İşletme Yönetimi

Sanayi Toplumundan Bilgi Toplumuna ve Değer Karşılaştırması

Dr. Serdar Samur
Güncellendi:
7 dk okuma
Bu görüntü, çok sayıda binanın ve yanından akan bir nehrin bulunduğu bir şehir manzarasını tasvir ediyor. Manzara oldukça geniş ve uzaklarda yüksek gökdelenler var. Ön planda, mavi bir arka plan üzerinde büyük bir logo görülüyor. Daha yakından bakıldığında pembe ve mavi unsurlar içeren renkli bir logo görülüyor. Daha ileride, daha açık bir arka plan üzerinde bir büyüteç göze çarpıyor. Nehir ağaçlarla kaplı ve daha geride yemyeşil tarlalar ve ağaçlar görülüyor. Gökyüzü, huzurlu atmosfere katkıda bulunan ince bulutlarla dolu. Genel olarak, görüntü birçok karmaşık ayrıntıyla sakin bir şehir manzarası yakalıyor.
KonseptlerSanayi ToplumuBilgi Toplumu
TeknolojiBuhar makinesı temel teknolojiyi temsil ederBilgisayar teknolojisi temel teknolojiyi temsil eder
EmekFiziksel emeğin ikamesi ve maddi üretim ön plandadırZihinsel emeğin ikamesi ve bilgi üretme gücü ön plandadır
PazarlarYeni yerlerin keşfi ve koloniler edinilmesi ile genişlerYenilikçi bilgi, potansiyel bir bilgi pazarı oluşturur
EndüstrilerÖncü endüstriler makina, kimya ve inşaat sektörleridirBilgi tabanlı endüstriler esas endüstrilerdir
İş Bölümüİş bölümü, üretim ve tüketim birbirinden ayrıdır, ferdiyetçilik ön plandadırBilginin birlikte üretimi ve kullanımı ön plandadır, paylaşım (sinerjik ekonomi) sağlanır
DeğerlerFiziksel değerlerle fiziksel tatmin sağlanırAmaçların gerçeklemesi ile başarı ihtiyacının tatmini sağlanır
ÖzBireyin özgürleşmesi, ferdiyetçilik, insan hakları önceliklidirÖz disiplin, toplumsal paylaşım ve tabiatın ortak yaşayışı önceliklidir
Değer StandartlarıMaddi değerler (psikolojik gereksinimlerin karşılanması)Zaman, değeri (Hedefe yönelik başarı gereksinimlerinin karşılanması)
Etik StandartlarTemel insan hakları, insanlıkÖz disiplin, toplumsal katılım
Zamanın RuhuRönesans (İnsanın özgürleşmesi)Küreselleşme (insan ve doğanın birleşmesi)
10 satır ve 3 sütunlu tablo
Tüm sütunları görmek için yatay kaydırın →

Soğuk savaşın sona ermesi ile birlikte dünyamızda politik, sosyal, ekonomik ve askeri arenada pek çok değişim yaşanmış; paradigmalar, düşünce tarzları ve stratejiler derinden sarsılmış; lineer mantığın egemenliği, yerini belirsizliklerle dolu bir ortama bırakmıştır. Sanayi toplumunun sonunun bir yerde geldiğini anladığımız bu büyük değişim-dönüşüm dalgası bize yeni bir dönemin başlangıcını müjdeler mahiyetteydi.

Bu değişim sürecini hala anlamaya, tanımlamaya, kontrol ve yönlendirmeye çalışan otoriteler (devletler-siyaset kurumları-üniversiteler, sanatçılar) yeni toplumsal eğilimlere uygun kavram ve kurumların oluşturulmasına yönelik çabalarda bilgi toplumu ifadesini kullanmaktadır çünkü bilginin daha çok hammaddenin, emeğin ve diğer kaynakların yerini almaya başladığı görülmektedir. (Yoneji, 1990)

Sanayi Toplumundan Bilgi Toplumuna Geçiş



Bugünkü teknolojik gelişmelerin büyük kısmının bilgi teknolojisi temelli olması bilgi toplumuna geçişi hızlandırmakta, bu durumun insanlığa getireceği değişim ve dönüşümün, sanayi toplumundan daha derin ve köklü olacağı bir döneme, yeni çağa doğru bir gidişi gündeme getirmektedir.

