Kültürlerin meydana çıkması ve bir ülkeye ait olan kültürel zenginliğe ve mirasına katılması oldukça önemli bir konudur. Çünkü bir ülkeye ait olan kültürel miras ne kadar gelişmiş olursa o toplum içinde aydın nüfus ve refah seviyesi de aynı oranda gelişmiş olur. Ülkelerin kültürel mirasına katkı sağlayacak kültürel ögelerin bulunması konusunda arkeologlara büyük görevler düşmektedir. Bu alanda aldıkları eğitim ve edindikleri tecrübelerle kültürel mirasın gelişmesi için katkıları büyüktür.
Arkeologlar halk arasında kazıbilimci olarak ta adlandırılır. Ancak kazı, arkeoloji biliminin kullandığı yöntemlerden sadece bir tanesidir. Bu alanda meslek sahibi olmak isteyen aday öğrenciler, araştırma yaptıklarında çok daha fazla konuya hakim olmaları gerektiğini görmektedir. Arkeolog olarak mesleki bir kariyer hedefliyorsanız, arkeoloji alanında yapılan çalışmaların hangi sorumlulukları gerektirdiğini incelemelisiniz. Yazımızdan arkeolog nedir, nasıl arkeolog olunur, ne kadar maaş kazanırlar gibi sorulara detaylı olarak yanıt bulabilirsiniz.
Arkeolog Nedir?
Arkeologlar, insanlık tarihinin varoluşundan itibaren bilgi toplamak üzere eski uygarlıkların arkalarında bıraktığı mimari yapı, eşya, kemik gibi kalıntıları araştırır ve elde ettiği bulguları inceler. Aletleri, mağara resimlerini, bina kalıntılarını kazılarla ortaya çıkaran, inceleyen, değerlendiren ve koruyan kişilerdir.
Arkeolog, sadece yeraltında kalmış olan kültürleri veya kültürlere ait ürünleri yeryüzüne çıkarmak ile uğraşan kişi demek değildir. Arkeolog, sosyoloji, tarih, coğrafya ve etnoloji gibi önemli konularda da yetkindir ve ortaya çıkarılmış tüm ürünleri bu alanlar üzerinden incelemeye alır ve araştırır. Kazı, arkeologların kullanmakta olduğu birçok yöntemden sadece bir tanesi olarak bilinir.
En temel anlamı ile arkeologlar kültürlerin nasıl yok olduklarını veya bugüne kadar nasıl geldiklerini araştırır. Bunun yanında arkeoloji biliminin içinde arkeologların tercih edebileceği protohistorya ve ön Asya arkeolojisi, tarih öncesi, klasik gibi farklı dallar yer almaktadır. Üniversitede aldıkları eğitimler, uygulamaları da içerir. Dolayısı ile mezun olan öğrencilerin edindikleri tecrübeler ile mesleklerinde hızla yükselmeleri mümkündür.
Arkeolog Ne İş Yapar?
Arkeolog, insanların doğuşundan günümüze kadar gelen sürede insana ve doğaya ait olan tüm bulguları araştırma ve inceleme işleriyle ilgilenir. Bulduğu ürün ve ulaşmış olduğu sonuçları, geçmişe yönelik olarak inceler ve kaynağının ne olduğunu araştırarak, bilgi edinmeye çalışır. Bir arkeoloğun görev tanımı, yaptıkları işin kapsamı ve uzmanlık alanına göre değişiklik gösterir. Bunun yanında arkeologlar genel olarak geçmiş kültürler, gelenekler ve coğrafi bölgelerle ilgili bilgi edinmek için araştırmalarda bulunur. Arkeologların en temel sorumlulukları aşağıdaki gibi sıralanabilir.
Uygun kazı yerlerini bulmak üzere jeofiziksel araştırmalar içinde olurlar ve hava fotoğrafçılığı kullanırlar.
Arkeolojik kazılarda bulunur.
Kazı ekiplerini yönlendirir ve yönetir.
Kazılardan ortaya çıkan bulguları temizler, tasnif eder ve kayıt altında tutar.
Radyokarbon tarihleme gibi önemli laboratuvar testlerini uygulamaya alır.
Bulguları elde edilmiş olan diğer arkeolojik verilerle karşılaştırır.
Yazılı ve fotografik elektronik tüm veri tabanlarını üretir.
Çalışanları denetler ve yönlendirir.
Kazıda ortaya çıkan eserlerin nasıl görüneceğiyle ilgili sanal simülasyonlar yapar.
Geçmiş kültürlere ait köken ve gelişim teorileri geliştirir.
Yayınlanması için rapor veya makale yazar.
Şehir planlama uygulamalarında da söz sahibidir. Gerekli kontrolleri yapar ve olası arkeolojik etkileri belirler.
Arkeolojik kalıntıların korunması ya da kaydedilmesi ile alakalı tavsiyelerde bulunur.
Önemli yere sahip binaların ve anıtların korunmasını sağlar.
Arkeolog Maaşları
Arkeoloji bölümünü bitiren öğrencilerin en sık ettiği alan, üniversitede bünyesinde kalıp akademik kariyer yapmaktır. Arkeoloji öğrencileri mezun olduktan sonra Kamu Personeli Seçme Sınavı’na katılarak, yeterli puanı almaları halinde devlet kurumlarına atanma şansı elde edebilir. Özel sektörde de arkeologlar için çalışma imkanları geniştir.
