Okulda öğrenme modeli, bireysel ihtiyaçlara göre zaman ve olanaklar sunulduğu takdirde her öğrencinin aynı öğrenme seviyesine ulaşabileceğini ifade eder. Bu modelin temelinde, hızlı ve yavaş öğrenenler ayrımı ile zaman değişkeni esastır. Okulda öğrenme modeli; tam öğrenme, etkin öğrenme ve bireyselleştirilmiş öğretim modellerine de kaynak olmuştur.
Öğrenme bireyin genetik, çevresel ve duyuşsal kodlamalarla oluşan karakterinde edinilmiş kalıcı değişikliklerdir. Öğrencilerin öğrenme hızları ve seviyeleri somut ve soyut öğrenme olarak ayırt edilirken, okulda öğrenme modeli eğitime yeni bir bakış kazandırmıştır. Gerekli koşullar sağlandıkça öğrenme hızı, seviyesi, kalıcılığı da değişkenlik gösterebilir. Öğrenme seviyelerindeki farklılıklar genetik bağlamda yorumlanabilir. Ancak çevresel unsurlarından olan okul, hayat boyu öğrenmenin tek sistemli başlangıcıdır. İçerdiği koşul ve olanakların bilginin yapılandırılmasına önemli etkileri olduğu görülmektedir. Buna bağlı olarak yavaş ve hızlı öğrenen öğrencilere tasarlanmış öğrenme ortamları sunulduğunda, destek alarak deneyimlediklerinde öğrenme seviyeleri ilerlemektedir. Bu durum öğrenmeye istekli olmayı ve olumlu tutum geliştirmeyi de sağlamaktadır.
Toplumlar kendi kültürlerini korumak, sosyolojik kimliklerini kontrollü olarak aktarmak isterler. Böylelikle ideal toplum bilinci devletler tarafından belirlenen eğitim sürecinde gerçekleştirilir. Eğitim sürecinin amaçları, içeriği ve içeriği oluşturacak öğrenme ortamları öğrenme modellerine önemli işaretler sunar. Öğrenme ortamlarının yapılandırılmasında önce davranışçı, sonra bilişsel kuramların etkisinde kalınması öğrenme modellerini de farklılaştırmıştır.
Okulda öğrenmenin hayat boyu öğrenmeyi yönettiği bir gerçektir. Bu eğitim bakışına okuldan önceki aile faktörünün katkısı da eklenmelidir. Okul öğrenmelerinin en önemli faktörü olan dili kullanma yetkinliği ailede başlayan öğrenmelerle şekillenmektedir. Dili iyi kullanma, büyüklerden öğrenme gücü, doğru öğrenme stratejilerini farkedebilme, dikkat ve motivasyon gibi niteliklerin oluşumu aile temellidir. Tüm bu niteliklerin kazandırılması özel bir emek gerektirir. Nitekim aileler arasında bu amaca ulaşmada bariz farklılıklar görülmektedir. Aile ortamları okul ortamına, okul ise hayat boyu öğrenmeye hazır bulunuşluğa ölçütler geliştirmektedir.
Eğitim ihtiyacının okul kurumuna aktarılması tarihi süreçle ortaya çıkmıştır. Tarım toplumundan sanayiye, sanayiden bilgi toplumuna yaşanan dönüşümler buna temel nedendir. Mesleklerin çeşitlenmesi, aile bireylerinin rol ayrıma girmesi ve spesifik üretim alanlarının ortak beceri gelişimini gerektirmesi örnek olarak verilebilir. Bir ihtiyaç olarak bilgi, beceri ve değerlerin ortak olarak öğretilmesini gerekli kılmıştır. Bu nedenle okul ve okulda eğitim yüzyılı aşkın süreçte ve hatta bugün covid-19 tecrübesine rağmen önemini korumaktadır.