Bilgi çağı toplumumun genel esaslarını belirleyen en özet bilgi 10-12 Aralık 2003’de Cenevre’de toplanan Dünya Bilgi Toplumu Doruk Toplantısı sonuç bildirgesinde açıklanmıştır. Bu bildirgede; Birleşmiş Milletler Şartı ilke ve amaçlarına dayanan ve İnsan Hakları Evrensel Bildirgesine tamamen saygılı, insan odaklı, kapsayıcı ve kalkınma yönelimli Bilgi Toplumu kurma ortak arzu ve adanmışlıkları dile getirilmiştir. Bu amaç ve ideal içinde, herkesin bilgi yaratabildiği, bilgiye erişebildiği, bilgiden yararlanabildiği ve bilgiyi paylaşabildiği; bireylerin, toplulukların ve toplumların tam potansiyellerini kullanarak sürdürülebilir kalkınma ve yaşam kalitesini yükseltmeleri benimsenmiştir.



Bilgi Toplumunun ana ilkeleri yani insan odaklı “bir bilgi toplumu kurma” vizyonları içinde:

  • Amaçları gerçekleştirmek için bilgi ve iletişim teknolojilerinin (BİT) kullanılması,

  • Yerel, ulusal ve evrensel düzeyde bilgi politikalarının (bilginin kullanımı, dağıtımı, düzenlenmesi, vd.) geliştirilmesi,

  • Akıl ve bilimin rehberliğine güvenmek, insanları daha iyi eğitmek ve bilim ve teknolojiye daha fazla yatırım yapılması öngörüldü. 

Bilgi toplumu, en temel meta konumundaki bilginin, yaşamın her alanında her geçen gün artan bir hızla ve küresel ölçekte, sürekli akıp arttığı, esneklik, çeşitlilik, yaratıcılık, yenilik gibi kavramların belirleyici olduğu, eğitimli bireyin ön plana çıktığı, etkileşimi son derece yüksek, şebeke yapısında bir toplumdur. (Gültan, 2003) 

Bilgi toplumunu sanayi toplumundan ayıran en temel yapısal farklılıklar teknolojik, sosyo-ekonomik, sosyo-politik ve sosyo-kültürel alanlarda ve değerler sisteminde ortaya çıkmaktadır. (Çoban, 1997; Gültan, 2003)

Sanayi toplumu ile bilgi toplumu arasında karşılaştırma yapıldığında aşağıdaki önemli noktalar görülmektedir: (Crawford, 1991), (Masuda 1990)

  • Sanayi toplumundaki gelişmenin özünü buhar makinası temsil ederken, bilgi toplumunda bilgisayar teknolojisi temsil edecektir.

  • Sanayi toplumunda fiziksel emeğin ikamesi ile maddi üretim ön planda iken, bilgi toplumunda zihinsel emeğin ikamesi ile bilgi üretme gücünde artış olacaktır.

  • Sanayi toplumunda pazarlar yeni yerlerin keşfi ve koloniler edinilmesi ile genişlerken, bilgi toplumunda yenilikçi bilgi, potansiyel bilgi pazarı olacaktır. sanayi toplumunda öncü endüstriler makina, kimya ve inşaat olmasına karşılık, bilgi toplumunda bilgi tabanlı endüstriler esas endüstriler olacaktır.

  • Sanayi toplumunda iş bölümü, üretim ve tüketim birbirinden ayrılarak ferdiyetçilik ön plana çıkmışken, bilgi toplumunda bilginin birlikte üretimi ve kullanımında paylaşım (sinerjik ekonomi) sağlanacaktır.

  • Sanayi toplumunda fiziksel değerlerle fiziksel tatmin sağlanırken, bilgi toplumunda amaçların gerçeklemesi ile başarı ihtiyacının tatmini sağlanacaktır.

  • Sanayi toplumunun özü bireyin özgürleşmesi, ferdiyetçilik, insan hakları olmuşken, bilgi toplumunda öz disiplin, toplumsal paylaşım ve tabiatın ortak yaşayışı olacaktır.

Söz konusu yapısal ögeler küreselleşme, bölgeselleşme ve “globalleşme” (küresel düşün, yerel hareket et) gibi genel yönelimlerden etkilenmektedir. Bilgi toplumunun farklılık arz eden temel özellikleri içinde:

  • Globalleşme,

  • Bilginin önem kazanması,

  • Bilgi sektörünün doğuşu,

  • Gönüllü kuruluşların etkinleşmesi,

  • Kişinin merkezi konuma gelmesi,

  • Bilgisayarlaşma,

  • Örgütlü toplumun güçlenmesi bulunmaktadır.

