Bir işe ihtiyacınız var. Belki bir süredir işsizsiniz, belki de mevcut işinizde mutsuzsunuz. Sonuçta bir iş için başvurunuzu yaptınız ve görüşme talebi geldi. Demek ki özgeçmişinizde yazdıklarınız işveren cephesinde bu iş için uygun olabileceğinize dair olumlu bir fikir oluşturmuş. Yeni bir hayatın eşiğinde dikiliyorsunuz, bu yeni kapıdan içeri girmek sizin için çok önemli. Derken o malum soru geliyor. Bize biraz kendinizden bahseder misiniz? O an “kendinden bahsetmek” hem çok kolay hem de çok zor geliyor.
Aslında bu soru, iş arayanın önüne sunulmuş bir şans olarak görülebilir. Verilen cevap mülakatı yapanda ya bu işe uygun olduğunuza dair iyi bir izlenim oluşturacak ya da şansınızı büyük ölçüde kaybedeceksiniz. Yani etkileyici, gerçekçi, dürüst, akılcı, profesyonel ve ikna edici olmalısınız. Çünkü iş görüşmesi, işverenin “özgeçmişinde bir pırıltı gördüm, gel ve sana bir iş teklifi sunmam için beni ikna et” davetidir. Öyleyse bu soruya sizi, özelliklerinizi, deneyimlerinizi, gücünüzü ve yapabileceklerinizi anlatan uygun bir cevap verebilmek için hazırlıklı olmanız gerekiyor. Hem bu soruyu nasıl cevaplamanız hem de iş görüşmesi öncesinde ve sırasında nelere dikkat etmeniz gerektiğiyle ilgili ipuçlarını sizler için derledik.
İş Görüşmesinde Dikkat Edilmesi Gerekenler
İş görüşmesi gerçekleşmeden önce tüm hazırlıkları yaptığınızdan emin olun. İyi bir hazırlık yapmak özgüveninizi artıracağı gibi görüşme öncesi telaşa düşmenizi de engeller.
Güne Başlangıç
İş görüşmesi sırasında mutlu, zinde, özgüvenli ve enerjik görünmek o işe uygun olduğunuza dair iyi bir başlangıç izlenimi verebilmenize yardımcı olur. Hiç kimse düşük enerjili, uyuşuk görünümlü, aşırı derece çekingen ya da negatif tutumlu birini ekibine katmayı düşünmez. Bu nedenle görüşme öncesi uykunuza ve sizi enerjik tutacak şekilde beslenmenize dikkat etmelisiniz. Ayrıca görüşmeye gitmeden önce heyecan ve stresinizi kontrol altında tutmanızı sağlayacak nefes egzersizleri ya da meditasyon gibi aktiviteleri yapmak iyi bir fikir olabilir. Belki de iş görüşmesi öncesi sakinleştirici ve huzur verici müzikleri dinleyerek güne güzel başlamak olumlu bir ruh haline bürünmenize yardım edebilir.
Psikolojik Hazırlık
kaygı ve endişeyi bir tarafa bırakarak görüşmenin tam da olması gerektiği gibi geçeceğine, şansınızın yaver gideceğine inanmalısınız. tedirginlik, stresten kasılmış bir yüz ifadesi, titreyen, kendinden emin olmayan bir ses tonu size yardımcı olmayacağından kendinize güven aşılamalısınız. kötü ihtimalleri düşünmeyi bir tarafa bırakın ve “ben bu işi alacağım” duygusuyla kendinizden emin olarak görüşmeye gidin. işıldayın ve görüşmeciyi ışıltınızla etkileyin.
Ulaşım Planlaması
Görüşmeyi yapacağınız yere nasıl gideceğinizi önceden planlayın. Trafik, park yeri bulma, toplu taşıma saatleri gibi tüm durumları ve gecikme olasılıklarını da göz önüne alın. Öyle ki, görüşme saatinin en az 15 dakika öncesinde orada olacak şekilde ulaşımınızı planlayın. Ne geç kalın ne de çok erken gidin.
Dış Görünüme Dikkat
Psikoloji bilimindeki “halo” etkisini kullanarak çok iyi bir “ilk intiba” oluşturabilirsiniz. Halo etkisine göre insanlar ilk karşılaştıkları anda -araştırmalar gösteriyor ki ilk intiba yaklaşık 30 saniye içinde oluşuyor- kendilerinde hoş bir etki yaratan insanların olumlu kişisel özelliklere sahip olduklarını varsayarlar. Bunu istemsizce yaparız. Şık, temiz, özenli giyinmiş birinin işinde de özenli ve çalışkan olacağını varsayarız. Yani pozitif dış görünüm kısa sürede pozitif bir kredilendirmeye sebep olur. Olumlu ve aranan özellikler kişiye kondurulur. Bunu kullanın. Muhtemelen sizi hiç tanımayan bir mülakatçının gözünde duruşunuz, jest ile mimikleriniz, tavrınız ve dış görünümünüz ile iyi bir ilk izlenim oluşturun.
