Senaryo yazma eyleminin emek ve birikim gerektirdiği gerçeğinden hareketle, başarılı bir senaryo oluşumunun farklı bileşenleri olduğunu da kabul etmek gerekir. Bunlardan birisi senaristin özellikleridir. Bir diğeri ise senaristin hayal gücü ile beslediği bakış açısı ve bu yarattığı kişisel dünyasını kağıda geçirme becerisidir.
Bu açılardan bakıldığında bir senaryoya başarılıdır, denmesi için farklı bileşenlerin uyum içinde olması ve bu zorlu yolculuğun amacını gerçekleştirmiş olması gerekmektedir. Senaryoyu tek bir senaristin yazdığı projeler yanında, bir ekiple yazılan senaryolarda mevcuttur. Bu kollektif yazım serüveninde, görev paylaşımı hiç kuşkusuz anlatının daha hızlı ve derin işlenmesini sağlayacaktır.
Senaristte Bulunması Gereken Özellikler
Senaristte bulunması gerekn özeliikleri şöyle sıralayabiliriz:
Anlatılıp Yazılacak Hikayelerin Olması
Senaristin okuduğu, duyduğu ya da yaşadığı bir takım olaylar neticesinde iz bırakan duygusal etkilerin şekillendirdiği hikayelerinin varlığı başlangıç için son derece önemlidir. Çıkış noktası olarak bir hikayenin varlığı, senaristin sonraki yazma aşamaları için etkili olacaktır. Çok genel anlamda bir hikayeden başlayarak, tüm bileşenleri ile ona şekil vermek senaryo yolculuğunun en keyifli anlarını oluşturacaktır.
Yazma Sürecinin Hiç Bitmeyecek Bir Süreç Olarak Kabul Edilmesi
Senaryo yazılırken, ana metin üzerinde yapılan eklemeler, çıkarmalar ve revizeler süreci tahmin edilemez bir boyuta taşır. Bu sebepten dolayı, senaryo yazmanın sürekliliği olan ve biteceği süre öngörülemez bir yazma eylemi olduğu unutulmamalıdır. Düzenli yazma alışkanlığı, senariste hızlı düşünme ve yazma konularında da yardımcı olur. Her gün ilham gelmese bile, yazmak eylemi konusunda ısrarcı olan senarist, kriz yönetmek konusunda da başarılı olur.
Yazılan Konuya İlgili Olunması
Yazma eylemini hayatlarının vazgeçilmezi olarak gören tüm yazarlar, şairler, senaristler işlerini tutkuyla yaptıkları için başarılı olmuşlardır. Kendilerinde olan sıkı öz-disiplin nedeniyle yazmadan duramayan bu insanlar; yaşadıkları tatlı-acı her türlü deneyim ve yaşanmışlığı kelimelere yükleyerek kendilerini ifade etmişlerdir.
Elbette bu tutkulu yazma sevdası yanında hikayenin konusu da önemlidir ve başarıda bir diğer kriterdir. Senaryonun ana hikayesi bir tarihsel dönem ya da farklı bir coğrafi mekanda geçebilir. Senaristin bu alanlara dair ilgili olması, yazım sürecini kolaylaştıran bir etmen olarak görülür. Dolayısıyla, senarist ilgili olduğu alanı en iyi kendisi bileceğinden, yazma konusundaki önceliğini her zaman ilgili olduğu konuya vermelidir.
Yazılacak Konu İle İlgili Araştırma Yapılması
Senaryoda seçilen, işlenecek konu ne olursa olsun, bir ön araştırma mutlaka yapılmalıdır. Yapılacak bu ön araştırma:
Yazılı kaynaklar üzerinden yapılan araştırma (kitap-makale-akademik çalışmalar-tezler-projeler-web arşiv-anı kitapları-biyografik romanlar-ulusal bazlı gazeteler-araştırma şirketlerinin verileri-TÜİK-TDK-YÖK yayınları…)
Sözlü kaynaklar üzerinden yapılan araştırma (sözlü tarih çalışması) ile senaryoya kimi zaman fon oluşturacak arka plan dahi olsa, derinlik ve zenginlik katar.
Çok Okunmalı/Çok Yazmalı/Çok Gözlem Yapmalı
Senaryonun öğeleri içinde yer alan karakter yaratma ve tasvir etme ile diyalogların yazımı için, derinlemesine karakter tahlillerinin yapıldığı romanlar, hikayeler, öyküler, dizi yazıları mutlaka okunmalıdır. Özellikle edebiyatta klasik sayılan romanlar, karakter konusunda zihin açan ve perspektif oluşturan çok önemli başvuru kaynaklarıdır.