Özetle her iki toplum döneminin değer yargıları açısından karşılaştırma yaptığımızda aşağıdaki sonuçlara ulaşılmaktadır.

Toplumsal Değerler Karşılaştırması Değerler/ToplumSanayi Toplumu Bilgi ToplumuDeğer Standartları Maddi değerler (psikolojik gereksinimlerin karşılanması) Zaman değeri (Hedefe yönelik başarı gereksinimlerinin karşılanması) Etik Standartlar Temel insan hakları, insanlık Öz disiplin, toplumsal katılım Zamanın RuhuRönesans (İnsanın özgürleşmesi) Küreselleşme (insan ve doğanın ortak yaşayışı)

Sıkça Sorulan Sorular

Bilgi toplumu ile sanayi toplumu arasındaki farkın bir tür farkı olması ne demektir?

Bilgi Toplumu ve Sanayi Toplumu Arasındaki Tür Farkı

Bilgi toplumu ile sanayi toplumu arasındaki farkın bir tür farkı olması, bu iki toplumun temel yapısal özelliklerinin ve değerlerinin birbirinden önemli ölçüde farklılık göstermesi anlamına gelmektedir. Bu farklılıklar özellikle teknolojik, sosyo-ekonomik, sosyo-politik ve sosyo-kültürel alanlarda kendini gösterir.

Tür Farkı: Yapısal Özellikler ve

Bilgi toplumunun temel özellikleri, esneklik, çeşitlilik, yaratıcılık ve yeniliğin öne çıktığı bir toplumsal yapının oluşmasına ve bireyin önemli bir rol üstlenmesine dayanmaktadır (Gültan, 2003). Bu yapı, yaşamın her alanında bilgi akışının sürekli hale gelmesi ve küresel ölçekte etkileşimin artmasıyla karakterize edilir. Buna karşın, sanayi toplumunun temel yapısal özellikleri daha durağanlar ve maddi in ön planda olduğu bir toplumsal yapıya dayanır.

Karşılaştırmalı ve Toplumsal Yönelimler

Sanayi toplumu ve bilgi toplumu arasındaki karşılaştırması, maddi in ve psikolojik gereksinimlerin sanayi toplumlarında önemli bir rol üstlenirken, bilgi toplumlarında ise bilgi ve iletişimin önemsenmesi ve sürdürülebilir kalkınma adına yenilikçi yaklaşımların benimsenmesi şeklinde ortaya çıkar (Masuda, 1990; Crawford, 1991). Bu iki toplum arasındaki değer farklılıkları aynı zamanda küreselleşme, bölgeselleşme ve 'globalleşme' (küresel düşün, yerel hareket et) gibi genel yönelimlere yansımaktadır.

Sonuç: Bilgi Toplumu ve Sanayi Toplumu Arasındaki Tür Farkının Önemi

Bilgi toplumu ve sanayi toplumu arasındaki tür farkı, bu iki toplumsal dönemin temel yapısal özelliklerinin, inin ve yönelimlerinin birbirinden farklılık göstermesi nedeniyle önemlidir. Bu farklılıkların anlaşılması ve bilgi toplumu olma yolunda yapılan çabaların etkinleştirilmesi, toplumların sürdürülebilir kalkınma, yaşam kalitesini yükseltme ve yenilikçilik açısından benimsedikleri vizyonlarını güçlendirmesi açısından ele alınmalıdır.

Sanayi toplumundan bilgi toplumuna dönüşümün çok hızlı gerçekleşmesinin temel nedeni nedir?

Ana Neden: Teknolojik Gelişmeler ve Bilgi Odaklı Toplum

Sanayi toplumundan bilgi toplumuna gerçekleşen hızlı dönüşümün temel nedeni, teknolojik gelişmelerin ve bilginin öneminin artmasıdır. Soğuk Savaş'ın sona ermesiyle beraber dünya üzerinde yaşanan pek çok değişim ve dönüşüm, sanayi toplumunun etkinliğini yitirirken, bilgiye dayalı bir toplum düzeninin başladığını görmekteyiz (Yoneji, 1990). Bu dönemde politik, sosyal, ekonomik ve askeri alanlarda meydana gelen değişiklikler, toplum yapısının ve değerler sistemlerinin dönüşümünü hızlandırarak bilgi toplumunu kaçınılmaz kılmıştır (Gültan, 2003).