Giyiminiz, takı ve aksesuarlarınız ile hem kendiniz olun hem de profesyonel görünün. Temiz, kişilikli ama sade bir giyim tarzı ile iyi bir başlangıç yapın. Halo etkisinin olumsuz bir modelinin de olduğunu unutmayın. Horn etkisi; olumsuz bir ilk intibanın kişinin diğer özelliklerinin de olumsuz olacağına dair bir fikir yaratmasıdır. Giyimine özen göstermeyen birinin çalışma tarzının da özensiz olacağını düşündürmesi ihtimalini gözden kaçırmayın. Özensiz takılmış bir kravat, aşırı makyaj, lekeli bir kıyafet, kaçık bir çorap, ağır bir parfüm kokusu hak etmediğiniz olumsuz bir etiket yemenize ve iş görüşmenizin olumsuz sonuçlanmasına neden olabilir.
Renk Seçimi
Başvurduğunuz kadro ve firmaya göre değişebilecek şekilde renklerin dilinden ve yarattığı etkilerden faydalanabilirsiniz. Turuncu, çingene pembesi, kan kırmızısı ya da fıstık yeşili gibi çok canlı, dikkat çekici ve sıcak renkler profesyonellikten uzak görünmenize neden olabilir. Bunların yerine gri, siyah, beyaz ve lacivert gibi risksiz renkleri tek tek ya da kombin yaparak kullanmak daha makul bir seçim olabilir. Bu renkleri kullanmak sizin uyumlu ve takım çalışmasına uygun biri olduğunuz imajını verebilir. Kahverenginin güven verici bir etki yaratmasından hareketle kahverengi ve mavi karışımlı kıyafetler samimi, işbirlikçi ve güvenilir algısını vermenizde yardımcı olabilir. Pastel renk tonları çok dikkat çekmeyeceğinden, sizin önünüze geçmeyerek özelliklerinizi ön plana çıkarmanıza yardımcı renk seçimleri olabilir. Elbette eğer başvurduğunuz kadro yaratıcılık ve farklılık gerektiren, dinamik, enerjisi yüksek bir pozisyon ise sizi ortaya çıkarabilecek mor, kırmızı, yeşil gibi kuvvetli ve ilgi çekici renkleri kullanmak kişisel bir seçim olabilir.
Dijital Kimlik ve “Netiquette”
“Netiquette” dilimize internet etiği olarak geçen yeni bir kavram. Günümüzde en az dış görünüş kadar önemli bir başka yüzünüz daha var. O da sanal dünyada nasıl göründüğünüzü, nasıl var olduğunuzu tanımlayan dijital kimliğiniz. Sosyal medya hesaplarınızda neleri paylaştığınız, bu âlemdeki hassasiyetleriniz, dili kullanma biçiminiz hatta e-posta adresinizin ne olduğu işveren cephesinde hakkınızda olumlu ya da olumsuz bir ön izlenim yaratır. Yani iş görüşmenizde dijital kimliğinize göre de değerlendirileceksiniz. Bu yüzden internet etiğine de dikkat etmelisiniz.
İşveren Hakkında Bilgi Sahibi Olmak
Başvurduğunuz firmanın sosyal medya hesaplarını, web sayfasını mutlaka gözden geçirin. Neleri paylaştıklarına, personelin genel giyim kuşamına, tarzına göz gezdirin. Firma ile ilgili olarak olabildiğince çok bilgi toplayın. Nerelerde kaç şubesi olduğuna, çalışan sayısına, ürünlerine, hizmetlerine, misyonuna, firma sahibi ve başvurduğunuz kadro hakkında genel bilgiye hatta mümkünse sizinle iş görüşmesi yapacak olan görevli personel hakkında genel bilgiye erişmeye çalışın. Söz konusu firma ve faaliyetleri hakkında ne kadar çok bilgiye sahip olursanız o kadar çok istekli, bilinçli, hazırlıklı ve profesyonel görünürsünüz.
Beden Dili Kullanımı
Kendine güvenen dik bir duruşunuz olsun. Elbette kasıntı bir aday görünümü vermenin herhangi bir faydasını göremezsiniz. İkisi arasındaki farkı bilen aday ön plana çıkar. İletişimin güçlü kozlarından olan göz teması, jest ve mimikleri kullanın. Tavırlarınız yapmacık ya da zoraki değil, samimi ve içten olsun. Gülümseyen yüzünüz, güçlü bir tokalaşma, güven dolu göz teması, saklanmayan ve iletişime ölçülü bir şekilde eşlik eden elleriniz iletişim yeteneklerinizin güçlü olduğunu kanıtlayarak seçilme ihtimalinizi güçlendirir.
