Sağlık sektöründe başhemşirelik, pek çok kişinin bilmediği ayrıntılarla dolu bir meslektir. Geçmişte hastanelerde yatan bir aile bireyim olduğunda, başhemşirenin rolünün ne kadar önemli olduğunu yakından görme fırsatım olmuştu. Onların sadece idari işler yürüten kişiler olmadığını, aynı zamanda hasta ve hasta yakınlarına destek veren birer rehber olduklarını fark etmiştim. Bu deneyim, bana başhemşirelerin gerçekten ne kadar değerli olduklarını gösterdi.
Başhemşire Nedir?
Başhemşire, klinik veya hastane gibi sağlık kurumlarında hasta bakım hizmetlerinin en iyi şekilde yerine getirilmesi için çalışan, ebeleri ve hemşireleri yöneten kıdemli bir sağlık çalışanıdır. Resmi olarak Sağlık Bakım Hizmetleri Müdürü olarak da bilinir. Sağlık Bakanlığı’nın yönetmelikleriyle belirlenen bu unvan, hemşirelik mesleğinde yükselmenin bir göstergesidir.
Bu pozisyona gelmek kolay değildir. Yüksek hemşirelik okulu veya sağlık meslek lisesi mezunu olmanın yanı sıra, en az on yıllık mesleki deneyime sahip olmak gerekir. Ayrıca, mesleki sicilin de temiz ve başarılı olması beklenir. Bu kriterleri sağlayan kişiler, başhekimliğin teklifi ve Sağlık Bakanlığı'nın onayıyla atanırlar.
Başhemşire Görev ve Sorumlulukları Nelerdir?
Bir gün hastanede dolaşırken başhemşirenin ne kadar yoğun bir tempoda çalıştığını gözlemledim. Başhemşire görev ve sorumlulukları nelerdir? diye merak ediyorsanız, işte bazı temel görevleri:
1- Personel Yönetimi: Başhemşire, servis sorumlu hemşireleri, başebeleri ve diğer yardımcı hizmet birim amirlerini yönetir. Onların vaktinde ve yönetmeliklere uygun şekilde çalışmasını sağlar.
2- Kalite Kontrol: Hastane hizmetlerinin kalitesini artırmak için idari eksiklikleri hastane müdürüne, tıbbi eksiklikleri ise baştabibe bildirir.
3- Eğitim ve Gelişim: Hemşire, ebe ve yardımcı sağlık personelinin mesleki bilgi ve deneyimlerini geliştirmek için hizmet içi eğitimler düzenler. Yeni başlayanlara mesleğin etik değerlerini ve hasta ilişkilerini anlatır.
4- Hasta Bakımı: Hastaların beslenme ve temizlik ihtiyaçlarının karşılanmasını denetler. İlaçların doğru zamanda verilmesini sağlar ve gerektiğinde yemeklerin dağıtımına katılır.
5- Ortam Düzeni: Klinik ve polikliniklerin düzen ve temizliğini sağlar. Hasta ziyaretlerinin düzenli ve hastaları rahatsız etmeyecek şekilde yapılmasını kontrol eder.
Bu görevler, başhemşirenin hastane içerisindeki önemini gösterir. Onlar olmadan, hastane hizmetlerinin bu kadar düzenli ve etkili yürütülmesi zor olurdu.
Kişisel Deneyimler ve Örnekler
Annemin hastanede yattığı dönem, başhemşirenin rolünü daha iyi anlamama vesile oldu. Bir gün, annem ilaçlarını almayı unutmuştu. Hemşireler yoğunluktan fark edememişlerdi. Başhemşire durumu fark edip hemen müdahale etti ve annemin ilaçlarının zamanında verilmesini sağladı. Bu küçük gibi görünen ama aslında çok önemli olan müdahale, annemin iyileşme sürecini olumlu etkiledi.