Bilgi Toplumu Olma Süreci ve Yeni Çağ

Teknolojik gelişmelerin büyük kısmının bilgi teknolojisi temelli olması, bilgi toplumuna geçiş sürecinin hızlanmasına ve insanlık tarihinin yeni bir döneme girmesine neden olmaktadır (Crawford, 1991). Bu yeni dönemde, bilgi kaynaklarının, insan emeğinin ve maddi değerlerin yerini almaya başlaması, toplumun çalışma metodlarını ve yaşam tarzlarını kökten değiştirmektedir (Masuda, 1990).

Dünya Bilgi Toplumu Doruk Toplantısı ve Ana İlkeler

Bilgi toplumu fikrinin önem kazanmasıyla, 10-12 Aralık 2003 tarihinde Cenevre'de gerçekleştirilen Dünya Bilgi Toplumu Doruk Toplantısı'nda toplumun temel esasları ve amaçları belirlenmiştir. Bildirgede öne çıkan konular ise herkesin bilgi yaratma, erişme, kullanma ve paylaşma hakkına sahip olması ve bunların sürdürülebilir kalkınma ve yaşam kalitesi artışına katkı sağlamasıdır.

Sanayi Toplumu ve Bilgi Toplumu Karşılaştırması

Karşılaştırma yapıldığında, teknolojik, sosyo-ekonomik, sosyo-politik ve sosyo-kültürel alanlarda önemli farklılıklar ortaya çıkmaktadır (Çoban, 1997). Sanayi toplumunda maddi değerler ön planda iken, bilgi toplumunda bilgi ve yaratıcılık önem kazanmaktadır. Bu yeni dönemin değer yargıları ise şebeke yapıları ve küresel yönelimlere dayanmaktadır (Gültan, 2003).

Sonuç olarak, sanayi toplumundan bilgi toplumuna hızlı bir dönüşüm yaşanmış olup, bu dönüşümün temel nedeni teknolojik gelişmeler ve yeni toplumsal yapılanmaların bilgiye dayalı olmasıdır. Bu dönüşümün getirdiği fırsatlar ve zorluklar, yaşam tarzlarımızı ve değer sistemlerimizi yeniden şekillendirmekte ve önümüzdeki dönemlerde toplumların kalkınma süreçlerinde etkin rol oynamaktadır.

Sanayi toplumunun temeli nedir?

Sanayi Toplumu ve Bilgi Toplumu Arasındaki Farklılıklar

Sanayi toplumunun temeli, hammaddelerin ve emeğin yoğun kullanılması ile üretimin gerçekleştirilmesidir. Ancak, soğuk savaşın sona ermesi ve teknolojik gelişmelerle birlikte sanayi toplumunun dönüşümü söz konusu olmuş ve bilgi toplumu kavramı öne çıkmıştır. Bilgi toplumunda, bilginin daha çok hammaddenin, emeğin ve diğer kaynakların yerini aldığı görülmektedir (Yoneji, 1990). Bilgi teknolojisi temelli teknolojik gelişmeler, bilgi toplumuna geçişi hızlandırmakta ve sanayi toplumundan daha derin ve köklü değişim ve dönüşümler yaşanmaktadır.

Dünya Bilgi Toplumu Doruk Toplantısı ve Ana İlkeler

2003 yılında düzenlenen Dünya Bilgi Toplumu Doruk Toplantısında, bilgi toplumunun genel esaslarına değinilmiş ve Birleşmiş Milletler Şartı ilke ve amaçlarına dayanan, insan odaklı, kapsayıcı ve kalkınma yönelimli Bilgi Toplumu kurma ortak değer ve amaçları belirtilmiştir. Bu kapsamda, her bireyin bilgi yaratma, erişim ve paylaşma süreçlerine aktif olarak katılabileceği ve sürdürülebilir kalkınma ve yaşam kalitesinin yükseltilmesi hedeflenmektedir.

