Yüzüklerin Efendisi filminde Gandalf karakterini, Saruman karakterini ve Pippin karakterini kim seslendirmiştir? Ya Taş Devri’nde Fred Çakmaktaş’a ve Heidi’ye ses veren kim? Dövüş Kulübü’nde Edward Norton’ı, Yağmur Adam filminde Tom Cruise’u, Selvi Boylum Al Yazmalım filminde Türkan Şoray’ı seslendirenler kimler? Soruların cevaplarını yine sırasıyla verelim.
Yüzüklerin Efendisi filminde Gandalf karakterini İstemi Betil, Saruman karakterini Mazlum Kiper, Pippin karakterini Yekta Kopan seslendirdi. Taş Devri’nde Fred Çakmaktaş sesinin sahibi Sezai Aydın, Heidi’yi seslendiren ise Özlem Altınok. Dövüş Kulübü’nde Edward Norton’ı ses veren Yekta Kopan, Yağmur Adam filminde Tom Cruise’u seslendiren Sezai Aydın, Selvi Boylum Al Yazmalım filminde Türkan Şoray’ı Asya yapan ise Tijen Par. Filmlerde karakterler özdeşleşen seslere aşinayız. Özellikle Yeşilçam sinemasında oyuncuların seslerinin kendilerine ait olmadığı öğrendik. Örnekleri çoğaltmak mümkün.
Filmlere hayat veren, reklamla hafızamızda yer eden sesler, ürün seslendirmeleri ve dizilerde yapılan dublajlar… Türkiye’de çok iyi seslendirme sanatçıları olduğunu biliyoruz. Peki, bu mesleği daha yakından tanımaya ne dersiniz? İlk sorumuz; “Seslendirme sanatçısı nedir?” ile başlayalım.
Seslendirme Sanatçısı Nedir?
“Seslendirme sanatçısı nedir?” sorusuna cevap vermeden önce film seslendirmenin tarihi ile ilgili kısa bilgiler vermek gerekiyor. İlk sesli film 1927 yılında çekildi: Caz Şarkıcısı (The Jazz Singer.) Filmin gösterime girmesi sinema sanatı için devrim niteliğindeydi. Oyuncuyu hem izlemek hem de duymak kısa sürede kabul edildi. Aslında ilk sesli film seslendirme sanatçılığın da temeliydi. Dünya sinemasında Hollywood gerçeğinin kabul edilmesi de seslendirme için bir dönüm noktası oldu. Farklı ülkelerde gösterime giren filmler için o ülkenin dilinde seslendirme yapıldı.
Hollywood filmleri seslendirmeleri ile birlikte Yeşilçam sinemasında da seslendirmenin yeri ayrıydı. Efsane oyuncuların sesleri kendilerine ait değildi. Seslendirmeyi yapan sanatçılar vardı. Hem yabancı hem de Yeşilçam filmlerindeki seslendirmelerle ülkemiz bu alanda en iyiler arasında yerini aldı.
Seslendirme ve dublaj iç içe kavramlar. Zaman zaman birbirinin yerine kullanılıyor. Bu iki kavram aynı anlama mı geliyor? Seslendirme sanatçısı dublaj, dublaj sanatçısı da seslendirme yapabilir. Örnekleriyle de sıklıkla karşılaşıyoruz. Reklam seslendiren sanatçı, bir animasyon filminde karakterin sesi olabiliyor.
Seslendirme dublajı da kapsayan geniş bir kavram aslında. Seslendirme kelimesinin Türk Dil Kurumu’nun sözlüğündeki anlamı da bunu destekliyor: “Sesin, çekimden sonra film üzerine geçirilmesi, kaydedilmesi, dublaj.” İki kavramı ayıran ince fark şu; dublajda bir karakter konuşuluyor. Seslendirme ise ürüne ve markaya ses vermek anlamına geliyor. Hem seslendirme hem de dublaj stüdyo ortamında yapılıyor.
Seslendirme sanatçısı; filmlerde ve dizilerde karakterler için, reklam filmlerini ya da bir belgesel seslendirmek amacıyla stüdyo ortamında seslendirme yapan kişidir. Seslendirme sanatçısı için günümüzde kullanılan yeni bir ifade daha var: Mikrofon oyunculuğu.
Seslendirme Sanatçısı Ne İş Yapar?
Seslendirme yapılan alanlar oldukça geniştir: Film ve dizi dublajları, belgeseller, reklamlar, tanıtım filmleri, trafikte ve ulaşım mecralarında yapılan anonslar, çağrı merkezlerindeki yönlendirmeler, sesli kitaplar, GSM operatörlerindeki otomatik mesajlar…
Seslendirme sanatçısı konuştuğu karakteri en iyi şekilde seyirciye yansıtır. Seslendirme sanatçısı taklit etmez. Tonlamalara ve vurgulara, karakterin şivesine ve duygularına özellikle dikkat eder.
Özellikle reklam filmlerinde karşımıza sesin kurumla özdeşleşmesi çıkıyor. Seslendirme sanatçısı o markanın kurumsal sesi oluyor. Şöyle bir hafızamı yokladığımda, en yakın dönemden Haluk Bilginer - Türk Telekom örneği aklıma geliyor.
