Stres evde, okulda, iş yerlerinde, metrobüste kısacası hayatın içinde olan her yerde kendini gösterir. Önümüzdeki kitaba odaklanmamıza, iki gün sonraki sınava çalışmamıza ve hatta yataktan kalkmamıza bile engel olur. Gece yatağa uzanıp hayatımızı sorgulamaya başladığımızda birçok şeyin kendi dışımızda geliştiğini fark ederiz.
Kimi zaman derdimizi anlatamamaktan, kimi zaman anlatsak da anlaşılamamaktan kaynaklı bir çaresizlik hissederiz. Kendimizle ve insanlarla olan ilişkilerimizde tekrarlanan problemler bir kısırdöngüye girmemize yol açar.
Bu noktada stres yönetimi daha huzurlu, sağlıklı ve verimli bir hayat sürebilmemiz için oldukça önemlidir. Bu amaçla uygulanan bilişsel terapi yaklaşımı, yaşadığımız olumsuzluklara karşı bakış açımızı değiştirmemize yardımcı olur. Nasıl düşündüğümüzün nasıl hissettiğimizi belirlediğini savunan bu yaklaşıma biraz daha yakından bakalım.
İlgili eğitim: Stres Yönetimi
Bilişsel Terapi Nedir?
Günlük hayatta karşılaşılan olumsuzluklar üzerine değerlendirmeler yaparak bireylerin baş etme stratejileri geliştirmesine yardımcı olan bir tedavi yöntemidir. Yaşanan problemin ne olduğu, nerede ve ne zaman meydana geldiği, probleme kimin veya neyin sebep olduğu gibi sorulara yanıt arar.
Geçmiş deneyimlerden kaynaklanan düşünce yapılarını tespit eder. Olumsuz bir durumla ilgili zihnimizdeki otomatik düşünce kalıplarını yıkmak için alternatif yollar sunar. Geleceğe yönelik olumsuz çıkarımlar yapmak ve bir problemi genellemek gibi işlevsel olmayan düşünce kalıplarını aşmayı sağlayan yöntemler içerir.
İşlevsel Olmayan Düşünce Kalıpları
Yaşadığımız olumsuzluklar karşısında çoğu zaman kalıplaşmış inanç sistemlerimiz devreye girer. Zor bir okul dönemi geçirmemiz ve notlarımızın istediğimiz gibi olmaması sonucunda zaten hayat boyu başarısızlığa mahkum olduğumuz inancına bağlanıp kalabiliriz. Sevdiğimiz biri tarafından reddedilirsek bunu değersiz olduğumuz düşüncesiyle ilişkilendirebiliriz.
Bu tür işlevsel olmayan düşünce kalıpları kendimizle ve çevremizle olan ilişkilerimizi kötü etkileyerek stres seviyemizin artmasına neden olur. Bilişsel terapi yaklaşımı, duygu ve düşüncelerimizi fark etmemizi ve yıkıcı düşünce kalıplarının yerine yapıcı olanları koymamızı sağlar.
Olumsuz bir durumla karşılaştığımızda sadece kaybettiklerimize odaklanmak yerine, elde edebileceğimiz yeni fırsatları ve durumun avantajlı taraflarını da görmemize yardım eder. Kendi değerimizin dış unsurlar tarafından değil, kendi içimizdeki düşünce yapısı ile şekillendiğini savunur. Böylece farklı bir bakış açısıyla yeniden değerlendirdiğimiz problemlere, daha yapıcı ve çözüm odaklı bir şekilde yaklaşabildiğimizi fark ederiz.
Bilişsel Terapi ve Depresyon
Depresyon, stresle ilişkili oldukça önemli bir rahatsızlıktır. Dr. David Burns “İyi Hissetmek” adlı bilişsel terapi kitabında, orta düzey depresyon hastaları üzerinde yaptığı bir çalışmadan bahseder. Bu çalışmada, “İyi Hissetmek” kitabını okuyan depresyon hastalarının %75’inin üç aylık süre sonunda artık depresyon belirtileri göstermediği görülmüştür.
Stres, psikolojik ve fiziksel sağlık problemleri yaşamamıza neden olur ve hayat kalitemizi düşürür. Çoğu zaman, karşılaştığımız problemlere geçmiş deneyimlerimizden kaynaklanan inanç kalıplarımız nedeniyle bir çözüm bulmakta zorlanırız. Belli bir düşünceye saplanıp kalmak, karşılaştığımız olumsuzlukları objektif açıdan değerlendirmemize fırsat vermeyebilir. Böyle anlarda zihnimizden geçen bu düşünceleri fark etmek, yeni olumlu bakış açıları geliştirmeye çalışmak ve genellemelerden kaçınmak oldukça önemlidir.
Bilişsel terapi, içinde bulunduğumuz duygu durumunu neden ve nasıllarıyla değerlendirerek duruma ve kendimize karşı objektif bir bakış açısı kazandırmaya çalışır.
Otomatik düşünce kalıplarının farkına varmamızı ve işlevsel olmayan bu düşünceler ile olumlu ve yapıcı düşünceleri yer değiştirmemize imkan sağlar.
Çözüm odaklı bir yaklaşım benimsememize yardım eder.
Nasıl düşündüğümüzün nasıl hissettiğimiz üzerinde oldukça önemli bir etkisi olduğunu savunur.
Orta düzey depresyon hastaları üzerinde bile büyük oranda iyileştirici etkisi olduğu bilinmektedir.
Bu tedavi yaklaşımını hayatımıza uygulayabiliriz. Böylece duygularımızın ve düşüncelerimizin yönetimini daha iyi sağlayarak kendimizle ve çevremizle ilişkilerimizi iyileştirebilir, sağlıklı, huzurlu ve başarılı bir yaşam sürebiliriz.
