Hikayeler yaşanmış ya da yaşanması mümkün olan olaylardan oluşan, yer zaman ve olay örgüsü belirterek yazılan nispeten kısa yazılardır. Çocukluğumuzdan beri özellikle okul hayatımızda okuduğumuz birçok hikaye olmuştur. Okumak ve anlatmak söz konusu olduğunda rahatlıkla yapılabilir. Ancak iş yazıya dökmeye geldi mi durum zorlaşır. Belli bir yeteneğin yanında hikaye yazmanın kurallarını da bilmek ve buna uymak gerekir. Birçok kişi hikayenin kısa olmasından dolayı kolay yazılabildiğini düşünür. Ancak kısa bir yazıya kurguyu, karakterleri ve olayları sığdırabilmek ve bunu okuyucuyu sıkmadan başarmak sanıldığı kadar kolay değildir.
Herkesin bu hayatta bir hikayesi vardır. Zaman zaman da aklımızdan yaşadıklarımızı ya da hayat hikayemizi anlatmak isteriz. Nereden ve nasıl başlayacağımızı bilemediğimizden ya da beğenilmeme korkusundan dolayı vazgeçeriz. Peki hikaye yazarken nasıl bir yol izlenmelidir? İşte detaylar…
Hikaye Yazmanın Kuralları
Yazar olmanın temel koşullarından biri iyi bir okuyucu olmaktır. İyi okuyucular da zaten bir şekilde yazma işiyle ilgilenirler. Ne kadar çok okursanız yazabilmek için gereken birikimi o kadar çok elde edersiniz. Bunun için zamanınız yoksa anlayarak hızlı okuma eğitimi alarak kısa zamanda daha fazla kaynağa ulaşabilirsiniz. Ancak burada yazacağınız tür hikaye olsa da okuma sırasında edebi türleri ayırt etmemek gerekir. Okunan kitapların da nitelikli ve kült eserler olmasına dikkat edin.
İyi hikayelere bakıldığında içerisinde bol bol ayrıntılara yer verildiği görülür. Bu kadar ayrıntıyı yazabilmek için de çok iyi gözlem yapmak gerekir. Bu gözlemi özel bir yere gidip yapmanıza gerek yok. Her gün işe giderken otobüste gördüğünüz kişileri gözlemleyerek başlayabilirsiniz. Hastaneye gittiğinizde orada bekleyenleri, bir satıcıyı ya da bir öğrenciyi… Gözlem yaparken öncelikle kişilerin dış görünüşlerine dikkat edebilirsiniz. Boy, kilo, saç ve göz rengi gibi özellikler karakterlerinizi oluşturmanıza ya da karakterleri oluştururken esinlenmenize yardım eder. Sonra kişilerin kıyafetlerindeki renk tercihleri ya da yüz ifadelerini inceleyebilirsiniz. Mutlu mu, üzgün mü, kızgın mı? Neden bu renkleri tercih etmiş olabilir ya da mutsuzluğunun sebebi ne olabilir? Bütün bunları kafanızda ayrıntılandırabilirsiniz.
Hikayenizi yazarken iyi bir araştırmacı olun. Bir meslekle ilgili ya da bir durumla ilgili yazacaklarınız bir yandan okuyucuyu aydınlatacağından eksik ya da hatalı bilgilere yer vermemeniz gerekir. Böylece bilgi ile kurguyu birleştirerek zengin bir hikaye hazırlayabilirsiniz.
İyi bir dinleyici olun. Aktif dinleme yapmaya çalışın. Yaşanmış hikayelerden yola çıkarak yazacağınız hikayelerde özellikle yaşayan kişinin anlattıkları önemlidir. O kişinin dünyası ve hissettikleri sizin için iyi bir rehber olabilir.
Çok okumanın yanında gezmek de önemlidir. Hatta mümkünse gittiğiniz yerlerde yapılan etkinlik ve toplantılara da katılarak kendinize daha geniş bir gözlem alanı yaratabilirsiniz. Gezeceğiniz yerlerde gördükleriniz sayesinde hikayelerinizde daha doyurucu ve ayrıntılı betimlemeler yapabilirsiniz.
İnsanlarla iletişiminiz iyi olsun. Herkesten öğrenilecek bir şeyler vardır. Bu nedenle hem bulunduğunuz ortamlarda hem de yeni tanıştığınız insanlarla sohbet edin. Bu sayede öğrendikleriniz sizin hikayeniz için yatırım olaraktır.
Yazmaya ara vermeyin. İyi ya da kötü mutlaka her gün bir şeyler yazmaya çalışın. Kendinizi ve yaratıcılığınızı geliştirebilmek için eğitim alabilirsiniz. Yaratıcı yazarlık kurslarına katılabilirsiniz. Yazdıklarınızı güvendiğiniz kişilerle paylaşarak hikayeniz hakkındaki düşünceleri öğrenebilirsiniz.
Her zaman yanınızda bilgisayarınız ya da not defteriniz olsun. Sonuçta ilhamın nereden ve ne zaman geleceği belli olmaz. Aklınıza bir şey geldiğinde ve değiştirmek istediğiniz bir şey olduğunda hemen not alın.