Öğrenmeyi öğrenme stratejileri, bu stratejilerin öğretimi ve değerlendirme kriterleri incelenmeli; eğitimcilerin ve eğitim yöneticilerinin bakış açıları gözden geçirilmelidir. Okulda öğrenme modelinin ögeleri yeniden tanımlanmalıdır. Toplumsal kültürü aktarma aracı olan okul kurumunun öğrencilere doyum sağlayabilmesi için bu gereklidir. Çünkü öğrenmenin karakteri kişiden kişiye değişmektedir.
Okulda Öğrenme Modelinin Ögeleri Nelerdir?
Tam öğrenme modeline de yön veren okulda öğrenme modelinin başlıca ögeleri vardır. İç içe geçmiş, birbirinin tamamlayıcısı olan bu ögeler şunlardır:
Yetenek: Öğrencinin öğrenilecek konunun bilişsel, duyuşsal ya da devinişsel alanlarına ilişkin yetkinliğini ifade eder. Öğrenme zamanını yönetmesini sağlar.
Sebat: motivasyon ve kararlılık olarak da ifade edebilir. öğrencinin kendi isteği ve güdülenmesi ile öğrenmeye ayırdığı zamandır. güdülenmenin sonucudur. başarı için farklılaştırıcı, öne taşıyıcı bir ögedir.
Öğretimden Yararlanma: Hazır bulunuşluk anlamına gelir. Yeni bilginin yapılandırılması için ön bilgi koşulunun yeterliliğidir. Bilgiyle karşılaşıp işleme sürecinde bilginin kalıcılığını belirler.
Olanaklar/Fırsat: Genel olarak herkese eşit süre değil, özelde öğrenciye göre öğrenme zamanı belirlemek demektir. Bireyselleştirilmiş bakışı güçlendirir.
Öğretimin Niteliği: Öğrenme ortamlarının öğrenciye ve öğrenilecek konunun gereğine göre düzenlenmesidir. Ayrıca öğrenme zamanının ek zaman gerektirmeden öğrencinin özelliklerine göre belirlenmesidir. Pratikte öğrenme hızında da belirleyici olur.
Bilgininin öğrenciye göre yapılandırılmasını sağlayan bu ögeler, okulu oluşturan temel unsurlara göre işlevselleştirilmelidir. Eğitimin en genel anlamıyla, insanların belli amaçlarına göre yetiştirilme süreci olduğu düşünülürse, bu süreçten geçen bireyin kişiliği farklılaşır. Bu durum eğitim sürecinde edinilen bilgi, beceri, tutum ve değerler aracılığıyla gerçekleşir. Bu nedenle okullar, toplumsal eğitim sürecinin de ilk adımıdır. Toplumsal kimliğin kazandırılma sürecinin kontrollü hale getirilişidir. Bu süreçte öğrencinin aile faktörü, öz geçmişi, öğrenmeye açık ya da istekli oluşu okul kurumu ile pekişmektedir.
Öğrenmenin işaretler, pekiştirme, dönütler ve katılım sonrası düzeltmeleri içeren aşamaları vardır. Öğrenme ögeleri doğru uygulandığında yavaş öğrenen öğrencilerden olumlu sonuçlar alınabilmektedir. Okulda öğrenme modeli ile öğrencilerin karmaşık bilgileri algıladıkları görülmektedir. Öğretmenin, eğiticinin eğitimi de bu noktada mühimdir. Öğrenci koçu olarak yapılan rehberlikler öğretimin niteliğini olumluya dönüştürmektedir. Karşılaştıkları problemleri çözümlemede duyuşsal düzeyde ifade güçleri gelişebilmektedir. Öğrencinin kurum ve kişilere; okul ve öğretmene olan tutumu hızlı öğrenenler düzeyinde iyileşebilmektedir. Kararlılık ve motivasyon yavaş ve hızlı öğrenenler olarak ayrılan öğrenciler arasında bir denge oluşturmanın ilk aşamasıdır. Bu aşamaya binaen diğer ögeler, öğretmen, öğrenci ve aile üçgeninde yapılanmaktadır.
