Ne olmadığına değinmeden evvel, farkındalığın tam olarak ne içerdiğini bilmek neyi ayırt etmeye çalıştığımıza yardımcı olacaktır. Farkındalık kavramı popüler kültürün gözde piyonu olmadan önce de (beslenme, doğum, ebeveynlik gibi yaşamsal becerilerle kullanılmadan) tarihte var olan bir yaklaşımdı. Biz her ne kadar doğu öğretileriyle beraber adını duysak da farkındalık sözcüğü Eski Budist metinlerinin de dili olan Pali dilinde “awareness” olarak ortaya çıkmıştır. Ve bilinçli farkındalık uygulamalarıyla aslında hedeflenen; kişinin düşünce, duygu ve duyumlarını yargısızca gözlemlemesidir.
Günümüzdeki uyaran bolluğu duyularımızla hemhal olmayı mümkün kılmadığından, bu tarz içe dönüş pratikleri esasen kişiyi uyandırmak konusunda oldukça etkileyicidir. Nöroplastisiteyi de merkezine alan bir bakış açısıyla en basit teknikle meditasyon ve nefes uygulamaları beynin fizyolojik olarak değişime uğramasına yardımcı olur. Ve farkındalık aşağıdaki üçlemenin değişimiyle meydana gelir.
Ruh
Beden
Zihin
Buradaki kilit kelime, değişik ve dönüşüm sözcükleridir. Bir problemin fark edilmesi, değişimi, dönüşümü ve yerine oturması belli bir süreye sahip olacaktır; ancak değişim ve gelişim sonunda beklenmesi ve ortaya çıkması gereken bir durumdur. Ve genelde sürecin en zor bölümü, problem olarak adlandırılan davranış biçiminin dönüşümü ve yeni davranışın kişideki tekrarlanış süresidir. Tekrarlanış ve yerine oturma alışkanlığı da dahil her bir evrenin zaman aralığı kişiden kişiye değişse de mantıken bir düşünce kalıbının belirlenmesi ve değişimi sonsuza kadar sürmemelidir. Farkında bir yaşam vaat ettiği gibi sizi, yaşam biçiminizi olumlu yönde değiştirmeli, özel ve iş hayatınızda ya da herhangi bir hayatınızda ferahlık sağlamalıdır.
Farkındalık Ne Kadar Sürmelidir?
Nefes egzersizleri, sekiz haftalık meditasyon pratikleri, mindfulness uygulamaları kendinize izin verdiğiniz sürece etkisini herkeste gösterir. Asla başladığınız kişiyle aynı olmazsınız; çünkü hayata ve kendinize bakış açınız değişmeye başlamıştır. Pratiğini yaptığınız her farkındalık uygulaması, zihninizle yarış halindeyseniz eğer dikkatinizi bedeninize yönlendirir, yapabiliyorsa kendiliğinden oryantasyon sürecini başlatır ve yıllardır duyup da dinlemediğiniz kuş seslerine dikkat kesilirsiniz. Bunu bile nasıl unutmuş olduğunuzu tebessümle hatırlar, yaptığınız aktivite için kendinizi takdir edersiniz. Zamanla gitgide bir sektör haline gelen hacmi bir milyar doları bulan “dikkat ekonomisinin” bir üyesi olursunuz.
Tam bu noktada sizin de karşı tarafa soru sormanız gerekebilir. Liyakat yoksa eğer, içinde bulunduğunuz atmosferde, “sevgi içimizde” gibi nidalar yükseliyorsa her bir ağızdan muhtemelen yaşadığınız hayatın sorumluluğunu birazdan sadece size yükleyecekler ve bütün dünya barış içindeymiş gibi altın tepside sunacaklar. Eğer bu tarz bir yerde bulduysanız kendinizi, sizi sakin olmaya da davet edecekler 😊 “Her şey yolunda” diyerek mutsuzluğunuzu ödüllendirmemeyi öğrenecek, kendinizi mutlu olmaya zorlayacak, her zaman haklı bir sebebi olan öfkenizden de yine kendinizi sorumlu tutacaksınız.
Lakin; ki en cezbedici yanı da burası, işin içinde biraz bilim varsa, organic intelligence protokolü söz sahibi ise, ezbere değil farkındalık ile ilgili kendi cümlelerinizi kurabiliyorsanız, kişisel gelişiminiz ancak beyninizi esnetmeye bağlı deniliyorsa dönüşüm siz engel olmadığınız sürece başlayacak demektir. Ruhunuzu tanımaya başlamış ancak bunu da düşüncelerinize izin vererek mümkün olduğunu görmüş olursunuz ve bu bağlamda beyninizin de geliştirilebilir bir organ olduğunu deneyimlemişsinizdir. Aldığınız enerjinin en az yüzde yirmisini kendisi için kullanan beyninizin en büyük özelliği olan nöroplastisiteyi (beyninizin davranışlarınızı etkileyecek kadar değişebilme yeteneği) artık hayatınıza kattığınız anlamına gelir. Ve hayatınızdaki değişiklikler her ne kadar ruh beden zihin üçlemesinde değinilmesi gereken yer olarak son sırayı alsa da zihin farkındalığı olmadan değişim mümkün olmaz. Bu çalışmalar zihin yapınızı anlamanıza izin veriyorsa, düşüncelerinizin kaynağını seçebiliyorsanız, sizi derin düşünmekten korkutmuyorsa ve en önemlisi bağlam içinde anlamı bulmaya olanak sağlıyorsa size değer katacaktır. En nihayetinde tüm arayışlar hayatın anlamı nedir sorusuna çıkar.