Yazarak yazma eylemini, gözlem yaparak görsel bakış açısını güçlendirmek mümkündür. Yapılan gözlemlerde netleşen ve zihinde bir yerlere kopyalanan kimi modellemeler, senaryo yazma aşamasında kolaylık sağlayan unsurlardan biri olarak kabul edilir.
Yazma/Silme Eyleminden Dolayı Umutsuz Olunmamalı
Senaryo yazımı süreklilik arz eden bir yapıda yazma-silme-yeniden yazma gibi eylemlerin tekrarından oluşan bir çizgide ilerler. Bu sebepten dolayı, senarist yazdıklarını yeniden okuduğunda metni daha iyi hale getirmek için düzeltmeler yapmaktan, silmekten çekinmemelidir.
Senaristin zihninde olaylar, kişiler ve süreç ile ilgili her zaman farklı alternatifler bulunduğundan dolayı, silinen yerler rahatlıkla ve çoğu zaman eskisine kıyasla daha iyi bir şekilde doldurulabilir. Senarist, yazdıkları kelimeler, ifadeler, cümleler üzerinde özgürce hareket edebilmeli ve her silme eylemi sonrası daha iyisinin yazılacağını düşünerek umutsuz olmamalıdır.
Seçilen Hikaye Evrenine Dair Daha Önce Yazılmış/Yapılmış Dizi, Film, Belgesel Gibi Yapımlara Bakılmalı
Konu, içerik, süreç ve tema itibariyle yazılması düşünülen metin ile benzer yapısal paralellikleri olan yapımlar mutlaka izlenmelidir. Konu çok benzer bile olsa, yönetmenin bakışı anlatıyı ne şekilde ve nasıl şekillendirmiş sorusu, işleyişe dair bir bakış sunabilir.
Bu sebepten dolayı, özgün bakış açısının korunarak ve ana anlatının üzerinden sapmadan daha önceden hangi yol ve yöntemlerin kullanıldığını görmek ve metotları yorumlamak, hiç kuşkusuz projenin en önemli yol ayrımlarından biri olacaktır. Daha önce yapılan/denenen yollara belki de aynı şekilde sapmamak için, kendi sinemasal bakış ve dilin net bir şekilde ortaya konabilmesi için bu izlek son derece önemlidir.
Yazılanlar İle İnsanların Duygularına Hitap Etmeli
İzleyici konumundaki kişiler sinemaya neden giderler? Anlatılan hikayeleri dinlemek ve tecrübe etmek için. Bu sebepten dolayı da, senaryo içinde anlatılan hikayenin başarılı olarak kabul görmesi, izleyenlere geçirdiği etki ve arada oluşturulan duygusal bağda yatar. Kısaca, senaryo insanların duygularına hitap etmelidir. Aradaki bu duygusal iletişim sağlandığı zaman, hikayede anlatılan her türlü insani duygu/tutum/bakış/algı vb. şablonlar, izleyenlere de geçmiş olur.
Öğrenmeyi Bir keyif Haline Getirerek Yenlikleri Metin İçerisine Aktarmalı
Bilgiye ulaşmanın bu kadar kolay olduğu günümüzde, iş sadece öğrenmek isteyen kişinin azmine hevesine kalmış gibi görünüyor. Bir senaristte, yaratıcı metin yazımı yanında güçlü metin yazımı konularında kendisini sürekli geliştirerek, yenilikler ve yükselen trendler konusunda da en azından bilgi sahibi olma gayreti içinde olmalıdır. Yeni anlayışların ve yöntemlerin şekillendirdiği metin yazma konusunda belirli klişe ya da yapılar içine sıkışıp kalmadan daha geniş bir perspektiften oluşturulacak çıkarsamalar ve karşılaştırmalar ile en iyi ve en etkili anlatım yoluna ulaşmak hedeflenmelidir.
Hızlı, Tempolu Bir Ekip Çalışmasına Ayak Uydurmalı
Görev alanları belirlenmiş birçok kişinin ortak amaç için çalıştığı ekip çalışmasına uyum sağlamak kadar, hızlı ve tempolu bir çalışma ortamına ayak uydurmak da son derece önemlidir. Kısıtlı sürelerde hedeflenen amaca toplu olarak yönelim, işin kalitesini arttırdığı gibi, farklı alanlarda görev yapan herkesin de mesleki anlamda özgüvenini de yükseltecektir.