Bugün bireylerin düşünme biçimleri, yaşamı dijital kodlarla yorumlamaya dönüşmektedir. Dijital olarak düşünüyor, tepki veriyor, sosyalleşiyor ve günün başlangıç/bitiş çizgisi belirleniyor. Bireyler gerçek dünya ile dijital dünya arasında bilinmeze evrilirken, öğrenci öğrenmeleri okul dışı uyaranlara maruz kalmaktadır. Hız ve görsellikle özetlenebilecek 21. yy’da, Z kuşağının karakterini okumak eğitimcilere önemli işaretler verebilir. Okulda öğrenme modelinin tam öğrenmeye uyarlanışında dijitalleşmenin izlerinden gidilmeli ve öğrenciye görelik ilkesi unutulmamalıdır. İç ve dış etkenlere bağlı olarak bilgiye erişip onu kullanma ve dönüştürme, öğrenme unsurlarına farklı çevresel koşulları da eklemektedir.
Okulda Öğrenme Modelinin Olumlu Yönleri Nelerdir?
Bu öğrenme modelini önceki kuramların soyut-somut öğrenme ile sınırladığı öğrenci özelliklerine kıyasla, birçok olumlu özelliği bulunmaktadır. Okulda öğrenme modelinin olumlu özellikleri şöyle sıralanabilir:
Öğrenciye bireysel ihtiyaca göre zaman tanır.
Öğrenciye kendi öğrenme hızında gelişme imkanı sunar.
Öğrenmeyi öğrenme stratejileri ile tanışırlar.
Eğitimde fırsat eşitliğini bireyselleştirir. Bireysel farklılıkların anlaşılmasını sağlar.
Öğrencide özgüven ve ifade gücü oluşur ya da gelişir.
Öğrenmenin sonuçları kadar, süreci de değerlendirilir.
Öğrenci başarısını olumlu olarak etkiler.
Eğitimciyi daha hazırlıklı kılar.
Her öğrenme bir sonraki öğrenme süresini kısaltır. Çünkü öğrenme hızlanır.
Okulda Öğrenme Modelinin Sınırlılıkları Nelerdir?
Kurumdan kuruma çevresel, ekonomik ve demografik faktörlerin değişmesi eğitimin bileşenlerine de etki etmektedir. Her kuramda olduğu gibi okulda öğrenme modelinin de sınırlılıkları söz konusudur. Sınırlılıklara bir sıralama yapılırsa:
Yapılacak hazırlıkların ve hazırlıklara ayrılacak zamanın fazla oluşu
Sosyal ve ekonomik koşul farklılıklarına bağlı uygulama zorlukları
Öğrenme ortamları için araç gereç çeşitliliği ihtiyacı
Süreci izlemede kullanılacak ölçeklerin, her ünite ve bölüm için yapılandırılması
Öğrencilerin aynı öğrenme hızında olmaması
Zaman değişkenini yönetecek etkin bir ekibin devamlılığı
Bireyselliğin ön plana çıkmasından kaynaklı eğitim kurumunun değişen ihtiyaçları
Kişinin hayata bakışını yapılandırmada önemli rolleri olan okullar, toplumların eğitim sürecinde öncüldür. Bu nedenle okulda öğrenme modeli yapısal ve işlevsel olarak kurumların analiz edilmesini gerekli kılar. Okulda öğrenme modelinin temel esasları olan öğrenme hızı ve zaman değişkeni, bireyin özelliklerinin belirlenmesiyle yapılandırılır. Rehberlik biriminin ve aile iletişiminin etkin olmasını gerekli kılar. Öğrenci sayısına bağlı öğrenme biçimleri kategorize edilerek modelin olumlu yönleri çoğaltılabilir. Zorlukları ise sürekli bir ekip çalışmasıyla aza indirgenebilir.
