Bilimsel veriler ışığında tespit edilmiş sekiz farklı zeka türü vardır. Bu zeka türleri Howard Gardner'ın çoklu zeka kuramı olarak da adlandırılır. Bunlar: sayısal zeka, sözel zeka, sosyal zeka, doğasal zeka, kinestetik zeka, işitsel zeka, içsel zeka, görsel zeka şeklinde sayılabilir. Bunlardan sadece biri olan sosyal zeka, çevre ile başarılı bir şekilde ilişkiler kurabilmeyi sağlamaktadır. Kültürümüz içinde insan sarrafı şeklinde tabir edilen kişiler aslında sosyal zekası yüksek olan kişilerdir.
Zeka ya da günümüzde yaygın kullanımıyla IQ doğuştan gelen bir özeliktir. Ancak sosyal zekanın büyük bir kısmı sonradan öğrenilerek kazanılır. Yani geliştirilmeye oldukça açık bir zeka türüdür. Sosyal zeka kuramı ilk olarak 1920’de Edward Thorndike tarafından oluşturulmuş bir çalışmadır. Bu çalışmayı; “insan ilişkilerinde akıllıca davranmak, erkek ve kadınları tanıma, yönetme yeteneği” şeklinde tanımlamıştır. Sosyal zeka bireylerin doğduktan sonra zamanla öğreneceği birtakım becerileri içermektedir.
Sosyal zekanın diğer bir adı kişiler arası zekadır. Kişiler arası zekası ön planda olan bireyler insanları anlama, onlarla anlaşmanın yanında karşısındakinin psikolojik durumunu saptama konusunda da diğer insanlara kıyasla başarılıdır. Sosyal zekası yüksek olan bireyler yaşıtları arasında genellikle liderlik özelliği gösterirler.
İlgili eğitim: Online Liderlik Eğitimi
İletişim kurma, empati yapma, karşındakinin ruh haline göre davranma konularında oldukça ustaca davranışlar sergilerler. Kişiler arası zekanın tek başına geliştirilmesi sağlam iletişim için yeterli olmayabilir. Bu yüzden sosyal zeka diğer zeka türleriyle desteklenerek geliştirilmelidir. Sonuç olarak insan tek bir zeka türüne sahip değildir. Var olan zeka türlerinden hepsine az çok sahip kabul edilir ve sadece bazı zeka türleri diğerlerine göre daha baskındır.
Sosyal Zeka Nedir?
Sosyal zeka diğer adıyla kişiler arası zeka kısaca; insanlarla doğru iletişim yeteneği kurma şeklinde de açıklanabilir. Sosyal zekası gelişmiş kişileri iletişim kaliteleri ve öne çıkan liderlik vasıfları dışında şu özellikleriyle de tespit edebilirsiniz.
Genellikle dışa dönüktürler, yalnızlık onlara göre değildir.
Herhangi bir toplulukta popüler hale gelirler ve yoklukları çabuk fark edilir.
Günün her saatinde enerji düzeylerini oldukça yüksek tutabilirler.
Enerjileri sadece kendilerini etkilemez. Bu enerjiyi etrafındaki kişilere de yansıtmaktadırlar.
Bulundukları yeri kolayca etki altına alabilme potansiyelleri sebebiyle liderlik vasıfları yüksektir.
İletişim kurdukları kişileri kısa sürede anlar ve onları motive edici şeyleri saptayabilirler.
Kişiler arası zeka seviyesi yüksek kişilerin ikna kabiliyetleri yüksektir, büyük bir çoğunluğu ikna edebilirler.
Kısa konuşmalarda bile karşısındaki kişiler hakkında birçok fikir edinebilirler.
Empati yetenekleri üst düzeyde gelişmiştir. Bu sayede kendilerine ait olmayan birçok soruna bile kolayca çözüm bulabilirler.
Takım çalışmasına yatkınlıklarıyla bilinirler. Doğru takım çalışmalarıyla büyük işlere imza atabilirler.
İletişimde oldukları kişiye güven duygusu verirler.
İş dünyasında da mevcut potansiyel riskleri anlayabilir ve kriz anında yönetimsel süreci başarıyla idare edebilirler.
Sosyal zekası yüksek bireyler çözüm odaklı davranırlar, sorunlara karşı yapıcı davranış sergilerler.
İyi bir dinleyici olmaları sebebiyle toplulukta genellikle ilk danışılan kişi olurlar.
Verilen bu iyi örnekler yanında sosyal zekanın da bireysel tercihle iyiye ve ya kötüye kullanılabileceği unutulmamalıdır. Bu karakter ve ahlaki değer tutumları ile ilişkili bir seçimdir. Sosyal zekasını kötü kullanmayı amaçlayan birey çok iyi yalan söyleyebilir. İnsanları ikna edip kedi çıkarları için kolayca kullanabilir. Tüm bu ayrımları gözetmek adına siz de kendi sosyal ve duyusal zekanızı destekleyici geliştirici çalışmalar da bulunabilirsiniz.
Sosyal Zeka Nasıl Gelişir?