Geçmişten Bahsetmek
Daha önceki tecrübelerinizden bahsetmeniz gerektiğinde, bir önceki işinizden neden ayrıldığınız sorulduğunda eski işveren ya da iş arkadaşlarınızı kötüleyen söylemlerde bulunmayın. Önceki işinizden ayrılma nedeniniz tatsız bir olaya dayanıyor olsa bile çok fazla ayrıntı vermeden profesyonel bir çalışana yakışır cevap verebilmelisiniz.
İlk İş Görüşmesinde Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar
Başarılı bir ilk iş görüşmesi geçirmek için;
Görüşme sırasında cep telefonunuzu kapattığınızdan emin olun.
İş görüşmesi tamamen kişisel bir deneyim olduğundan görüşmeye aile bireyleri ya da arkadaş eşliğinde değil, tek olarak gidin.
Giyiminizden aksesuarlarına, tavırlarınızdan yönelteceğiniz sorulara kadar her konuda bir profesyonel çalışan gibi düşünün ve davranın.
Özgeçmişinizde yazdıklarınıza ve detaylarına mutlaka hâkim olun.
Sizi gerçekten tanıyan, yeteneklerinize ve yapabileceklerinize kefil olabilecek gerçek referanslar verdiğinize emin olun.
Sorulara sakince, net, olabildiğince kısa cevaplar verin.
Size gösterilen sandalye ya da koltuğa otururken tam olarak yerleşin. Birazdan kalkacakmış gibi sandalye ucuna oturmayın.
Tokalaşırken ise karşınızdakinin elini kavrayarak, sağlam, güvenli ve göz teması eşliğinde el sıkışın. Parmak uçlarıyla yapılan belli belirsiz bir tokalaşma hakkınızda olumlu bir ilk izlenim oluşturmaz.
Beden dilinize dikkat edin. Kendine güvenen ve çalışmaya hevesli bir aday olduğunuza ikna edin.
Yiyecek ya da içecek ikram edilirse, yerken bir taraftan konuşmanın zor olabileceği, içeceğin heyecanınız yüzünden dökülebileceği gibi ihtimalleri düşünerek bu teklifi kibarca geri çevirebilirsiniz.
Görüşme boyunca nazik ve saygılı olmayı, görüşme tamamlandığında teşekkür etmeyi unutmayın.
İş Görüşmesinde “Malum” Sorulara Hazırlıklı Olmak
İş görüşmesi sırasında muhtemelen maruz kalacağınız belli başlı sorular için öncesinde hazırlıklı olmak size puan kazandırabilir. Aşağıda örnek olarak verilen sorular ve benzerleri üzerinde görüşme öncesinde biraz kafa yorarak cevapları akılda planlamak çok yardımcı olur. Elbette iş görüşmesi sırasında önceden hazırlanmış cevapları ezberlemiş gibi monoton bir tavırla ya da okur gibi vermek yerine doğal bir üslupla vermeye özellikle dikkat etmeniz gerekir.
“Bize biraz kendinizden bahseder misiniz?” Bu soruya cevap verirken çok da fazla dağılmayın. Özgeçmişinizde zaten mülakatçının bilmek isteyeceği eğitim, mesleki tecrübe gibi konular yazılı olarak bulunuyor. Mülakata davet edildiğinize göre bu konular zaten işveren cephesinde biliniyor. Bunları tekrar etmenize gerek yok. İş tecrübenizin içinden, talip olduğunuz kadroda işe yarayacağını düşündüğünüz başarı, bilgi birikimi, deneyim gibi detayları seçerek mülakatı yapana sunun. Bu sunum mümkün olduğunca sayısal hale getirilmiş olsun. Daha önce şu konuda çalışarak şu kadar lira tasarruf sağlayan bir proje geliştirdim örneğinde olduğu gibi sayısal örnekler vermeye çalışın.
“Sizi işe neden alalım?” Bu sorusuya cevap verirken tecrübe ve bilgi birikiminizi aday olduğunuz işe nasıl aktarmayı planladığınızı anlatarak geçmiş ile gelecek arasında bir köprü kurun. Öğrenmeye, uyum sağlamaya, gelişime ve geliştirmeye açık olduğunuzu mutlaka ifade edin. Talip olduğunuz işe neler katabileceğinizi kısa ama çarpıcı bir şekilde anlatın.
