Son yıllarda artan bilgi teknolojilerinin etkisi ile eğitilmiş personel sayısı da artmıştır. Yoğun rekabete karşı başa çıkma mücadelesi, bilgisi ve becerisi artmış personel, günümüz yöneticilerin rollerini değiştirmiştir. Kontrol etme misyonuna bürünmüş yöneticiler, yeni personel anlayışı için kendilerini geliştirmekte etkili olan bir otorite olarak görülüyor.
Çalışanların, yöneticilerden destek ve yol gösterme konularında beklentileri oluyor. Değişen bu beklentiler, son dönemlerde iş hayatında koçluk ve mentorluk kavramlarını hayata geçirmiştir. Koçluk, bir kurum içinde çalışanın hedeflerine ulaşabilmesi, performansını arttırması ve beceri kazanmasını sağlamak için başvurulan önemli adımlardan biri kabul edilir. Mentorluk, bir kurumun yetenek ve becerilerini çoğaltmak, geliştirmek için güçlü bir yol olarak görülür.
Koçluk sorulara odaklanırken, mentorluk tavsiyeye, bilgiye ve deneyime odaklanır. Koçlukta, hedefler belirlenir ve hedeflere yönelik beceri ve davranış biçimleri geliştirmeye odaklanılır. Mentorlukta ise hedefler öncelikle kişisel gelişime ve sonrasında kariyere yöneliktir. Koçlar kurum içinde veya kurum dışında çalışabilirler. Mentorlar genellikle kurum içinde bulunurlar.
Koçluk Nedir?
Koçluk, kelime anlamı olarak bakıldığında ”coaching” birini, bir yerden alıp bir yere götürme anlamını ifade eder. Koçluk, beklenen performansa ulaşmak için, koç “coach” ve danışan “coachee” arasında oluşturulan planlı bir gelişme ilişkisidir. Kişilerin sahip olduğu potansiyelini ortaya çıkartıp, ulaşılabilir hedeflere odaklanan bir öğrenme ve gelişim aşamasıdır. Koçluk, organizasyon içinde bulunan bir çalışanın performansını yükseltmek, ihtiyaç duyduğu becerileri kazandırmak amaçlı çizilen en doğru yollardan biri olarak kabul edilir.
Koçluk, profesyonel eğitim almış bir koç ile kariyerini geliştirmek ve performansını arttırmak, hedeflerini gerçekleştirmek için destek almayı kabul eden danışan arasındaki ilişkiyi kapsar. Koçluk programları, bir organizasyon içinde çalışan, gelişim alanları olarak belirlenen alanlara odaklanma ve ihtiyaç duyulan görevleri yerine getirirken daha hâkim olma fırsatı elde edilmesi için verilir. Koçluk, tavsiyeler ve deneyim paylaşımlarını içermez. Koçlar, yansıtmalarla danışanın sunduğu konulara ilişkin farkındalıktan eyleme varan dinamikler kapsayan bir ilişki oluşturur. Koçlar bu konular üzerine eğitim almış, akreditasyona sahip profesyonel bireylerdir.
Mentorluk Nedir?
Daha önce kendi yürüdüğü yoldan hareket ederek, o yolda yeni yürüyecek olan bireye, yol ve yolculukta yaşayacakları ile ilgili deneyimini paylaşan, eğitim veren, rol model olan ve o kişinin kendi geçtiği yolu ve yöntemleri oluşturmasını sağlamak için destek veren kişidir. Mentör aynı zamanda güvenilir bir rehberdir. İş hayatına yeni atılacak, henüz hedeflerini, ideallerini belirlememiş gençlerin yol göstericisi misyonunu üstlenen mentörlere ihtiyaç her geçen gün artmaktadır.
Mesleki eğitim sürecini kısa tutmak ve bu süreci en az sayıda hatayla geçirmek isteyenlerin mentörlük hizmetinden faydalanmayı düşünmeleri gerekmektedir. Mentorluk, bir kurumun yeteneklerini arttırması ve geliştirmesi için başvurulan güçlü bir yoldur. Mentorluk, deneyimli bir akıl hocası “mentor” ile bu deneyimden faydalanmak isteyen mentore başvuran “mentee, menti” arasındaki bir ortaklık ilişkisidir. Kariyerinin gelişimi esnasında destek almak isteyen menti, bu yolculukta mentorundan deneyim paylaşımı edinir. Mentorluk, bir kurumun içinde yer alan çalışanlara sunabileceği en kıymetli ve etkili gelişme olanaklarından biridir.
