Konuştuğumuz finansal bilgiler, birikim ve tasarruf önerileri, genel yorum ve tavsiyelerden oluşmakta olup yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Geleneksel bir tabirle yastık altı paraların değerlendirilmesi üzerine sanal ve gerçek yatırımlarda nelere dikkat edilmeli? Bütçe nasıl oluşturulmalı? Kripto para için nelere dikkat edilmeli? Tüm bu soruların yanıtlarını finansal okuryazarlık eğitimi eğitmeni Müge Yüceer Yıldız’dan aldık.
Müge Yüceer Yıldız kimdir? Bize kendinizden bahseder misiniz?
1987 doğumluyum. Finans üzerine çalıştım. Satıştan başladım ve eğitmenliğe kadar uzandı. Yüksek lisans yetkinliğime ihracat alanında çalışıyorum. Yönetim danışmanlığı ve koçluk üzerine çalışmalarım var.
Finansal okuryazarlık nedir?
Finansal okuryazarlık; finans kelimesiyle başlıyor. Finans kelimesinin köküne inip parayla olan ilişkisine bakıyor finansal okuryazarlık. Hepimizin parayla ilişkisi var ve bizim bu ilişkiyi düzenlememiz gerekiyor. Elde ettiğimiz bilgiler, cebimizdeki paralar nasıl daha iyi davranış ve tutuma dönüşür döngüsünü sağlayan yapı finansal okuryazarlıktır. Finansal okuryazarlığın kökünde ben varım, siz varsınız, aileden aldığımız genler ve hayatımızdaki tüm adımlar parayla olan ilişkimizi belirliyor. Finansal okuryazarlık bir yolculuk.
Bütçe nasıl yapılır?
Bütçe 2 eşittir 2 dört gibi basit bir kuralı yok. Markete gittiğinizi düşünün, bu istek mi ihtiyaç mı sorusunu sormadan alışveriş yaparız. Bu senin ihtiyacın mı sorusuna cevap bulduğunuzda bütçelemenin ilk adımını atmış oluyorsunuz.
Gelirleriniz ve giderleriniz var. Gelirleriniz büyükse mükemmel demektir. Gideriz gelirinizden fazla ise nedenini soracaksınız? Bunun sebebi bir borç mu? Bunun sebebi alışkanlıklarınız mı? Bunun sebebi isteklerinizle ihtiyaçlarınız örtüşmemesi mi? Bu gibi sorulara da cevap verdiğinizde bütçelemeye başlamış oluyorsunuz.
Dolar ve Euro neye göre artıyor?
bir para birimi var, sahibi amerika. amerika’nın her tutumu baskı ve ferahlama etkisi yapıyor. doların altında gizli bir tl olduğu için tl için de gerekli. dünyadaki, türkiye’deki işsizlik, enflasyon ve üretim gibi rakamların hepsi para birimleriyle entegre rakamlardır. enflasyon nedir, sürekli fiyat artışıdır. bir ülkede enflasyon artıyorsa, yatırımcı olarak paraya olan talep düşer. paraya olan talep düşünce de doların artışına sebep olur. para birimin sahibi onun borusu ötüyor. önce o ülkenin özelliklerine bakmak geriliyor. tl bazında da bizi neler etkiliyor ona bakmak gerekiyor. son dönemdeki dalgalanmalar, faiz oranlarındaki belirsizlikler, merkez bankasındaki sürekli değişiklikler, işsizlik rakamındaki artış gibi sebepler dolar atışının temel göstergeleri. aynı şeyler euro için e geçerli.
Altın neden artıyor?
Altın bizim güvenli limanımızdır. Güvenli liman olma özelliğini yitiriyor olmasından kaynaklı. Altını en temelde etkileyen dolardır. Dolar üzerindeki baskı altını itekler. Türkiye’deki belirsizlikler altın yükselişini de destekliyor.
Şu an yatırım bakımından getirisi en iyi olan nedir?
Bu basit bir soru ama cevaplaması zor. Sepet yapılması lazım. Dolar artıyor dolar alın demek doğru bir ifade değil. Hangi yatırım aracı olursa olsun hepsi canlı organizma. Yükselişleri ve inişleri de olacak. Kontrol sepeti yaparsak, bu sepet sizi ileriye götürecektir.
Finansal okur yazarlık eğitiminize kimler katılmalı? Katıldıklarında neler öğrenecekler?
Parayla ilişkisi olan herkesin katılması gerekiyor. Hepimizin finansal okuryazarlık kavramına erişmesi gerekiyor. Paraya nasıl bakarız, tasarruf, yatırım, yaşa göre tasarruf ve yatarım, en önemli yatırım araçlarını detaylandırmaya çalışıyorum. Bunu yaparken de neye bakılmasını göstermeye çalışıyorum. Her yatırım aracının altında bakılması gereken temel hususlar var. Kripto paraları atlamak olmaz. Ne kadar çok sürü gelirse eğitim de o kadar şekilleniyor. Eğitimde günü ve yarını takip ederek perspektif çizmeye çalışıyoruz.
