Günlük yaşam içerisinde yaptığımız eylemlere göre birçok kelime ile karşılaşırız. Televizyonlarda tartışma programlarını izlerken, kitap okurken, üniversitede ders dinlerken, internette bir makale okurken, haberleri takip ederken karşımıza çıkan kelimelerin anlamlarını merak ederiz. Anlamlarını merak ettiğimiz kelimeleri de hemen araştırma ihtiyacı duyarız. Bu sayede bu kelimelerin anlamını öğrenerek kelime hazinemizi geliştiririz. Aynı zamanda bu kelimeleri günlük yaşantımızda kullanmaya başlarız. Günlük yaşam içerisinde karşılaştığımız kelimelerden birisi de devinim kelimesidir. Sosyal medya, günlük konuşma ve akademik alanlarda sıkça kullanılan bir kelimedir devinim.
Peki, uzun yıllardır dilimizde olan ve çok sık duyduğumuz devinim kelimesi ne demek? Devinim, devinme işi ya da hareket demektir. Genellikle hareket anlamıyla dilimizde yer edinmiş bir kelimedir. Birbirinden farklı anlamlarla dilimizde kullanılmaktadır. Felsefe, sosyoloji, sinema, Türkçe, fizik ve kimya disiplinleri devinim kelimesini kullanan başlıca disiplinlerdir. Her disiplinde kendisine ait taşıdığı anlamlar farklıdır. Ancak belirttiğim üzere devinim kelimesi esas olarak hareket anlamına gelmektedir.
Devinim, durağan bir noktadan, hareket halindeki bir şeyin durumunun incelenmesi demektir. Devinme durumu demektir. Bu kelime ile hareket kelimesini yan yana getirmek abes kaçmamaktadır. Bir hareket sürecinin başlama durumunu temsil etmektedir. Zaman içinde bir durum değiştirme anlamı taşımaktadır. Hatta hareketsiz bir noktaya göre devinme halinde olan bir şeyin durumu demektir. Bu kelimenin ne demek olduğunu ve hangi anlamlara geldiğini açıkladık. Bu kelime hakkında daha fazla bilgi sahibi olmaya başlayalım. Ne dersiniz?
Devinim Nedir?
Devinme, devinme işidir. Bir düşünce sürecinin başlaması durumudur. Kendi ifademle hareketsizlik durumundan harekete geçme durumudur diyebilirim. Bir “start” demektir. Bir başlangıçtır. Zaman içinde durum değiştirme özelliğidir. Bir nesnenin sabit bir noktaya göre yerinin zamana karşı değişmesi demektir. Hareket demektir. Bu kelime dilimizde genellikle farklı yollarla da anlatılmaktadır.
Türkçede illa ki devinim kelimesini kullanarak cümle kurmaya gerek yoktur. Bu kelimenin anlamını taşıyan farklı fiiller kullanarak da aynı anlamları elde edebiliriz. Bu duruma örnek vererek konunun daha iyi anlaşılmasını sağlayalım. Örneğin, -gir, -çık vb. belirteçler kullanılarak aynı anlamı verebiliriz. Örneğin, çocuk eve koşarak girdi. Koş, yürü, git, uç, yüz, gel vb. eylemlerin hepsi devinimi anlatmaktadır. İllaki bu kelimeyi yazmaya gerek yoktur. Belirtilen fiiller ve daha fazlası devinim anlamı içermektedir. Belirtilen fillerin odak noktası hepsinde bir hareket durumunun olmasıdır.
Bu kelimenin Türkçede kullanılmasının yanında yazının başında da bahsettiğim gibi birçok disiplinde kullanımı vardır. Her farklı disiplinde içerdikleri anlamlar derinleşmektedir. Hepsinde farklı uzmanlıklarca yorumlanmaktadır. Bu kelimeyi kullanan disiplinlerin başında fizik ve kimya bölümü gelmektedir. En çok bu iki bölümde bu kelimeyi duyarsınız. Belki yazıyı okumadan önce de sizlerin hafızasında hemen lisedeki fizik derslerinden duyduğunuz anlamı gelmiştir. Fizik bölümü içerisinde oldukça sık kullanılır. Hareket denilince işin içine zaten fizik girmektedir. Kelimenin ne demek ve nedir sorularına cevap verdiğimize göre fizik ve devinim arasındaki ilişkiyi öğrenmenin tam sırası.
Fizik ve Devinim Arasındaki İlişki Nedir?
Fizik ve devinim arasındaki ilişkiyi öğrenirken ilk önce fizik disiplinin de bu kelimenin nasıl tanımlandığını bilmemiz gerekir. Fizik disiplinine göre, durağan bir noktaya göre yer değiştirmekte olan nesnenin yaptığı eyleme denir. Bir nesnenin sabit bir noktaya göre yerinin değişmesi demektir. Fizik ve devinim arasındaki ilişki daha spesifik boyutta incelenirse mekanik ve kinematik kavramları karşımıza çıkmaktadır. Bu iki kavramda hareket ile ilgilenen özel kavramları temsil etmektedir.
