Boks antrenörlüğü mesleğini detaylı bir şekilde işlemeden önce ülkemizin spor tarihine geçen başarılı boksörlerimizle ilgili bilgileri paylaşmak istiyorum. Türkiye’de boks denilince akla ilk gelen boksör; Dünya Kıtalararası Ağır Siklet Boks Şampiyonu Sinan Şamil Sam. Şampiyon boksör, 2015 yılında vefat etti.
Olimpiyatlar üzerinden değerlendirildiğinde ise ilk madalyayı boksör Eyüp Can aldı. 1984 olimpiyatlarında aldığı madalya bronzdu; bu madalya Türkiye’nin boks sporunda kazandığı ilk olimpiyat madalyası oldu. Yine aynı yıl Bronz madalya kazanan bir diğer sporcu ise Turgut Aykaç idi.
Ülkemize olimpiyat gümüş madalyasını 1996 yılında Melik Beyleroğlu getirdi ve Türk spor tarihine geçti. 2004 Atina Olimpiyatları’nda ise Atagün Yalçınkaya gümüş madalya kazandı. 17 yaşındaki boksör, olimpiyatlarda madalya kazanan en genç sporcu unvanını aldı. Boks sporunun zirve isimlerinden bir diğer boksör ise 2008 yılında bronz madalya kazanan Yakup Kılıç.
En iyi boksörleri hatırladıktan sonra yazımızın konusuna dönelim. Yazının devamında boks antrenörlüğü mesleğini daha yakından tanıyacağız. “Boks antrenörü nedir? Ne iş yapar? Nasıl olunur?” soruları bize eşlik edecek. İlk soru ile başlayalım.
Boks Antrenörü Nedir?
“Boks antrenörü nedir?” sorusuna cevap vermeden önce de boks sporunun Türkiye tarihine dair kısa bilgiler paylaşacağım. Ülkemizde boks sporunun gelişmesi 1900’lü yılların başına dayanıyor. Türkiye Boks Federasyonu’nun kurulması da Cumhuriyetin ilk yıllarına; Federasyon 1924 yılında kuruldu. Uluslararası şampiyonlarda ise 1946 yılından beri temsil ediliyoruz. Bir asrı bulan süreye rağmen olimpiyatlarda altın madalya kazanan boksörümüz yok ve boks alanında kazandığımız olimpiyat madalyalarının toplamı 5. Dünya ve Avrupa şampiyonu olan boksörlerimiz olduğunu hatırlatıp dönelim sorunun cevabına:
Boks antrenörü, en kısa tanımıyla boksör yetiştiren spor profesyonelidir. Boks Federasyonundaki bilgilerden yola çıkarak uzun tanım da yapalım. Boks antrenörü; boksörleri ya da takımları hem ulusal hem de uluslararası tekniklere göre yetiştiren, gelişimlerini takip eden ve şampiyonalara hazırlayan kişidir. Boks dalında eğitim görmüş olması ve federasyondan belge alması gerekmektedir.
Boks antrenörünün veya olmak isteyenlerin sahip olması gereken bazı özellikler bulunur.
Boks keskin zeka ve teknik bilgi odaklı spordur. Boks antrenörü de zeki ve çevik olmalıdır.
Boks sporuyla ilgili hem ulusal hem de uluslararası kurallar konusunda bilgili olmalıdır.
Etkili iletişim kurabilmeli ve iletişim becerileri gelişmiş olmalıdır.
Sporcularına hem antrenmanlarda hem de sosyal hayatta örnek olmalıdır.
Liderlik becerileri gelişmiş olmalıdır.
İlgili eğitim: Liderlik Sertifikası
Türkiye Boks Federasyonu’nun düzenlediği boks antrenörü eğitimlerine katılmak için de bazı şartlar gereklidir:
20 yaşından büyük olmak,
Spor yapmaya engel teşkil edecek fiziki ve akıl sağlığı bakımından kusur taşımamak,
En az lise mezunu olmak, (Milli sporcularda eğitimle ilgili herhangi bir şart aranmaz.)
En az 3 yıl boks sporu yapmış olmak ve bunu Gençlik ve Spor İl Müdürlüklerinden alınan lisans ile belgelendirmek.
Bunun yanı sıra milli sporcu olmak, üniversitelerde beden eğitimi ve spor eğitimi veren yüksek öğrenim kurumlarından mezun olmak, üniversite mezunu olmak, yabancı dil bilmek ve belgelemek, en az 5 yıl lisanslı sporcu olmak antrenörlük eğitiminde tercih sebebidir.
“Boks antrenörü nasıl olunur?” sorusunun cevabını yazının son bölümünde detaylı bir şekilde cevaplayacağımı hatırlatıp “Boks antrenörü ne iş yapar?” ile devam edelim.
Boks Antrenörü Ne İş Yapar?