“Sahip olduğunuz üç güçlü yanınız nedir? Üç zayıf yanınız nedir?” Bu soruları cevaplarken sıralayacağınız güçlü yönleriniz işin gereklerini yerine getirirken kullanabileceğiniz ve sizi ön plana çıkarabilecek özellikleriniz olsun. Zayıf yönleriniz konusunda ise hem dürüst hem de çözümcü yaklaşımda olursanız güzel puan toplayabilirsiniz. Dürüstlüğünüz kendinizi nasıl da iyi tanıdığınızı, farkındalığınızın yüksek olduğunu hissettirir. Bu zayıf yönlerle herhangi bir soruna neden olmadan nasıl baş ettiğinizi, hatta bunları nasıl avantaja çevirebildiğinize dair akılcı bir cevap ise mücadeleci ve çözümcü bir aday olduğunuzu belli eder.
“Beş yıl sonra kendinizi nerede görüyorsunuz?” Bu soruya “kendimi sizin yerinizde (ya da başka bir yöneticinin yerinde) görüyorum” cevabı sizden önce binlerce kişi tarafından verildi. Siz vizyonerliğinizi ortaya çıkaracak başka bir cevap bulun.
“Maaş beklentiniz nedir?” Bu soruya tereddütsüz, profesyonelce ve güven dolu bir cevap verebilmek için piyasa araştırması yapmış olmak gerekiyor. Ne vasıflarınızı ve tecrübelerinizi yok sayacak kadar düşük, ne de hayret uyandıracak kadar yüksek bir rakamdan bahsetmemek sizi kendinden emin ve profesyonel bir çalışan olarak gösterir.
İnternetten İş Görüşmelerinde Nelere Dikkat Edilmeli?
İş görüşmesi internet üzerinden video mülakat şeklinde yapılacaksa, yollara düşmeden evinizin konforunda çok daha rahat bir iş görüşmesi deneyimleyebilirsiniz. Hem iş veren hem de aday için daha zahmetsiz olan bu görüşmede dikkat edilmesi gereken başka detaylar devreye giriyor.
Dış Görünüşe Dikkat: Her ne kadar görüşmeyi ev ortamında gerçekleştirecek olsanız da giyim-kuşam, makyaj ve aksesuar detaylarına sanki yüz yüze görüşmeye gidiyormuş gibi dikkat etmeniz gerekir. Bu sayede hem görüşmeye duyduğunuz ciddiyet ve saygıyı göstermiş hem de kendinizi psikolojik olarak iş görüşmesine hazırlamış olursunuz.
Kamera Kontrolü: Oturacağınız yerin yüksekliği ile kameranın seviyesini kameraya dik oturarak bakabileceğiniz şekilde ayarlayın. Böylece kambur durmak, ev rahatlığının verdiği hisle yayılarak oturmak, gıdının çıkması gibi olumsuz görüntüler oluşmasını önleyebilirsiniz.
İnternet Bağlantısına Dikkat: İnternet ya da elektrik kesintisi olması ihtimalini göz önünde bulundurarak bu durumlarda geçebileceğiniz ikinci internet kaynağını önceden planlayın. Görüşmeye katıldığınız cihazınızın şarjının dolu olmasına da dikkat edin.
Prova: Ses, ışık, mikrofon gibi detayları ayarlamak, mekanınızda uygun bir yer tespit edebilmek için bir tanıdıkla prova yayını yapabilirsiniz. Göz teması kurabilmek için bu kez kameraya bakmanız gerekeceğinden bunun alıştırmasını da yapmış olursunuz.
Arka Plan Ayarı: Online görüşme sırasında oturacağınız yer itibariyle kamera açısına girecek arka planı gözden geçirin. Arka planın dağınık, çok dikkat çekici ya da karmaşık olmamasına özen gösterin. Arka plan olabildiğince sade olsun ki ön planda siz olun.
Notlar Hazır Olsun: Heyecandan unutma ihtimaline karşı özgeçmişinizin bir kopyasını ve ayrıca sorulabilecek tarih, eğitim gibi konuları not olarak yakınınızda bulundurun.
Aynı Mekânda Olanları Bilgilendirin: Online iş görüşmesi yapacağınızı sizinle aynı mekânı paylaşan aile bireyleri ya da arkadaşlarınıza haber verin. Görüşmenin ortasında rahatsız edilmeyeceğinizden emin olun. Ayrıca ortamda kedi ya da köpek gibi evcil hayvanlar bulunuyorsa onların yaratabileceği bir duruma karşı gereken tedbirleri önceden alın.
Telefonlara Dikkat: Görüşme sırasında çalıp dikkatinizi dağıtabileceğini hesaplayarak yakınınızda sabit bir telefon varsa sesini kısın veya fişini çekin. Cep telefonunuzu kapatın veya sessize alın. Civarınızda gürültü yaratıp dikkatinizi dağıtabilecek diğer detayları da gözden geçirin.
Online İletişim Kazalarına Dikkat: İş görüşmeniz tamamlandığında, görüşmede kullandığınız programı kapattığınızdan emin olun. Program kapanmadan yapacağınız bir yorum ya da hareket iyi gitmiş olan bir görüşmeyi son anda mahvetmenize neden olabilir.
