14 yaşında en genç satranç ustası unvanına sahip olan Fabiano Luigi Caruana, 2 yaşında sanat galerisi açabilecek noktaya gelen Aelita Andre veya 12 yaşında nobel ödülüne aday gösterilen Gregory Smith. Bambaşka alanlarda isimlerinden söz ettiren bu genç beyinlerin ortak özellikleri ne dersiniz? Yetenek.
İlgili eğitim: Satranç Eğitimi
Farklı alanlarda, farklı eğilimlere ve farklı IQ’lara sahip bu gençlerle çarpıcı bir giriş yapalım dedik. Tabi ki yetenek sadece gençken sahip olunan ve üst düzey zeka gerektiren katı bir terim değil. En iyisi önce yeteneğin anlamına göz atalım, sonra da sorgulayalım bizim yeteneğimiz ne?
Yetenek Ne Demek?
"Müthiş yetenek", "o yetenek bende olsaydı", "bu kadar yeteneklisini görmedim" gibi kimi zaman hayranlık uyandıran kimi zaman özenilen insanların sahip olduğu şeyi inceleyeceğiz: yetenek. Yetenek en basit haliyle birinin belli bir konuda diğerlerinden daha iyi olması şeklinde tanımlanabilir.
Yetenek sonradan öğrenilen bir şey olmayabilir ama kesinlikle üstüne gidilip geliştirilebilecek bir yeti. Yetenek illa somut bir şey ortaya koymak demek de değil tabi. Örneğin matematiksel işlemleri normalinden çok daha hızlı yapmak da zihinsel bir yetenektir. Ya da empati kurabilmek, liderlik yapmaya eğimli olmak da kendi başına bir yetenektir.
İlgili eğitim: Liderlik Eğitimi - Postmodern Liderlik
Bazen yeteneğin senin geleceğine de ışık tutar. Mesela ellerinle ince işler yapmada çok iyisindir. Çok iyi kil şekillendirmekle başlarsın ve sonrasında hayatının geri kalanında da bunu yapmak adına bunu mesleğine taşırsın. Belki bir heykeltıraş belki yine el yeteneği isteyen bambaşka bir mesleğe yönelebilir mesela diş hekimliği gibi. Biri sanatla diğeri sağlıkla ilişkili olan bambaşka meslekler fakat ortak yönleri, el yeteneği. Bu yetenek sana mesleğe hazırlanma sürecinde de birçok artı kazandırır.
Başkalarının bir sene uğraş verip yapabilme seviyesine ulaştığı işi sen çok daha kısa sürede yapıp geri kalan zamanda bunun üstüne koyabilirsin. Bazen ise sadece hobi olarak kalır. Seni dinlendiren, mutlu eden, sana başka kapılar açan, perspektif kazandıran, kendini güçlü hissettiğin alan olur. Günün yoğunluğu içinde hepimizin ihtiyacı olan kendine ait ayırdığın bir zaman dilimi olur kimi zaman.
Yeteneğin Eş Anlamlısı Nedir?
Yetenek tanımımıza kaldığımız yerden bu sefer eş anlamlılarıyla ilişkilendirerek devam edelim. Nedir yeteneğin eş anlamlısı? Siz dersiniz beceri ben derim kabiliyet başkası der kapasite. Hepsi doğru kullandığımız noktada eş anlamlıları sayılabilir.
Ben biraz beceri kelimesi üzerinden yol almak istiyorum. "Bir yumurta kırmayı bile beceremez" derler mutfakta baya kötü olanlara mesela. O kişinin mutfağa ilgisi olmayabilir, hevessiz olduğu için denemeyi tercih etmemiş olabilir. Aynı kişi çok estetik bir algıya sahip olabilir, hazırlanan bir yemeği tabakta çok estetik bir şekilde sunabilir. Bunun yanında estetik görüşünü birçok alanda da kullanabilir. Beceriyle başladığımız noktadan yine geldik yeteneğe. Demek ki bu noktada yeteneğin yerine kullanabildiğimiz bir kelime beceri.
Yeteneği Nasıl Keşfederiz?
Yeteneğimizi kimi zaman biz kimi zaman yakınlarımız kimi zaman ise dışarıdan bir göz fark eder. Bu bazen hayatın sana sunduğu güzel fırsatlardan biri olur. Küçükken bir şeyde, bu bir oyuncak da olabilir, fazla ısrarcısınızdır, sürekli aynı şeyi yapmaktan hoşlanırsınız ya da sürekli benzer konuları sorgularsınız. Aileniz bunu fark edip size cevaplar bulacak bir yol sunabilir ve deneyimleyerek sizin buna gerçekten eğiliminiz olduğunu fark edebilir.
