İletişim, duygu ve düşüncelerimizi paylaşmamızı ve kendimizi ifade etmemizi sağlar. İletişim hayatımızın her alanında önemli ve gereklidir. Iletişimin hayati önem taşıdığı alanlardan biri de sağlık sektörüdür. Sağlık sektörünün vazgeçilmez üyeleri olan hemşirelerin hastaları ile olan iletişimi de büyük önem taşıyor. Sağlıklı bir iletişimin sağlanması için öncelikle kendimizi tanımamız gerekiyor.
zayıf ve güçlü yönlerimizi, karşımızdaki kişilerle nasıl iletişim kurduğumuzu ve duygularımızı, düşüncelerimizi nasıl ifade ettigimizi bilmemiz gerekiyor. hemşireler gerek hasta ve gerekse hasta yakınları ile sürekli iletişim halindedirler. hemşirelerin hastalarını memnun edebilmeleri için etkili iletişim becerisine sahip olmaları, etkili iletişim için beden dili alanlarında eğitimler alması gerekmektedir.
Bu konuda deneyimli olan Bitlis Eren Üniversitesi Dr. Öğretim üyesi Cihan Önen hocamızın düşüncelerini ve tavsiyelerini paylaşmakta büyük yarar buluyorum.
Cihan Önen'in Gözünden Sevgi Dili
Cihan Önen'in gözünden hemşire ve hasta ilişkisi içindeki sevgi dili şu cümlelerle ele alınıyor;
Hayatımızın her halinde iletişim halindeyiz. Kurduğumuz iletişim bazen olumlu bazen de olumsuz şekilde muhatabımıza yansıyabilir. Hangi iletişim tarzını kullanırsak kullanalım, hemşire ve hasta ilişkisi içerisinde göz ardı edilmemesi gereken önemli sihirli kelime sevgi dili çerçevesindeki samimiyettir.
İnsanlar bizim ne konuştuğumuza bakmaz çoğu kere, nasıl söylediğimize bakar. Örneğin, hastamıza bakıma dair bir konuyu anlatıyoruz. Hastayla konuşurken elimizdeki telefonda gelen mesajları okuyorsak o zaman kullandığınız nazik cümlelerin hiçte konuşulduğu gibi nazik olmadığı anlaşılır. Hasta kendisine anlatılan ile bedenin anlattığının farklı olduğunu kanısına vararak kandırıldığını anlar. Böylece bakım olumsuz bir şekilde etkilenmiş olur. Hastamızın yanına geldiğimizde "günaydın, geçmiş olsun, hayırlı günler dilerim, teşekkür ederim, Allah şifa versin vb." ifadeleri kullanmada cimri davranıyorsak ve bu konuda kendimizi ciddi bir şekilde sorgulayamıyorsak kalbimizin ve ruhumuzun son durumunu gözden geçirmeliyiz.
Bu kelimelerin manasına en derin bir şekilde 2 yıl önce geçirdiğim ameliyat sonrasında anladım. Operasyonun sonrasında hayatım boyunca edindiğim bilgi ve sertifika programlarının yeterli olamadığını gördüm. Çünkü insan acılarını psikolojik, fizyolojik ve bedensel bağlamda sevgi dili ile dindirecek kişileri arzuluyor. Bu olaydan sonra empatik yaklaşımım müthiş bir şekilde değişti.
Sevgi dili insanın hayatı boyunca yaptığı gayretlerin, toplum yararına başarıları ve insanlığa hizmet çabalarının dilde ve kalpte yeşermiş halidir. Günlük yaşantımızda monoton, bencil çabalar, menfaat odaklı girişimler kalbimizin kurumasına yol açabilir. Kuruyan kalp dilimizi ve beden hareketlerimizi daha katı hareket ettirir. Hemşirelik dili hemşirenin kalbinin arkasındadır. Kalpte yeşeren güzellikler dil ve bedene duru bir şekilde akar.
Bu açıdan meslek dışındaki faaliyetlerimiz de meslek hayatımız açısından önemlidir. İş hayatı dışında yaptığımız sosyal, psikolojik, kültürel, toplumsal faaliyetler çalışma hayatında da kendini olumlu yada olumsuz gösterir.
İletişime dair okuduğumuz kitaplar hastayla olan bakım etkinliklerinde önemlidir. Fakat kalple bütünleşmiyorsa sadece aklımıza hitap eder. Akıl tek başına sevgi dili oluşturmada yetersiz kalır.