Yeni nesil yatırım aracı olan kripto para, paralar nedir?
Kripto para blockchain teknolojisinin ürünüdür. Bir kodlama teknolojisi ve yazılım ürünüdür. Özünde bir kod ve yazılım var. Amerika Avrupa bölgesindeki bankalar kullanıyor. Muhasebe kayıt defteri gibi bir defter olduğu düşünün ama yazılım olarak. Bu ürünlerin hepsinin adı kripto para. 9 binin üzerinde kripto para var. Türkiye’deki işlem hacminin 1 milyar dolar olduğundan bahsediliyor. İçinde proje barındıran, geleceğe yatırım yapan bir yapı kripto para. Bitcoin gibi kripto para örnekleri sayabilirim. Para birimcilerinin merkeziyetçi ruhtan uzaklaştığı demokratikleşmeye çalışan dünyanın oluşturduğu yapı kripto para.
Kripto para ne değildir?
Oyun aracı değildir. Kumar enstrümanı değildir. Yatırım aracıdır. Riskli bir yatırım aracıdır. Her yatırım aracını şekerken coinlere de emek vermeniz gerekiyor. Hepsinin arkasında bir proje var.
Elon Musk ve bitcoin ile yatıp kalkan bir kitle var. Türkiye’de nasıl oluyor bu iş?
Elon Musk, ciddi anlamda spekülasyon da yaratıyor dünyada. Türkiye’de kontrol altında olan bir piyasa değil. Yatırım araçları sermaye piyasası tarafından denetlenir. Bitcoin ve kripto para piyasası denetlenmiyor. O yüzden riskli bir yatırım. Biz kısa yoldan para kazanmayı seven kültürümüz olduğu için daha temkinli olunması gereken bir süreç.
Gündeme baktığımızda Avrupa'da 2500'den fazla noktada kripto para birimleriyle ödeme alınmaya başlandı. Almanya Bitcoini yasal bir finansal araç olarak resmen tanıdı. PayPal ABD'de kripto para ile ödeme hizmetini başlattı. El Salvador Bitcoin'i yasal bir ödeme aracı olarak kabul etmeye hazırlanıyor. Birde bizim tarafımızdan baktığımızda Thodex vurgunu var. Güne ayak uydurmaya çalışırken eldekinden de olmamak için nelere dikkat etmek gerekiyor?
En çok kripto paranın işlem hacminin döndüğü son raporlara baktığımızda Çin var. Hızlı işlem yapan bir yapısı var. En çok kısıtlama yapan ülkelerden biri de Çin. Finansal ödemelerde de çok ciddi kısıtlama yapar. Sermaye kontrollerine açık bir ülkedir. Birçok ülkede düzenlemeler olmaya devam edecektir.
Kripto paranın merkezi olmadığı için yatırım aracı olarak dikkat etmeniz gereken birçok şey var. Thodex borsa. Sermaye piyasası tarafından denetlenmeyen yatırımda paranızı doğru kullanmanız gerekiyor. Kripto para özünde bir kod olduğu için soğuk cüzdanları tercih etmeniz gerekiyor. Doğru yapılar üzerinden hareket ederseniz kontrollü olacaktır. Çok fazla reklam yapılan aracı kurum, borsa gibi yatırımlarda acaba sorusunu sorun.
Toplumsal ve dünya olarak kripto paraları kabullendik. Yasaklamanın yanında Çin kabul etmeye hazırlanıyor. Ulusal para olması için alt tabanın oturması gerekiyor. Vergilenecek. Ülkesel olarak vergilendirmeye girilecek.
Sanal paralar bir yandan da tepki de alıyor. Aşırı elektrik tüketimi vs konularında. Bu işin sonu ne olacak sizce?
Ülkelerin ekonomik yapılarına da bakmak gerekiyor. Ortadan kaldırmak için bütün internet sitemlerinin çömesi gerekiyor. Hayatımızda olacaklar ve olmaya devam edecekler.
Yatırım için nelere dikkat edilmeli?
Kendinize göre yatırıp yapmanız gerekiyor. Yatırım aracından beklentiniz ne? getirisi ne kadar osun? Bu sorulara cevap bulun. Hukuki ve mali olarak sağlam yapısı olan yatırım araçları tercih edin. Kaybetmeyi göze alabileceğiniz miktarlarda yatırı yapın. Hızlı yükselişlerin hızlı da inişi olacaktır. Kendinizi yarına hazırlayarak yatırım yapın. Analiz çeşitlerine iyi bakabilmek lazım. Bilgi, öğrenmek, araştırmak ve sürekli kendinizi geliştirdiğinizde de elinizden kaçmaz diye düşünüyorum.