Aynı kurumda çalışan servis sorumlu hemşireleri, başebe, başhemşire yardımcıları ile kendisine bağlı diğer hizmet birim amir ve sorumlularının ilk derece amiri durumunda olup hasta bakım hizmetlerinde görevli personelin vaktinde ve gereğince yönetmelik hükümlerine göre görev yapmalarını sağlamak ve gerektiğinde kontrol etmek gibi bir sorumluluğu bulunmaktadır.
Gerekli eksiklikleri idari konularda hastane müdürüne, tıbbi konularda ise baştabibe bildirir.
Hizmetlerin gerçekleşmesi anında görmüş olduğu eksiklikleri ve hataları gidermek ve yapamaması durumunda ise baştabibe süresi içinde bildirmesi gerekmektedir.
Kendi sorumluluğu altında bulunan personelin çalışma yerlerinin belirlenmesi ve ilgili çalışanların yerlerinin değiştirilmesi gibi hususlar kapsamında görüş ve isteklerini başhekime iletir ve verilen kararları uygulamaya çalışır.
Hemşire, hemşire yardımcısı, ebe ve diğer yardımcı hizmetler sınıfı personelinin, mesleki açıdan bilgi ve tecrübelerinin gelişmesi kapsamında hizmet içi eğitimlerin verilmesini gerçekleştirmek. Yeni mesleğe başlamış olan personelin mesleğin değerini anlatmak, hastalara karşı olabildiğince müşfik olmaları ve her zaman iyi davranmaları kapsamında uyarılarda bulunmak. Gösterebileceği etik değerlerle kendi tutum ve davranışlarıyla örnek olmak.
Hasta bakımına dair ilgili hususlardan sorumlu olarak özellikle, hastaların beslenme ve temizliklerine, ilaçların zamanında verilip verilmediğine, gerektiğinde yemeklerin serviste yatan hastalara dağıtımında bulunur.
Klinik ve polikliniklerin düzen ve temizliği ile ilgili çalışmaları sağlar. Hasta ziyaretlerinin servislerde hastaya bakan tarafıyla ilgili kontrolleri yapar.
Kendisine ve hemşireye bağlı diğer sağlık personeline ait nöbet ve izin programlarını düzenleyerek başhekime onaylatır. Onaylatılan listelerde herhangi bir düzenlemeye ihtiyaç olunması halinde konuya ilişkin başhekime bilgilendirmede bulunur.
Başka bir sefer, hastane koridorlarında dolaşırken başhemşirenin hasta yakınlarıyla nasıl iletişim kurduğunu gördüm. Onların endişelerini dinliyor, sorularını sabırla cevaplıyordu. Bu yaklaşım, hasta yakınlarının huzurlu ve güvende hissetmelerini sağlıyordu.
Başhemşire Maaşları
Başhemşire maaşları, kamu ve özel hastanelerde farklılık gösterir. Kamu hastanelerinde 2020 yılı itibariyle başhemşire maaşları ortalama 8.300 TL civarındadır. Ancak bu rakam, hastanenin bulunduğu bölge, mesleki deneyim yılı ve döner sermaye gibi faktörlere göre değişebilir.
Özel hastanelerde ise maaşlar ortalama 7.600 TL seviyelerindedir. Kurumsal ve büyük hastanelerde bu rakam daha da yüksek olabilir. Maaşları etkileyen faktörler şunlardır:
Meslekteki Kıdem Yılı: Daha deneyimli başhemşireler daha yüksek maaş alır.
Hastanenin Kurumsal Kimliği: Büyük ve tanınmış hastaneler genellikle daha yüksek maaş verir.
Fazla Çalışma Süreleri: Mesai saatleri dışında çalışmak ek gelir sağlar.
Meslekteki kıdem yılı
Özel hastanenin kurumsal kimliği
Fazla çalışma süreleri ( mesai saatlerine kalma)
Kamu hastanenin olması durumunda hangi bölgede hizmet verildiği (1. bölge veya 3. bölge şeklinde)
Hastanenin Bulunduğu Bölge: Gelişmiş bölgelerde maaşlar daha yüksek olabilir.
Döner Sermaye Payı: Hastanenin finansal durumu maaşları etkiler.