Çevrenizi gözlemleyin. Sosyal zekası yüksek insanlar çok iyi gözlemcidir. Etrafındaki kişilerden sosyal ipuçları elde ederler. Sosyal zekası yüksek olan kişileri gözlemleyerek kendiniz için faydalı bilgiler elde edebilirsiniz. Duygusal zekanızı destekleyin. Sosyal zeka ile duyusal zeka benzerlik göstermektedir. Duygusal zeka kendi duygularınızı nasıl kontrol ettiğiniz ve başkalarıyla nasıl empati kurduğunuz hakkında derin bilgiler içerir. Duyusal zekası yüksek olan biri sosyal ortamlarda; hayal kırıklığı, öfke gibi olumsuz duyguları tanır ve bunları kontrol altına alabilir.
Kültürel farklılıklara saygı duyun. İnsanları anlayabilmenin bir yolu da kültürel farklılıklarını göz önünde bulundurmaktır. İnsanı çekip çeviren ve şekillendiren en güçlü etkenlerden biri de çevresel faktörlerdir. Sosyal zekanızı geliştirmek için kendi kültürel çevrenizin tabularından kurtulup olumlu yanlarını almalısınız.
aktif bir dinleyici olmaya çalışın. aktif dinleme egzersizleri yaparak sosyal zekanızı geliştirebilmeniz mümkün. konuşmalar esnasında hemen cevap vermek yerine önce karşınızdakinin ne söylediğini anlamak için zaman ayırın. hayatınızdaki önemli insanları göz ardı etmeyin. sosyal zekası güçlü olan insanlar, kendileri için önemli olan kişilerle derin ilişkiler kurarlar. eşiniz, arkadaşlarınız, çocuklarınız ve diğer meslektaşlarınızın duygularına dikkat edin ve düşüncelerini önemseyin. tüm bunların yanında bu konuda tasarlanmış oyunlara, kitaplara, blog yazılarına ve öğretici filmlere de yönelerek sosyal zeka gelişiminiz için destek alabilirsiniz.
Sosyal Zeka ve Akademik Başarı
Yapılan çalışmalar gösterdi ki başarıyı sadece akademik zeka belirlemiyor. Bu bilgiye paralel olarak hayatımızda sosyal ve duygusal zeka kavramını çok sık duyar olduk. Hayatı daha ustaca yaşamanın yolu, duyusal ve sosyal zekaya önem vermekten geçiyor. Yapılan araştırmalar ışığında en zeki olan insanların en başarılı insanlar olmadığı gibi en mutlu insanlar da olmadığı görüldü. Ayrıca en zengin insanlar da en zeki olanlar değildi. Akademik zeka yanında sosyal zeka ve duyusal zeka düzeyi de gelişmiş olan bireylerin daha mutlu daha başarılı ve daha zengin olduğu tespit edildi.
Bu sonuçlarla beraber sadece akademik zeka bir insanı çok yönlü mutlu etmeye yetersiz kabul edilmeye başladı. Duyusal ve sosyal zekanın akademik zekaya kıyasla başarıda daha çok rolü olduğu saptandı. Zekâ türlerinin birbirini destekleyici nitelikte geliştirilmesi gerekliliği yeniden önem kazandı. Sosyal zekası yüksek olan bireyler çevresiyle daha doyurucu ilişkiler geliştirmektedir. Bu sebeple depresyon eğilimleri diğer insanlara göre oldukça azdır. Sosyal zeka bu yönüyle insan mutluluğunu da artırıcı özellik taşımaktadır.
Sosyal Zeka ve Çocukluk Dönemi
Sosyal zekanın büyük bir kısmı sonradan oluşur demiştik. Doğduğu andan itibaren bireyler çevreyi gözlemler algılar ve sosyal bir öğrenme içine girer. Ana dilini bir çocuk sosyal çevre sayesinde önce dinleyerek öğrenir. Sosyal zeka için gözlemlemek ve iyi bir dinleyici olmak kilit noktadır. Çocukluk döneminin sağlıklı geçmesi sosyal zekayı olumlu etkiler. Ancak huzursuz bir aile ortamı, gereğinden fazla otoriter anne baba tutumu gibi etkenlerle karşılaşan bireyler çocukluk döneminde sosyal zekasını geliştiremeyebilir.
Aynı şekilde şiddet ve kavga ortamında büyümeye maruz kalanlar daha içe kapanık ve dış dünyaya iyi duygular beslemeyen bireylere dönüşebilirler. Önemli olan bireyin kendinin farkına varması ve kendine değer vermesidir. Sosyal zeka sonradan geliştirilmeye açık ve insan hayatını pozitif yönde değiştiren bir zeka türüdür.
Eğer çocuğunuz varsa şimdiden onun gelişimi için bir şeyler yapabilirsiniz. Sosyal zeka gelişimi için çocukluk gelişim süreci oldukça önemli bir döneme denk gelir. Bu dönemde sosyal zeka geliştirici oyunlardan yardım alınabilir. Çocuklar oyunu çok severler. Bu yüzden onun eğilimli olduğu zeka türlerine yönelik geliştirici oyunlar oynamasını sağlayabilirsiniz. Hangi zeka türüne yatkın olduğunu ebeveyni olarak sizler gözlemleyerek anlayabilirsiniz. IQ testleri gibi bu zeka testlerini de ölçmeye yarayan ölçekler geliştirilmiştir. Dilerseniz güvenilir ve geçerli testler üzerinden zeka türü hakkında bilgi edinebilirsiniz.