Yazımızın başında bahsettiğimiz minik Aelita’dan söz edelim. Normalde çocukların resme ayırdığı veya bir şeyler karaladığı zaman diliminden daha uzun süreler boyunca resim çizdiğinden bahsediyor annesi. Bu yeteneği böylelikle keşfedilip aracılar vasıtasıyla da dünyaya ilan edilen bir deha oluveriyor. İleride bu çizim yeteneğiyle ne harikalar yaratacak kim bilir.
Bazen ise okul sıralarında keşfedilir yetenekler. Bir şiir yazarsınız veya bir öykü ve hocanız okuyunca sizdeki yeteneği keşfeder. Size rehberlik eder ve bu alanda gelişmeniz için ışık tutar. Burada eğitimcilerimizin hayatlarımızdaki önemini de vurgulamış olalım. Okullardaki resim ve müzik dersleri sayesinde de birçok yetenek fark edilebiliyor. Bu yüzden bazen etrafımızda iletişim kurduğumuz insanlara kulak vermemiz gerekir, sizin için çok kolay ve normal olan bir şey sizin herkesten daha iyi olduğunuz bir yön olabilir.
Kendimiz nasıl keşfediyoruz, biraz da bundan bahsedelim. Kendinizi yaparken, uğraşırken iyi hissettiğiniz, güçlü hissettiğiniz bir şey sizin yeteneğiniz olabilir. Ya da dinlenmek için sürekli sığındığınız boyaların hissi, kaleminizin kağıtta bıraktığı izler veya parmaklarınızın bastığı notalar. Bu hisler sizin keşfinizde yardımcı olabilecektir. O yüzden kendinize sormalısınız, vaktin nasıl geçtiğini bile anlayamadığım yapmaktan bu kadar zevk aldığım şey ne? Böyle başlayıp kendinizi deneme sürecine de sokabilirsiniz. Bir süre uğraş verirsiniz ve çıkan sonuçlara göre yeteneğinizi sorgularsınız.
Yeteneğin keşfinde diğer önemli nokta ise engelleri ortadan kaldırmak. Örneğin sizi bütün gün bilgisayara bağlayan bir dizi bağımlısı olmak sizi tek noktaya odaklayacağından keşfinizin önüne set çeker. Diyelim yeteneğinizi fark ettiniz, bundan sonraki adım ne? Kendini geliştirmekle devam edelim yazımıza.
Yeteneği Nasıl Geliştirebiliriz?
Evet, bir yeteneğinizi fark ettiniz ve bundan haz alıyorsunuz. Peki sadece doğuştan gelen yetenek yeterli mi? Mükemmel yeteneklerle dünyaya gelen dehalar bile üstüne koyup hep daha iyisine ulaşmayı hedefler. Zaten şöyle düşünsenize, yetenekliyim tamam deyip kim ipin ucunu bırakır ki? Aksine dört kolla sarılıp o iyi hissettiren şeye tutunmak ister insan.
İlgili eğitim: Yetenek Yönetimi Eğitimi
Yetenek tek başına ilerlemede yetmiyor tabi ona eşlik edecek tutku da gerek. O alana bir ilginiz, tutkunuz yoksa tek başına yetenek sizin ilerlemenizi sağlamaz. İnsanlar bu tutkuları sayesinde günde saatlerce tuval önünde vakit geçirebiliyor veya parmakları nasır tutana kadar o tellere dokunuyor.
İlgili eğitim: Yetenek İnovasyonu Eğitimi
Bazen ise birçok şeye yeteneğinizin olduğunu fark edersiniz. Bu durumda sizi en çok çeken şeye ağırlık verip o konuda üst seviyelere çıkabilirsiniz veya bir arada yürütüp ilerleme kaydetmek için çabalarsınız. Bu yeteneğinizin olduğu alanlara göre değişkenlik gösterebilir. O yüzden birini seçin, ikisini seçin gibi bir nasihatte bulunmak yersiz olacaktır. Kendinizi yine en iyi siz bilirsiniz, nasıl hissettiğinizi, aklınızdan geçenleri, kalbinizden geçenleri.
Yeteneğinizi aramaktan vazgeçmeyin, hepimizin elbet göremediği, fark edemediği güçlü yanları vardır. Sadece keşfedilmeye muhtaçtırlar. Kendinizi tanıyın, kendinizle konuşun, kendinize kulak verin. Bazen de daha geniş ve farklı açılardan bakın, bakan gözlere danışın. Ve nihayet bulduğunuzda sizi iyi hissettirdiği sürece yeteneğinizin peşini bırakmayın. Bu size bir meslek de vadedebilir dinlenmek için sığındığınız bir liman da.