Mentor, deneyimlerini paylaşarak, tavsiyeler vererek ve bilgilendirerek yol gösterir. Mentiye kişisel gelişiminde ve mesleki gelişiminde faydalar sağlar. Bu durum kurum içindeki iş birliğini, performansı pozitif yönde etkiler. Yöneticilerin almış olduğu eğitimlere ve tecrübelerine ek olarak alacakları destekleyici eğitimler, bu süreçte doğru yönlendirmeleri için destek verecektir. Enstitü içinde yer alan online eğitim olanaklarından stratejik yönetim eğitimi, tekniklerden faydalanarak, daha profesyonel ve başarı odaklı yönetim uygulamaları gerçekleştirmekte faydalı olur.
Koçluk ve Mentorluk Arasındaki Önemli Farklar
Mentor, bir firmanın yol göstericisidir. Aynı yolda yürür. Tüm süreçlerin işleyişinde firma ile iş birliği yapan, yönlendirme yapan, bilgi desteği veren, doğru kaynaklarla buluşmasını sağlayan kişidir. Bir firmanın gelişim sürecinde doğru ve nitelikli bir mentorle çalışması çok önemlidir.
Mentor, deneyimlerini paylaşıp, çözüm için farklı seçenekler göstererek, firma için karar alıcılarının harekete geçmesine olanak sağlar. Araştırma yaparak, firmanın eksik olduğu konuları ortaya koyar, ölçülebilir ve metotlar kullanır, profesyonel bir kapasite geliştirme sürecini ele alır.
koçun başlıca hedefleri performansı geliştirmek, davranışlarda değişim yaratmak, becerileri geliştirmek, değişim yönetimi sağlamaktır. Mentorün başlıca hedefleri ise, menteenin kişisel gelişim ve kariyer gelişimine rehberlik yapmak ve destek vermektir.
Koçlukta gönüllülük zorunluluk halinde değildir, mentorün gönüllülüğü bu aşamada esastır.
Koçun odak noktası ele alındığında, problemler, vizyon, hedef odaklı gelişim, performans danışanın gündeminde yer alır.
Mentorün odak noktası ele alındığında kariyer gelişimi, yeni ekibin kurum kültürünü anlaması ve tanımasıdır. Aynı zamanda, kariyer planlaması ve bilgi transferinin gerçekleştirilmesidir.
Koçun konuya dair bir uzmanlığı, bilgisi olması zorunlu değildir. Koç, soru-sorgulama, düşündürtme yolunu kullanarak, danışanın kendisini bulması için destek sağlar.
Mentor, uzun vadeli bir süreçtir. Hedef odaklıdır. Tavsiye, deneyim paylaşımı, geri bildirim, soru ve sorgulama, modelleme yöntemleri uygulamaya alınır.
Koçun yetkili bir kurum aracılığı ile özel bir eğitim alması ve profesyonel koç olması gerekmektedir.
Mentorün, başlangıçta birkaç günlük eğitim alması ve süreç takibi gerekir. Sonuçların ölçümü bu süreçte yeterlidir.
Koçluk ve Mentorluk Arasındaki Ortak Noktalar
İki kavram arasında farklılıklar olmasının yanı sıra, ortak kesişim kümeleri de oldukça geniştir. Aslında iç içe geçmiş, birbiriyle etkileşim içinde bulunan iki kavram olarak karşımıza çıkıyor. Her iki kavramda da, temel koçluk yetkinlikleri ve araçları kullanılıyor. Etkin bir koç, mentor olmanın arkasındaki temel beceri araçları ortaktır. Ortak yetkinlikleri inceleyelim.
Etkin dinleme özelliği ortaktır.
Güçlü ve derin soru sorma anlayışı hakimdir.
Gizlilik ve güvene dayanan bir ilişki vardır.
En doğru çözümleri üretenin danışanın kendisinin olacağına dair inanç ortaktır.
Olumlu ve geleceğe yönelik bakış açısına sahiptir.
Gelişim, değişim ve öğrenmeye odaklı bir yaklaşım hakimdir.
