutumlar bu programda çerçevelendirilir ve detaylandırılır. Program dahilinde zihinsel engelliler öğretmenlerinin üstlenmesi gereken işleri dilerseniz birlikte listeleyelim:
Yıllık eğitim planı hazırlar, uygular ve değerlendirir.
Sorumluluğundaki çocukların davranışlarını gözler, yeteneklerini geliştirmeye çabalar.
Okulun tüm bölümlerinde çocuğun yanında olur ve onu olası risklerden korumak için gerekli tedbirleri alır. (Yemekhane, sınıf, okul bahçesi, kantin vb.)
Çocuğun kişisel özelliklerine ve yeteneklerine uygun metotları belirler, kullanır.
Nöbet görevini yerine getirir. Nöbet alanında düzen ve disiplini sağlar.
Öğrenci velileri ile gerekli seviyede iş birliği içinde olur.
Öğrencilerin yeteneklerine uygun etkinlikler düzenler. Motor becerileri kazanmalarını destekler.
Öğrencilerin sağlık verilerini takip eder ve gerektiğinde ev ziyaretleri ile değerlendirme yapar.
Öğrencinin gelişim seviyesini ilgili kişilerle paylaşır. (Pedagog, psikolog, sosyal hizmet uzmanı, ebeveynler, danışmanlar)
Öğrenme ortamlarının ve çevrenin güvenliğini sağlar.
Zihinsel Engelliler Öğretmeni Maaşları
2021 yılında kamuya ilk kez atanan zihinsel engelliler öğretmeni maaşı net 4472 TL olmuştur. Hesaplama 657 sayılı devlet memurları kanununa göre yapılır. Derce/kıdem, AGİ, yabancı dil tazminatı, ek ders ücreti gibi değişkenlere bağlıdır. Zihinsel engelliler öğretmenlerinin ek ders ücretleri diğer branşlara nazaran % 25 daha fazladır. Ek derslerle birlikte ortalama 6000 TL civarında maaş ödemesi yapılır.
Özel sektörde mesleğe yeni başlayanlar, genelde asgari ücret teklifiyle karşılaşırlar. AGİ, BES ve SGK kesintisi ücret belirlemede tesir eden değişkenlerdir. mesleki deneyim ve tecrübe yanında yabancı dil bilgisi ücretlendirmeye etki eder. Tabi veli memnuniyetini de göz ardı etmememiz gerekir. Gerekli tecrübe ve donanıma sahip zihinsel engelliler öğretmenlerinin tavan ücretleri 6000 TL ye çıkabilmektedir. Bazı kurumlarda 10.000 TL’ye varan tavan ücretine rastlamak mümkündür.
Bu noktadan yola çıkarak aynı kurumda farklı şartlarda sözleşme yapan öğretmenler olduğunu söyleyebiliriz. Özel kurumlarda ücret karşılığı görev yapanlar için minimum MEB' nin belirlediği ek ders ücretinin % 25 üzerinde olacak şekilde ödeme yapılır. Yine de karşılıklı sözleşme şartları esastır. Branş ayrımı olmaksızın her eğitim öğretim yılı başında öğretmenlere eğitim öğretim tazminatı ödendiği bilgisini de paylaşmak isterim.
Zihinsel Engelliler Öğretmeni Nasıl Olunur?
Zihinsel engelliler öğretmeni olmak için lisans düzeyinde eğitim veren fakültelerin Zihinsel Engelliler Öğretmenliği ya da Özel Eğitim Öğretmenliği bölümlerinden mezun olmak gerekir. Üniversite girişinde sözel puan türü ile tercih yapılır. Bazı üniversitelerde eğitim İngilizce desteklidir. Sonrasında mesleği kamu okullarında icra etmek isteyenlerin KPSS’ye girerek yeterli puan alması gerekir. Merak edenler için son üç yıla ait atama puanlarını paylaşmak isterim.
2020 Ocak KPSS Taban Puanı: 71, 7216 / Sözlü sınav: 72
2019 Ağustos KPSS Taban Puanı: 76,39170 / Sözlü sınav: 76
2018 Temmuz KPSS Taban Puanı: 75, 53656 / Sözlü sınav: 76
Sizin de anlayacağınız üzere atama puanları oldukça avantajlı. Özel eğitim alanında öğretmen ihtiyacı karşılanamaması söz konusu olduğunda öğretmenlik alanından mezun olup tezli ve tezsiz yüksek lisans ve doktora mezunlarına atama imkânı tanınır. (Görme, zihinsel, işitsel engelliler alanına) Özel öğretim kurumlarında sadece diploma yeterliliği sorgulanır.
Okul öncesi ve sınıf öğretmenleri 540 saatlik MEB onaylı sertifika alarak zihinsel engelliler öğretmeni olarak görevlendirilebilir.