En Büyük Farkındalık Anlamın Keşfiyle Başlar
Bireysel de olsa gelişim kolektiftir bir sonuç doğurur. Ve bir insanın dönüşümü kişisel değil aynı zamanda toplumsam bir değişimdir. En başından alırsak eğer; farkındalık uygulamalarına ya içsel zekamızın varlığından ötürü ya da bir problemi bertaraf edebilmek için başvururuz. Ve ne ilginçtir ki sağlık sektörünün bir kolu haline gelen “farkındayım yaşıyorum” temalı çözümler ekran kullanımının artmasından sonra yükselişe geçmiştir. Kullandığımız her sosyal medya uygulaması feedback oluşturulmasından, bildirim rengine kadar her konuda dikkatinizi çalmak için uğraşırlar. Arka planda sırf bu konuda başarılı olabilmek adına davranışçı psikologlardan eğitim alan dikkat mühendisleri çalışır. Tüm bu tesadüflerin bir araya gelmesiyle artık günümüze has bazı psikolojik problemler ortaya çıkmıştır.
Yurtdışında ünlü bir üniversitede psikoloji bölümü başkanının bir demecine göre; öğrencilerin artık yardım aldığı rahatsızlıklar anskiyete bozukluğu ve kaygı bozukluğu, bunun sebebi ise ekranın içine doğmaları, düşünceleriyle baş başa kalmanın ne demek olduğunu bilmemeleri olarak açıklıyor. Z (iGen) ve özellikle alfa gen kuşaklarının yaşayacakları zorluklar duygularını ve kim olduklarını anlama üzerine olacaktır. Ve başvuracakları ilk ve en etkili yol farkındalık egzersizleri ve nefes pratikleri olacaktır. Kim olduğunuzu ve aslında ne istediğinizi dinleyebildiğiniz takdirde, en iyi resmi sunan düşünceleriniz, işe yarar ve yaramaz olarak ayırt edildiğinde sizi yoksun kaldığınız amaç ve anlama yönlendirebilir.
Dikkatinizi Kim Olduğunuza Verin
The Beatles’ın da White albümlerini çıkardığı yer olarak bilinen Kuzey Hindistan’ın Rishikes bölgesi meditasyon ustalarının yaşadığı bölge olarak bilinir. İnziva için mükemmel bir yerdir. Burayı aklınızda tutun birazdan guruların meditasyon yaparken neden atman bölgesine değindiklerini açıklayacağım.
Son yıllarda yapılan bir araştırmaya göre manyetik rezonans görüntüleme içerisinde olan deneklere, kim oldukları ve neye değer verdikleri sorulduğunda beyinlerinde en fazla oksijen hareketinin olduğu bölge ventromedial prefrontal korteks olarak saptanmış. Biz bu bilgiye son on yılda ulaşırken kendini dinlemeyi bir beceri haline getirmiş gurular bu noktaya “atman bölgesi” demişler ve 2500 yıl öncesinde keşfetmişler.
Aynı şekilde Aristoteles’in yazdığı Nikomakhos Etik adlı on kitaplık eserinin sonuncusunda insan aklına atıfta bulunur ve en güzel yaşam aklın yaşamıdır der. İçsel bir neşe kaynağı sunan her farkındalık egzersizi canımızdır. Dışarıda olan biten sizi içsel dünyanıza yakınlaştırıp, asıl neşenin anlamı bulmada olduğunu öğretiyorsa, devam edin. Etrafınızdan soyutlanmak, farkındalık kazanmak, kendinizi dinleyebilmek, iç sesinizi duyabilmek ve en nihayetinde kim olduğunuzu keşfetmek; beş ya da altı yıllık uygulamaların dönüp dolaşıp gelecekleri duraklar olacaktır. Farkındalık uygulamaları sizi sizden kopartmadan, dikkatinizi ve ilginizi yine size vermeyi hedeflemeli. Bencillik olarak değil aksine, sonucunda bir diğerine nasıl faydanızın dokunacağını öğrenmelisiniz.
Farkındalık, düşüncelerinizde kaybolmadan, onlarla dans halinde dikkatinizi dünyaya yöneltmek ve onun sizden ne istediğine odaklanmak demektir. Uyandıran, harekete geçiren, doğru eylemi gaye edinen farkındalık uygulamaları aradığınızı bulmanıza yardımcı olacaktır. Çocukluğunuza inmek, aile fertleriyle kavgayı devam ettirmek anlam arayışı yolculuğunuzda bir kazanç sağlayacaksa değişim başlıyor demektir. Ancak farkındalık pratikleri adı altında aylardır aynı soruları kendinize soruyor ve cevabı yine bir uygulama ile almak zorunda kalıyorsanız dahil olduğunuz ritüelin adını bir daha sorgulamanız ve ne aradığınızı bir daha düşünmeniz gerekebilir.