Dünyanın pek çok ülkesinde olduğu gibi ülkemizde de futbol dışındaki amatör sporlara ilgi azdır. Bu ilginin artması ve uluslararası şampiyonlarda boy gösteren, madalya kazanan, şampiyon olan sporcuların artması için boks antrenörlerin büyük görev düşmelidir. Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün sevdiği gibi “zeki ve çevik sporcuları” antrenörler yetiştirir. “Boks antrenörü ne iş yapar?” sorusuna verilebilecek en kısa cevap boksör yetiştirir olacaktır. Boks antrenörünün görevleri şöyle özetlenebilir:
Teknik direktörün belirlediği program çerçevesinde boksörlere antrenman yaptırmak,
Teknik, taktik ve psikolojik olarak hazırlamak,
Sporcuların beslenme programlarını hazırlatmak ve takip etmek,
Hem özel yaşamlarıyla hem sağlık durumlarıyla yakından ilgilenmek,
Rakip takımın boksörlerini analiz etmek ve buna göre taktik belirlemek,
Boks sporuyla ilgili kuralları ve değişiklikleri yakından takip etmek,
Boks sporuyla ilgili detaylı bilgiye sahip olmak da antrenörün görevleri arasındadır.
Boks antrenörlüğünün 5 kademesi bulunur.
Yardımcı Antrenör (I. Kademe): Üst düzey antrenörün yanında çalışır, genellikle spora yeni başlayanlarla ilgilenir.
Antrenör (II. Kademe): Minikler ve yıldızlar kategorisinde çalışır. Büyükler kategorisinde ya da milli takımlarda ise üst düzey antrenör yardımcısı olarak görev alır. Eğitimi alabilmesi için yardımcı antrenör lisansına sahip olmalıdır.
Kıdemli Antrenör (III. Kademe): Gençler ve büyükler kategorisinde çalışır. Milli takımda ise başantrenör ve teknik direktör ile birlikte yardımcı olarak çalışır. Kıdemli antrenör olabilmek için antrenör lisansına sahip olma ve en az 2 yıl çalışma şartı aranır.
Başantrenör (IV. Kademe): Bütün kategorilerde ve milli takımlarda görev alır. Başantrenör lisansı için kıdemli antrenör lisansına sahip olmak, en az 3 yıl kıdemli antrenör olarak çalışmak ve sporla ilgili en az 3 seminere katılmış olmak şartı aranır.
Teknik Direktör (V. Kademe): İstediği bütün kategorilerde ve milli takımlarda görev yapar. Başantrenör lisansına sahip olmak ve bu kategoride en az 2 yıl çalışmış olmak teknik direktör lisansı alabilmek için gereklidir.
Üst kademelerdeki antrenörler istediği alt kademelerde de çalışabilir.
Boks Antrenörü Maaşları
Boks antrenörlerinin maaşları yardımcı antrenör, antrenör, kıdemli antrenör, başantrenör ve teknik direktör kategorilerine göre değişiklik gösterir. Çalışılan kulüp, mesleki tecrübe de maaşlar üzerindeki değişikliklerin sebepleri arasındadır. İş arama platformlarında yer alan bilgilere göre en düşük maaşları 4000 TL’dir.
Olimpiyatlara sporcu yetiştiren, dünya ve Avrupa şampiyonu boksörlerin antrenörlerinin maaşları elbette çok çok daha yüksektir.
Boks Antrenörü Nasıl Olunur?
Boks antrenörü nasıl olunur? sorusuna iki farklı cevap verilebilir. İlki beden eğitimi ve sporla ilgili üniversite bölümlerinden mezun olmak. (Üniversite eğitiminde boks alanını seçmek gerekir.) Diğeri ise federasyonun düzenlediği beş farklı kategorideki (yardımcı antrenör, antrenör, kıdemli antrenör, başantrenör ve teknik direktör) eğitimlere katılıp lisans sahibi olmak. Üniversitede eğitim alanlar da eğitime katılmadan sınavlara girip lisans almak zorundadır.
boks antrenörü olmak için federasyonun düzenlediği eğitimlere katılmak gerekir. 5 kademenin de kursiyerleri eğitimin sonunda işlenen bütün derslerden sınava tabi tutulur. sınavlar ders içeriklerine göre yazılı, sözlü, test ve uygulamalı yapılabilir. başarılı olmak için sınavlardan 100 üzerinden 60 almak gerekir. eğitimlerde verilen derslerden bazıları şöyledir:
Spor Anatomisi
Spor Fizyolojisi
Genel Antrenman Bilgisi
Spor ve Beslenme
Spor Sosyolojisi
Sporcu Sağlığı
Sporda Psikolojik Yardım Becerileri
Sporda Zihinsel Antrenman Teknikleri
Özel Antrenman Bilgisi
Spor Dalı Teknik Taktik
Spor Dalı Oyun Kuralları
Boks Antrenör Eğitim Talimatına göre bazı ayrıcalıklar da bulunur.
Olimpiyatlarda altın madalya kazanan sporcular beşinci kademe teknik direktör kursuna direkt katılabilir.
Olimpiyatlarda gümüş ve bronz madalya kazanan sporcular ve dünya şampiyonlarında dereceye giren sporcular direkt başantrenör eğitimine katılabilir.
Bu istinaslarla ilgili detaylı bilgilere ulaşmak için Boks Federasyonu’nun sitesinde ilgili eğitim talimatına bakmakta fayda var. Antrenörlerin lisanslarını her yıl vize ettirmeleri gerekir. Gerekli vizeyi almayan antrenörler ilgili sezonda görev yapamaz. Vizelerle ilgili detaylı bilgiler de yine federasyonun sitesinde paylaşılıyor.
Boks antrenörlüğü ve boks sporuyla ilgili bilgilerden sonra yazımızı soru ve cevaplarla özetleyelim.
