Protohistorya ve Ön Asya Arkeolojisi bölümünü tanımaya başlamadan önce, protohistorya kelimesinin anlamını açıklamalıyız. Tarihçilere göre protohistorya, tarih öncesi ve tarih başlangıcı arasındaki dönemi anlatıyor. Yunanca’dan gelen ‘proto’ kelimesinin, ‘ilk’ anlamına geldiğini de söylemeliyiz. Buna dayanarak; protohistorya kelimesinin, tarihin ilk zamanlarına yakın bir dönemi işaret ettiğini düşünebiliriz.
Protohisyoryanın, Neolitik Çağ (M.Ö. 10 bin) ile birlikte başlayan bir dönem olduğu tarihçiler tarafından kabul ediliyor. Neolitik Çağ, yerleşik yaşamın ve tarım etkinliklerinin ilk defa görülmeye başlandığı bir dönem olarak belirtiliyor. Protohistorya, Demir Çağı (M.Ö. 500) sonuna kadar devam etmiş olan bir dönemdir. Protohisyoryanın incelediği coğrafyalar genellikle Anadolu ve Ön Asya bölgeleridir. Anadolu toprakları dışında kalan Ön Asya bölgeleri şu şekilde sıralayabiliriz:
Balkanlar
Kafkasya
İran
Suriye
Mısır
Filistin
Kıbrıs
Girit
Ege Adaları
Yunanistan
Ön Asya bölgeleri olarak tanımlanan bu topraklarda, tarih öncesi dönemlerde yaşamış olan uygarlıklarının ve onların kültürlerinin izleri halen yaşıyor. Bu izleri ortaya çıkarıp bizlerle tanıştırmak da, bu alanın akademik programlarında çalışan uzmanlardır.
Eski Mezopotamya denilen bölgede; Sümer, Asur, Babil, Akad gibi uygarlıklara ait tarihî eserler, arkeolojik kazılar ve yüzey araştırmaları sayesinde gün yüzüne çıkarılıyor. Protohistorya döneminde yaşamış olan bu uygarlıkların mimarî, kültürel ve tarihî eserleri; bu alanda arkeolojik çalışmalar yapan uzmanlar tarafından detaylı olarak inceleniyor. Araştırma ve inceleme faaliyetleri, akademik disiplinler aracılığıyla yönetiliyor ve bilimsel araştırmalar haline getirilerek raporlanıyor.
Anadolu’nun tarih öncesine dayanan tarihsel zenginliği, kültürel miras olarak öğrenmemiz ve korumamız gereken yegâne varlığımızdır. Anadolu’nun, Mezopotamya ve Ön Asya gibi bölgelerle fiziksel yakınlığı sayesinde kültür alışverişi oluşmuş ve bu bölge toplumlarının kültürel benzerlikler göstermelerine sebep olmuştur.
Protohistorya ve Ön Asya Arkeolojisi Bölümü
Protohistorya ve Ön Asya Arkeolojisi Bölümü; üniversitelerde eğitimi verilen, dört yıllık bir lisans programıdır. Bölüme, merkezî yerleştirme sınavıyla ve Eşit Ağırlık puan türüyle öğrenci alınıyor. Bu bölüm mezunları, “arkeolog” unvanını elde ediyorlar ve teknik eleman kategorisinde kabul ediliyorlar.
Bölümün temel amaçlarından birisi; öğrencilerin hem teorik dersler, hem de kazı alanlarındaki uygulamalar sayesinde bilgi ve deneyim kazanmalarına olanak sağlamaktır. Kazı çalışmaları ve yüzey araştırmaları, genellikle akademisyenler tarafından yürütülen uygulamalardır. Bu çalışmalar, o dönemlerden kalan höyükler ve eski mezarlıklarda yapılıyor. Öğrencilerin; zorunlu teorik derslerin dışında, bu uygulamalı çalışmalara katılma olanakları bulunuyor. Her höyükte ve her eski mezarlık alanı, farklı akademisyenler tarafından farklı şehirlerde yürütülüyor. Öğrenciler bu sahalarda yapılan çalışmalara katıldıkça, teorik eğitimlerini de desteklemiş oluyorlar. Ayrıca bu uygulamalar, mezuniyetten sonraki kariyer yaşamlarında da deneyim kazanmış olarak başlamalarına yardımcı olacak olan çalışmalardır.
Kazı ve yüzey çalışmaları yapılan Anadolu şehirlerine de göz atacak olursak; İzmir, Kayseri, Çorum, Niğde ve Aksaray civarında yoğunlaştığını görebiliriz. Bu şehirlerdeki höyük ve eski mezarlıklarda yapılan çalışmalar sayesinde; o dönemlerde yaşayan insanların mimarîleri, kültürleri ve çeşitli âdetleri hakkında önemli bilgiler elde edildiğini söyleyebiliriz.
Lisans programı olan bu bölüm, lisansüstü olan ilgili yüksek lisans ve doktora programlarıyla desteklenebilir. Çift ana dal veya yüksek lisans yapılabilecek alanlardan bazıları, Klasik Arkeoloji, Arkeoloji ve Sanat Tarihi, Müzecilik, Kültür Varlıklarını Koruma ve Onarım gibi akademik disiplinlerdir. Ayrıca Erasmus gibi öğrenci değişim programları sayesinde, bu alanda yurtdışında çalışmalara katılmak ve yabancı dil konusunda gelişmek de mümkün olabilir.