Yapısal Farklılıklar ve Toplumsal Değerler

Sanayi toplumu ile bilgi toplumu arasındaki en temel yapısal farklılıklar teknolojik, sosyo-ekonomik, sosyo-politik ve sosyo-kültürel alanlarda gerçekleşmektedir (Çoban, 1997; Gültan, 2003). Ayrıca, her iki toplum döneminde yaşanan değer yargısı aşağıdaki gibi karşılaştırılabilir:

- Değer Standartları: Sanayi toplumunda maddi değerler; bilgi toplumunda ise bilgi, yaratıcılık ve yenilikçilik ön plandadır.

- Küresel Yönelimler: Bilgi toplumunun yapısal ögeleri küreselleşme, bölgeselleşme ve 'globalleşme' gibi genel yönelimlerden etkilenmektedir.

Sonuç olarak, sanayi toplumunun temelini oluşturan hammaddeler ve emek kullanımına dayalı üretim süreçleri zamanla yerini bilgi ve teknoloji odaklı bilgi toplumuna bırakmaktadır. Bu dönüşümle birlikte toplumsal değerlerde ve yapısal özelliklerde de önemli değişimler yaşanmaktadır.

Sanayi Toplumundan Bilgi Toplumuna geçişin, dünyada yaşanan değişiklikler ve dönüşümler nasıl etkilemektedir?

Sanayi Toplumundan Bilgi Toplumuna geçiş, dünyada yaşanan değişiklikleri ve dönüşümleri önemli ölçüde etkilemektedir. Bu geçiş, çoklu bilgi, iletişim ve teknoloji kullanımının artmasının yanı sıra, çeşitli ekonomik, sosyal, siyasi ve kültürel alanlarda köklü değişiklikleri beraberinde getirmiştir. Örneğin, teknoloji altyapısındaki gelişmeler, istihdam ve çalışma koşullarındaki değişiklikler, ekonomideki dönüşümler, toplumsal ilişkilerdeki değişiklikler, kültürel değerlerdeki değişimler gibi. Ayrıca, bu geçiş, küreselleşmeyi de beraberinde getirmiştir, çünkü teknolojinin ve bilginin dünya çapında yayılmasını kolaylaştırmaktadır.

Sanayi Toplumundan Bilgi Toplumuna ne gibi değişimler yaşadık ve bu değişimlerin insanları mali olarak etkilediğini araştırıyor musunuz?

Sanayi Toplumundan Bilgi Toplumuna olan değişim, insanların çalışma hayatının yapısını, teknolojiyi ve dijital dünyanın önemini önemli ölçüde değiştirdi. İnsanlar artık daha kolay ve hızlı bir şekilde bilgi edinebiliyor ve dijital teknolojileri daha etkin kullanabiliyor. Bu sayede kariyer yapısı, eğitim, sağlık hizmetleri ve diğer alanların işleyişi daha verimli hale geldi.

Bu değişimlerin insanları mali olarak etkilediğini araştırmak için, bu değişimlerin insanların çalışma alanları, ödemeleri ve diğer işleri nasıl etkilediğini incelemek gerekiyor. Örneğin, insanların çalışma alanları ve ödemeleri teknolojinin gelişmesiyle birlikte nasıl değiştiğini ve bu değişimlerin insanların toplam gelirlerini etkileyip etkilemediğini araştırmak gerekiyor. Aynı şekilde, insanların kendi işlerini kurabilmek veya ürünlerini satabilmek için kullandıkları dijital teknolojilerin nasıl kullanıldığını ve bu teknolojilerin ne ölçüde insanların maddi kazançlarını arttırdığını da araştırmak gerekiyor.

Sanayi Toplumundan Bilgi Toplumuna geçiş sürecindeki en önemli fark nedir?

En önemli fark, Bilgi Toplumunda üretim sürecinin yeni teknolojiler ve bilgi alışverişi üzerine kurulu olmasıdır. Sanayi toplumunda ise, üretim süreci ağırlıklı olarak makine, hammadde ve iş gücüne dayanmaktadır. Bilgi Toplumunda, üretimin çoğu çeşidi bilgi temelli olmaktadır ve bu da bilgi üretiminin, bilgi aktarımının ve bilgi paylaşımının öne çıkmasını sağlamaktadır. Sanayi Toplumunda ise, üretim süreci çoğunlukla fiziksel üretim temelli olmaktadır.

Sanayi Toplumundan Bilgi Toplumuna ve Değer Karşılaştırması | IIENSTITU