Dil bilgisi kurallarına hakim olun. Sürekli yazım ve noktalama yanlışı yapmanız okuyucunun sizden uzaklaşmasına sebep olabilir. Anlatım bozukluklarına özen gösterin. Hikayeniz zaten kısa olacağı için editör düzeltmesine girdiğinde sizin anlatmak istemediğiniz şekilde değiştirilebilir. Bu nedenle o aşamaya gelmeden tüm kontrollerini dikkatli bir şekil de yapın.
Hikaye Yazarken Nelere Dikkat Etmek Gerekir?
Okuyucu Kitlesini Belirleme
Hikaye yazmaya başlamadan önce kimlere hitap edeceğinizi belirleyin. Çünkü hikayedeki diğer bütün unsurlar bu kitleye göre şekillenir. Çocuklar için yazıyorsanız karakterleriniz ve onların konuşmaları bir yetişkinle aynı olamaz. Seçilen kelimeler de çocukların anlayabileceği gibi olmalıdır.
Hikayenin Konusunu Belirleme
Hangi kitleye hitap edeceğiniz belirledikten sonra konuyu seçmeniz gerekir. Ortada herhangi bir konu olmadan hikayeye başlamanız mümkün olmaz. Konu seçerken de daha önce yazılmamış bir konu seçmenize gerek yok. Aksine en çok tercih edilen konuları tercih ederek daha kolay üretebilirsiniz.
Hikayenin Türünü Belirleme
Türk edebiyatında üç türlü hikaye bulunur. Bunlar olay hikayesi, durum hikayesi ve modern hikayedir. Olay hikayesinde yer zaman kişiler bellidir ve bir olay örgüsü bulunur. Durum hikayesinde ise bir durum ya da hayatın içinden belli bir kesit anlatılır. Bu nedenle kişi ya da olay gibi ayrıntılara yer verilmez. Modern hikayede ise yaşanmış olaylara birtakım olağanüstülükler katılarak günlük hayattaki olayların insanların düşünmedikleri yönüne değinilerek bu yönler eleştirilir. Okuyucu da eleştirel düşünmeye yöneltilir. Bu hikaye türlerinin her biri birbirinden farklı özelliklere sahip olduğundan türü belirlemek önemlidir. Hangi türde yazacağınıza göre yazma şekliniz ve karakterleriniz değişebilir.
Karakterleri Belirleme
Hikayenin konusuna göre karakter seçimi yapılmalıdır. Hikayeler kısa yazılar olduğu için hikayelerdeki karakterler de az sayıda olur. Genellikle bir ana karakter yanında 1-2 yardımcı karakter kullanılır. Karakter sayısının gereğinden fazla olması hikayede kafa karışıklığına yol açabilir. Karakterlerin kullandıkları ağız özelliklerine de tüm hikaye boyunca dikkat edilmelidir.
Anlatıcı ve Bakış Açısını Belirleme
Hikayenin karakterlerini belirledikten sonra en önemli konu hikayeyi hangi ağızdan anlatacağınızdır. Bu, kahraman anlatıcı, gözlemci bakış açısı ya da ilahi bakış açısı olabilir. Kahraman anlatıcıda anlatıcı kahramanlardan biridir. Gözlemci bakış açısında ise objektif olarak yalnızca karşıdan görülenler anlatılır. İlahi bakış açısında ise anlatıcı kahramanın sözylediğ ve söylemediği tüm duyguları ya da içinden geçenleri bilir. Anlatıcı yazardan bağımsızdır. Yani yazarın dışında okuyucuya hikayeyi anlatan başka biri daha varmış gibi görünür. Bu nedenle hikayeye en uygun anlatıcı seçilmelidir.
Olay Örgüsü Oluşturma
Hikayede gerçekleşen olaylar belli bir sırayla gerçekleşir. Bu sırayı da yazar belirler. Olay örgüsü konuya ve karakterlere uygun olacak şekilde belirlenmeli ve zincirleme bir şekilde oluşturulmalıdır. Olağan akışa uyumlu olmasına da dikkat edilmelidir.
Zamanı ve Mekanı Belirleme
Hikayede anlatılan olaylar uygun mekanlarda geçmelidir. Zaman özellikle belirtilmese bile anlatılacak olan olayın zamanı ya da üzerinden bir zaman geçtiği bir şekilde okuyucuya hissettirilmelidir. Zamanlardaki bu geçişler hikayeye canlılık katar.
Anlatım Biçimlerinden Faydalanma
Hikayelerde okuyucuyu bağlamayı sağlayan ve hikayeye etkileyicilik kazandıran en önemli unsur anlatım biçimleridir. Anlatılan olaylar öyküleme ve betimleme ile okuyucuya aktarılır. Öyküleme ile olaylar arasında akış sağlanırken betimle ile de okuyucunun olayları gözünde canlandırmasına yardım edilir.
Dil ve Üslubu Belirleme
Hikayenin dilinin sade ve anlaşılır olması okuyucuyu bağlamak açısından önemlidir. Sık sık anlamı bilinmeyen kelimeler kullanma ya da tamlamalara deyimlere yer verme okuyucuyu hikayeden uzaklaştırabilir. Bilinmeyen kelimelerin olduğu ve tek okumada anlaşılmayan bir hikayeyi de kimse okumak istemez. Bu nedenle kullanılan dile dikkat edilmelidir. Gereksiz süslemelerden uzak durulmalıdır.