Sevgi dilini kullanmak sadece bilmekten ibaret değildir. Hastasıyla sevgi dilinde buluşmuş pek çok meslektaşımız vardır. Çalışma hayatlarında hastalarına pek çok güzel anılar bırakmışlardır. Taburcu olduktan sonra bile hastalarımız onları hayırla anımsar, bazen de şefkatli ellerden aldığı bakımdan ötürü duygu yüklenirler. Sevgi dili bilgi, beceri, yetenek ve erdemli davranışların bütünleşmesiyle oluşur.
Çok bilgili olursunuz fakat beceriniz yetersiz kaldığında yaptığınız yanlış uygulama hasta ve hasta yakının öfkesine neden olabilir. Ya da bilgili ve becerili olursunuz sizi doğruya sevk edecek erdemli davranış olgunluğunuz yoksa, hastamızla sevgi dilinde buluşamayız. Kısaca özetlemek gerekirse ilk kurulduğunda sevgi üzerine kurulan mesleğimiz bu yaklaşımdan uzak kaldığında özünden kopmuş olur.
Hemşireler Hastalarıyla İletişim Kurarken Neler Yapmalı?
Eğer bir hemşire ya da sağlık çalışanıysanız ve hastalarınızla iletişim kurarken problemler yaşıyorsanız bu adımları uygulamanız hasta ile olan iletişiminize katkı sağlayabilir.
• İlk etapta hasta ile aranızda güven duygusu oluşturmalısınız.
• Hasta odasına girince hastayı selamlamak ve gülümseyerek, ön yargısız bir şekilde iletişimi başlatmak çok önemlidir.
• Hasta ile tanışma, hastaya kendini tanıtmak da gereklidir.
• Hasta, sözü kesilmeden dinlenmelidir. Hasta ile konuşurken göz teması kurulmalı.
• İletişim sırasında dış uyaranlar (ses, ışık vs.) göz önüne alınmalı ve iletişimi etkileyeceği unutulmamalı.
• Hastanedeki diğer personeller ile iyi anlaşmak da çok önemlidir. Personeller arasındaki anlaşmazlıklar hasta üzerinde güvensizlik duygusu oluşturabilir.
• Hastanın bakımına hasta yakının katılması ve iletişime dahil edilmesi önemlidir.
• Hasta ile empati kurulmalı.
• Hastaya önemsendiği, değer verildiği gösterilmelidir.
• Hastanın anlamayacağı tıbbi terimler yerine anlayabileceği kolay ve sade bir dille açıklamalar yapılmalı.
• Geri bildirimden yararlanılmalı.
SBAR İletişim Tekniği
Hemşireler SBAR iletişim tekniğini kullanmalıdır. SBRAR iletişim tekniği sayesinde hatalar en aza inebilmektedir.
• S: Situation (Durum) : Hastanın durumu (yaşı, cinsiyeti, şikayeti vs)
• B: Background (Geçmiş): Hastanın özgeçmişi, kullandığı ilaçlar, tıbbi öyküsü
• A: Assessment (Değerlendirme): Yaşam bulguları, sistemlerinin degerlendirilmesi, risk değerlendirmesi
• R: Recommendation (Öneriler)
Hemşire ve Hasta İlişkisi Neden Bu Kadar Önemli?
Sağlık alanında hemşire ve hasta ilişkisi içerisinde etkili ve doğru bir iletişim;
• Hata payını en aza indirir.
• Hastanın hemşireye olan güveni artar, şikayetlerini daha rahat söyleyebilir.
• Hastanın tedaviye olan isteği artar, hastanın iyileşme hızı artar.
• Hastanın sağlık çalışanları ve kuruma olan güveni artar.
Etkili bir iletişim kurulduğunda hastanın stresi azalır, tedaviye daha istekli hale gelir ve sağlık çalışanları ile hastaneye olan memnuniyeti artar. Memnuniyet artınca da hemşirelerin moralleri yükselir ve verimlilikleri artar. Yani hem hasta hem de hemşireler açısından etkili iletişimin önemi büyüktür. Bu açıdan hemşirelerin yukarıda saydığımız önerilerin dışında iletişim becerilerini geliştirecek eğitimlere katılması da büyük önem taşıyor.