Örneğin, kamu hastanesinde 12 yıllık deneyime sahip bir başhemşire, ek ödemelerle birlikte 9.400 TL maaş alabilir. Aynı deneyime sahip bir özel hastane başhemşiresi ise 8.900 TL civarında kazanabilir.
Başhemşire Nasıl Olunur?
Başhemşire olmak isteyen birinin izlemesi gereken adımlar şunlardır:
1- Eğitim: İyi bir lisenin sayısal bölümünden mezun olup Yükseköğretim Kurumları Sınavı'na (YKS) girmelidir.
2- Üniversite Eğitimi: Hemşirelik veya Ebelik bölümlerinde lisans eğitimi almalıdır. Bu bölümler, üniversitelerin Sağlık Bilimleri Fakülteleri bünyesindedir.
3- Mesleki Deneyim: Mezun olduktan sonra Kamu Personeli Seçme Sınavı (KPSS) ile kamu hastanelerine atanabilir veya özel hastanelerde çalışmaya başlayabilir. Meslekte en az 10 yıl deneyim kazanmalıdır.
4- Sürekli Eğitim: Mesleki gelişim için sürekli eğitimlere katılmak önemlidir. Lisansüstü eğitimler, seminerler ve sertifikalar kariyer gelişimine katkı sağlar.
5- İyi Sicil: Meslek hayatı boyunca disiplinli, sorumlu ve etik çalışmak gerekir. Sicili temiz ve başarılı olanlar başhemşire pozisyonuna daha kolay yükselir.
Sağlık Bakım Hizmetleri Müdürünün Önemi
Sağlık bakım hizmetleri müdürü, yani başhemşire, hastanenin misyon ve vizyonunun hayata geçirilmesinde kilit bir rol oynar. Onlar sayesinde:
Hasta Bakım Kalitesi Artar: Hemşirelik ve ebelik hizmetlerinin doğru yönetilmesi, hastaların daha iyi bakım almasını sağlar.
Ekip İçinde Uyum Sağlanır: Hemşireler ve ebeler arasındaki koordinasyon, başhemşire sayesinde düzenli olarak sağlanır.
İlaç ve Tedavi Takibi Yapılır: Hastaların doğru ilaçları doğru zamanda alması kontrol edilir.
Hasta Güvenliği Sağlanır: Olası komplikasyonlarda hızlı müdahale ve doktorlara bildirim yapılır.
Ziyaretçi Düzeni Sağlanır: Hasta ziyaretlerinin hastaları rahatsız etmemesi için gerekli düzenlemeler yapılır.
Bu nedenlerle, başhemşire veya sağlık bakım hizmetleri müdürünün önemi yadsınamaz bir gerçektir.
Kapanış
Başhemşirelik, sadece bir unvan değil, aynı zamanda büyük bir sorumluluktur. Onlar, hastaların ve sağlık çalışanlarının birbiriyle uyum içinde çalışmasını sağlar. Eğer sağlık sektöründe bir kariyer düşünüyor ve insanlara yardım etmek istiyorsanız, bu meslek sizin için ideal olabilir.
Unutmayın, her başarı hikâyesinin arkasında özveriyle çalışan ve insanlara dokunan kahramanlar vardır. Başhemşireler de bu kahramanlardan biridir.
Referanslar
Karadeniz, G. (2015). Sağlık Yönetiminde Liderlik ve İletişim. Ankara: Sağlık Yayınları.
Demir, A. & Yılmaz, S. (2018). Hemşirelikte Yönetsel Beceriler. İstanbul: Medikal Kitabevi.
Türk Hemşireler Derneği (2019). Hemşirelikte Mesleki Standartlar ve Etik İlkeler. Ankara: THD Yayınları.
Bu metinde başhemşirelik mesleğinin detaylarına, görev ve sorumluluklarına, nasıl başhemşire olunacağına dair bilgileri paylaştım. Kendi deneyimlerim ve gözlemlerimle konuyu zenginleştirmeye çalıştım.