Protohistorya ve Önasya Arkeolojisi Bölümünün İş İmkânları Nelerdir?
protohistorya ve önasya arkeolojisi bölümü mezunları için iş imkânlarının çoğunlukla, arkeolojik çalışmalar yapan kurum ve kuruluşlarda mümkün olduğunu söyleyebiliriz. bölüm mezunları; kültür bakanlığına bağlı kurum ve kuruluşlarda, kamu müzelerinde, özel müzelerde, belediyelerin ilgili birimlerinde arkeolog olarak çalışabiliyorlar. ayrıca mezunların; gerekli akademik adımları tamamladıkları takdirde, akademik kariyer yapabilme olanağı da bulunuyor.
Protohistorya ve Önasya Arkeolojisi Bölümü Mezunları Ne İş Yapar?
Protohistorya ve Önasya Arkeolojisi bölümü mezunları arkeolog unvanıyla;
Kültür Bakanlığına bağlı kurum ve kuruluşlarda arkeolojik çalışmalar yürütebilirler,
Kamu müzelerinde ve özel vakıflara ait müzelerde arkeolojik uygulamaları yapabilirler,
Arkeolojik kazılar ve yüzey araştırmaları için danışmanlık ve raporlama gibi işleri yapabilirler,
Çalışmalar sırasında bulunan arkeolojik eserlerin laboratuvar ortamında analizi, korunması ve topluma tanıtılması gibi işleri yapabilirler,
Arkeolojik alanlarda proje oluşturmak ve projeyi yönetmek gibi işleri yapabilirler.
Protohistorya ve Önasya Arkeolojisi Bölümü Dersleri Nelerdir?
Protohistorya ve Önasya Arkeolojisi bölümünde matematikten işletmeye, teknik resimden iletişime kadar birçok dalda bilgi içeren bir ders programı düzenlenmiştir. Zorunlu derslere baktığımızda, temel teorik derslerin bulunduğunu görüyoruz. Asıl göze çarpan nokta ise, uygulamalı derslerin yoğunluğudur. Çizim uygulamaları ve projeler dışında, zorunlu staj da öğrencileri kariyer hayatına hazırlayan önemli bir faktördür. Protohistorya ve Önasya Arkeolojisi bölümünün zorunlu dersleri şunlardır:
Eski Yakındoğu Kronolojisi
Mezopotamya Arkeolojisi
Yakındoğu Arkeolojisine Giriş
Arkeolojik Terminoloji
Anadolu Prehistoryası
Arkeolojide Kazı ve Yüzey Araştırması
Yöntemleri
Arkeolojik Bulguların Sınıflandırılması ve Tipolojisi
Neolitikleşme Kuramları
Üniversite Yaşamına Geçiş
Sümer-Akad Arkeolojisi
Anadolu Metalürjisi
Asur Arkeolojisi
Batı Anadolu Arkeolojisi
Yakındoğu Prehistoryası
Yakındoğu Mitolojisi
Topluma Hizmet Uygulamaları
Kıbrıs Arkeolojisi
İran Prehistoryası
Hitit Arkeolojisi
Müzecilik ve Kültürel Mirasın Sürdürülebilirliği
Suriye Arkeolojisi
Bilimsel Araştırma Yöntemleri ve Etik
Arkeolojide Kurumsal Yaklaşımlar
Eski Yakındoğu Mimarisi
Kuzey Suriye Kent Devletleri
Eski Anadolu'da Ritüel ve Toplum
Urartu Arkeolojisi
Lisans Bitirme Tezi I, II
Zorunlu dersler dışında, öğrenciler için bir seçmeli ders havuzu da bulunuyor. Seçmeli derslerdeki bu çeşitlilik sayesinde öğrenciler, meraklarına ve yeteneklerine göre ders seçme olanağı buluyorlar. Seçmeli derslerden bazıları şunlardır:
İlkçağ Uygarlıkları Tarihi
19.Yüzyıl Dünya Tarihi
Ekonomiye Giriş
Felsefeye Giriş
Mitoloji ve Kültür
Temel Psikoloji
Paleocoğrafya
20.Yüzyıl Dünya Tarihi
Mitoloji ve Edebiyat
Felsefe Sorunları
Batı Edebiyatı ve Felsefesi
Toplumsal Cinsiyet
Kültür İncelemeleri
Hellen Tarihi ve Sanatı
Babil Sanatı
Arkeoloji ve Fotoğrafçılık
Modern Sosyolojik Yaklaşımlar
Anadolu Prehistoryası
Arkeoloji ve Genetik 1
Roma Tarihi Ve Sanatı
Çevresel Arkeoloji
Yakındoğu Arkeolojisi
Genel Sosyoloji
Arkeolojide Seramik Çizimi
Batı Anadolu Prehistoryası
Orta Anadolu Prehistoryası
Protohistorya ve Önasya Arkeolojisi Bölümünün Taban Puanları ve Başarı Sıralamaları
Protohistorya ve Önasya Arkeolojisi bölümü 2020 yılı itibariyle sadece üç üniversitede bulunuyor. Bu nedenle, üç üniversitenin de taban puanlarını ve başarı sıralamalarını aşağıda bulabilirsiniz.
2020 yılındaki en yüksek taban puanı İstanbul Üniversitesi’ne aittir; 251,022 puandır ve başarı sıralaması da 520149’dur. Ege Üniversitesi’nden sonraki taban puan ise Ankara Üniversitesi’ne aittir; 236,530 puandır; başarı sıralaması ise 653457’dir. Bu bölüme ait en düşük taban puan ise Ege Üniversitesi’ne aittir; 221,948 puandır ve başarı sıralaması da 782800 olarak açıklanmıştır.