Bunun yanında Türkiye'de arkeologların görev alabilecekleri başlıca alanları şu şekilde söyleyebiliriz; Müzeler ve Anıtlar Genel Müdürlüğü'ne bağlı olan tüm müzeler ve koruma komiteleri, özel müzeler, Vakıflar Genel Müdürlüğü. Üniversite eğitimini tamamlayıp, mesleğe yeni başlamış olan arkeologlar için başlangıç maaşı asgari ücretin biraz üzerinde kaldığı söylenebilir. En düşük 3000 TL ila 3500 TL arasında bir maaşla çalışmaya başlarlar.
Meslekte deneyim kazanmaları halinde ve terfi etmeleri halinde bu maaşlar da aynı oranda yükselir. Örnek olarak; meslekte biraz ilerleyen ve tecrübe kazanan arkeologların aldığı maaşlar asgari ücretin 4,5 katına kadar çıkabildiği gözlemlenmektedir. Bu durumda mesleğinde tecrübe edinmiş, birikimi yüksek olan tecrübeli arkeologların 11.000 TL- 14.000 TL arasında maaş kazandığı söylenebilir.
Arkeolog Nasıl Olunur?
Öncelikle bu alanda eğitim almak isteyen ve arkeolog olmak isteyen öğrenci adaylarının doğaya ve tarihe meraklı olmaları önemlidir. Bunun yanında işlerini genellikle açık havada yaptıkları için, açık havada dolaşmayı sevmeleri de oldukça önemlidir. Bu durum meslekten daha fazla keyif almalarına imkan tanır.
Arkeolog olmak isteyen kişiler üniversitelerin dört yıllık eğitim veren Arkeoloji bölümlerinde lisans eğitimi alma şartı ile arkeolog olma şansı elde edebilir. Ayrıca klasik arkeoloji bölümünü tercih edenler Yunanca ve Latince dersleri de almaktadır. Bu derslerin yanında heykel ve mimarlık eğitimleri de almaları sağlanır. Dolayısıyla bu alanlara da ilgili olmaları oldukça önemlidir.
Arkeologlar çalışma koşulları gereği çok fazla seyahat etmek durumunda kalırlar. Yaşanan gelişmelere göre çeşitli antik kentler arasında uzun süreli yolculuklar yapabilirler. Dolayısıyla buna hazırlıklı olmaları da mesleki gelişim açısından önemlidir. Arkeologların sahip olması beklenen bazı mesleki nitelikler bulunur. Bunları detaylı olarak aşağıda sıraladık.
Özellikle saha çalışması esnasında ihtiyaç duyulacak güçlü ekip yönetimi kabiliyeti göstermeliler.
analitik düşünmek ve sorgulayıcı bir zihne sahip olmalılar.
Problem çözme yeteneğine sahip olmalı ve karar verebilmek için muhakeme yeteneğini kullanabilmelidir.
Diğer profesyonellerle ortak çalışmalar içinde olacağı için etkin bir şekilde iletişim kurma becerisi göstermeliler.
Araç ve gereçlerin kullanımında ustalık göstermeleri gerekir.
Sabırlı ve öz disiplinli olmalıdır.
Aktif öğrenme isteğine sahip olmalıdır.
Uzun süren projeleri tamamlayabilme sabrına sahip olmalılar.
İnovatif olmaları, yeni fikirleri dikkate alma özeni göstermeleri beklenir.
Açık alanda uzun süreli çalışmalarda fiziksel yeterlilik göstermeliler.
Arkeolog Kimdir?
Arkeolog sadece kazı yapan kişiler olarak düşünülmemesi gerekir. Arkeologlar; sosyoloji, tarih, coğrafya ve etnoloji gibi konulara da oldukça hakimdir ve ortaya çıkarılmış ürünleri bu alanlar üzerinden incelemeye alabilecek yeterliliğe sahiptir. Kısaca arkeologlar kültürlerin yok olmalarını veya bugüne kadar nasıl geldiklerini inceler ve bunlar üzerinden detaylı araştırmalar yapar.
Arkeolog Ne İş Yapar?
Arkeolog, uygun kazı alanlarını bulmak için jeofiziksel araştırmalar yapar ve hava fotoğrafçılığı kullanır. Arkeolojik kazılar yapar, kazı ekiplerini yönlendirir ve yönetir bunun sonucunda ortaya çıkan bulguları temizler, tasnif eder ve kayıt altına almaktan sorumlu kişilerdir. Yazılı ve fotografik elektronik tüm veri tabanlarını üretir ve bulguları elde edilen diğer arkeolojik verilerle karşılaştırmaktan sorumludur.
Arkelogların Temel Özellikleri Nelerdir?
Saha çalışması sırasında ihtiyaç duyulacak güçlü ekip yönetimi kabiliyetine sahip olmalılar çünkü çalışmalarını diğer profesyonellerle takım çalışması içinde iyi iletişimler kurarak yönetmeleri gerekir. Analitik düşünme becerisine sahip olmalı ve sorgulayıcı bir zihni ortaya koymaları gerekir. Problem çözme becerisi göstermeli ve karar alabilmek için güçlü bir muhakeme yeteneğine sahip olmalıdır.