Fizik ve devinim arasındaki ilişkiden bahsederken Newton’a değinmeden geçemeyiz. Newton’un hareket kanunları bulunmaktadır. Bu kanunlar devinme halinde olan bir cismin davranışlarının incelenmesi sonucu ortaya çıkmış olan kanunlardır. Aynı zamanda Newton’un ortaya koyduğu kanunlar klasik mekanik kuramlarının da temelini oluşturmaktadır. Peki, Newton’un bu konu üzerinde ortaya koyduğu kanunlar nelerdir? Birinci kanun, eylemsizlik kanunudur. İkinci kanun, dinamiğin temel prensibidir. Üçüncü kanun, etki-tepki kanunudur. Fizik ve devinim ilişkisinden bahsederken bu konuya girmezsek olmazdı.
Fizik ve devinim arasındaki ilişkiyi incelerken hareketin çeşitlerini de incelememiz gerekir. Fizik ve devinim arasındaki ilişkide hareketler ikiye ayrılarak incelenirler. Bunlar;
Yörüngelerine Göre Hareketler: Dairesel, doğrusal ve eğrisel olarak 3’e ayrılır.
Hızlarına Göre Hareketler: Sabit hızlı ve düzgün değişen hareket olarak 2’ye ayrılır.
Fizik ve devinim arasındaki ilişkiyi inceledikten sonra felsefe ve devinim arasındaki ilişkiyi inceleyelim.
Felsefe ve Devinim Arasındaki İlişki Nedir?
Felsefe ve devinim arasındaki ilişkiyi anlayabilmek için felsefenin bu kavramı nasıl tanımladığına bakmak gerekir. Felsefeye göre, bir ruh durumundan başka bir ruh durumuna geçişi temsil eden bir kavramdır. Bir düşünce sürecinin başlaması anlamına gelmektedir. Felsefe ve devinim arasındaki ilişkide felsefe bu kavramı bir düşünce sürecinin başlaması durumu olarak tarif eder. Felsefe ve devinim arasındaki ilişkide öne çıkan başlık ise varoluşçu devinimdir. Burada açıklanmak istenen varoluşçu devinimin içselliği bir başka kişiye ulaştırabilmenin bir yolu olarak dolaylı iletişim görmesidir.
Devinme durumunu gösterebilmenin yolları arasında dans uygun görülür. Düşüncelerin içselleşerek harekete dönüşmeleri izleyicilerde estetik deneyim oluşmasını sağlamaktadır. Oluşan bu estetik deneyim bireye özel kalır. İzleyicinin de bu deneyime kendi varoluşçu devinimiyle katılması sağlanır. Dansçı kendi içselliğini dansa dönüştürürken, izleyici de izlemiş olduğu bu hareketlerle yaşadığı özel deneyimi kendi içselliğine katmaktadır.
Felsefe ve devinim arasındaki ilişkiyi incelerken felsefenin büyük isimlerinden Aristo’nun düşüncelerine yer vermezsem olmazdı. Aristoteles’e göre bu kavram eylem kavramı ile özdeştir. Eylemin yokluğu ona göre durağanlıktır. Bir varlığın varlığı ise eylemliliktir. Aristoteles’e göre varlık bakımından devinme durumu iki türlü nedenden kaynaklanmaktadır. Bunlardan birincisi dış neden kaynaklı hareket ettiricilerdir. İkincisi ise varlığın kendinden kaynaklanan harekettir. İkinci durum biraz anlaşılmayabilir. Burada bahsedilen varlığın özünde olan devinme durumudur. Aristoteles devinme durumunun üç çeşit olduğunu öne sürmüştür. Bunlar;
Niceliksel Değişimler
Niteliksel Değişimler
Yer Değiştirme Hareketi
Felsefe ve devinim arasındaki ilişkiden bahsederken varoluşçu devinimin özellikleri ile Aristoteles’in düşüncelerine yer vermek istedim. Umarım bu bilgiler sizi aydınlatmada yardımcı olur. Felsefe ve devinim hakkında bilgi verdikten sonra diğer disiplinler ile ilişkileri hakkında bilgi sahibi olalım.
Diğer Disiplinlerle İlişkileri Hakkında
Sinema ve televizyon alanında da bu kavram kullanılmaktadır. Sinema ve televizyon alanında bu kavram; bir film kuşağında sese karşı görüntüyü belirlemekte kullanılmaktadır. Dış dünyanın sahip olduğu resimleri düzenli ve aralıklı resimler dizisi şeklinde filme işlenir. Ardından filmin alıcıda, böyle bir filmin resimler dizisini devinimli görüntülere çevirirken filmin göstericideki devinimi durumudur.Aynı durum ses için de geçerlidir.
Sosyoloji bölümü de bu kavramı kullanır. Sosyolojide bu kavram; bir toplumun, sosyal örgütleniş düzeninde değişiklikler yapmak ya da yapılacak olan değişiklikleri engellemek amacıyla giriştikleri örgütlü veya sürekli ortaklaşa eylemlerdir. Bilimsel terim olarak da kullanılır. Bilimsel terim anlamı ise her türlü değişimi gösteren varlık biçimidir. Ötelenme gibi konum değiştirme anlamları taşır.