Sesini korumak sanatçının en önemli görevidir. Bu sebeple de beslenmesi dikkat etmeli ve sesi etkileyecek hastalıklardan korunmak için özel önlemler almalıdır. Diksiyon eğitimi bu işin olmazsa olmazlarından. Bunun yanı sıra samimiyet de mesleğin temel ilkelerinden. Sanatçısının sahip olması gereken özellikler şöyle sıralanabilir;
Karakteristik sese sahip olmak,
Diksiyonu düzgün, etkili ve güzel konuşmak,
Çalışkan olmak, çok çalışmak, daha çok çalışmak,
Mesleğine dair araştırmaları yapmak,
Disiplin sahibi olmak,
En az bir yabancı dil bilmek,
Ön hazırlığı ve araştırmayı iyi yapmak,
Oyunculuk konusunda bilgi sahibi olmak,
Okuma ve anlama becerisine sahip olmak,
Eleştiriye açık olmak,
Seslendirme Sanatçısı Maaşları
Seslendirme sanatçısı maaşları özellikle mesleğe başlamayı düşünen ya da yeni başlayanların merak ettiği konuların başında geliyor. Ülkemizde profesyonel olarak seslendirme ve dublaj işini yapan binlerce kişi bulunuyor. Kazançları, gelirleri ya da maaşları popülerlikle doğru orantılı demek mümkün. Başlangıçta cüzi miktarlara 100-200 TL gibi seslendirme yapılırken, işinde başarı sağladıkça bu gelir de artıyor.
Seslendirme sanatçısı maaşları da pek çok meslekte olduğu gibi işinin hakkını verme kısmıyla açıklanıyor. Yeni başlanılan ve düşük ücretlerle yapılan seslendirmeler, çok çalışma sonucu gelen başarı ve popülerlikle birlikte değişiyor. Bilinen, sıklıkla karşılaştığımız seslerin 10000 TL, 100000 TL ve 10000 dolar gibi rakamlarla seslendirme yaptığı biliniyor. Reklam filmlerinde kurumun sesi olmak için milyon liralar üzerinden anlaşma yapıldığı da medyada sıklıkla yer alıyor. Bu isimlerin oyunculuk da yapan ünlü isimleri olduğunu da unutmamak gerekiyor.
Seslendirme Sanatçısı Nasıl Olunur?
Seslendirme sanatçısı olmanın farklı yolları var: Konservatuar ve tiyatro bölümü eğitimi almak. Seslendirme alanındaki duayen sanatçıların çoğu tiyatro kökenli, aynı zamanda oyuncu. Bununla birlikte seslendirme sanatçısı olmak için tiyatro ve bağlantılı bölümlerin okuma zorunluluğu yok. Okunan bölüm fark etmeksizin, karakteristik bir sesle birlikte diksiyonun düzgün olması gerekiyor. Bu sebeple de seslendirme sanatçısı olmak için yapılması gerekenler; diksiyon eğitimi almak sonrasında seslendirme kursuna kayıt olmak. Uygulamaya dayalı bir meslek olduğu için gidilecek seslendirme kursunun stüdyosunun bulunmasına özellikle dikkat edilmeli. Unutulmaması gereken bir diğer husus ise eğitimi tamamlayınca büyük karakterlerin, büyük rollerin seslendirilmeyeceği. Küçük karakterleri ve küçük rolleri seslendirerek adım adım ilerleneceği. Kurslar ve eğitimleri bireysel çalışmalarla da desteklemek gerekiyor.
Seslendirme yeteneğini geliştirmek için, yüksek sesli okumaların yapılması gerekiyor. Bu alıştırma, diksiyon eğitiminde de öneriliyor. Vurgulara, tonlamalara ve telaffuza özellikle dikkat edilerek okuma yapılmalı.
Bir diğer alıştırma ses kaydetmek. Yüksek sesli okumalarda sesi kaydedip dinlemek kişinin sesini keşfetmesine olanak sağlıyor. Diyaframı kullanmak ise olmazsa olmazlardan.
Ülkemizde pek çok sektörde olduğu gibi seslendirme de rekabet içeriyor. O rekabet ortamında bir adım öne çıkmanın yolu ise çok çalışmaktan, emek vermekten geçiyor. Pek çok kişiye atfedilen, “Başarmanın çalışmaktan önce geldiği tek yer sözlüktür.” sözünü hatırlatarak yazımızı sorularla ve cevaplarıyla özetleyelim:
Seslendirme Sanatçısı Nedir?
Seslendirme sanatçısı; filmlerde ve dizilerde karakterler için, reklam filmlerini ya da bir belgesel seslendirmek amacıyla stüdyo ortamında seslendirme yapan kişidir. Seslendirme sanatçısı için günümüzde kullanılan yeni bir ifade daha var: Mikrofon oyunculuğu.
Seslendirme Sanatçısı Hangi Özelliklere Sahip Olmalıdır?
Sanatçısının sahip olması gereken özellikler şöyle sıralanabilir: Karakteristik sese sahip olmak. Diksiyonu düzgün, etkili ve güzel konuşmak. Çalışkan olmak, çok çalışmak, daha çok çalışmak. Mesleğine dair araştırmaları yapmak. Oyunculuk konusunda bilgi sahibi olmak. En az bir yabancı dil bilmek. Eleştiriye açık olmak.
Seslendirme ve Dublaj Arasındaki Fark Nedir?
Seslendirme dublajı da kapsayan geniş bir kavram aslında. İki kavramı ayıran ince fark şu; dublajda bir karakter konuşuluyor. Seslendirme ise ürüne ve markaya ses vermek anlamına geliyor.
