İşçi ile işveren arasında işe girerken imzalanan iş sözleşmesi ne yazık ki sonsuza kadar sürmemektedir. İşçi ve işveren arasında yapılan iş sözleşmesiyle tarafların sürekli olarak birbirlerine bağlı kalmaları da düşünülemez. İşveren yapılan iş sözleşmelerinin bazı genel sebeplerinin ortaya çıkması durumunda işçiyi işten çıkarma eğilimi gösterebilir. İş sözleşmesinin sona ermesi ve işverenin işçiyi işten çıkarması durumunda taraflar arasındaki hukuki ilişki hemen sonlanmamaktadır. İş hukukunun sahip olduğu yapısı, sosyal karakteri ve kendine özgü nitelikleri, taraflar arasındaki sözleşme ilişkisinin bitmesine rağmen iş ilişkisinin sonuçlarının bir süre daha devam etmesini sağlar.
İşverenin işçiyi işten çıkarması aslında işverene bazı yükümlülüklerin doğmasını sağlamaktadır. Taraflar arasındaki iş ilişkisi bu yükümlülüklerin yerine getirilmesi durumu ile sona ermektedir. İş Kanunu işverene hangi yükümlülüklerin doğacağını belirtmiştir. Bu yükümlülükler, kıdem tazminatı, çalışma belgesi, ibraname vb. şeklinde sıralanmaktadır. İşten çıkarılma durumu ile karşı karşıya kalan kişilerin dikkat etmesi ve bilinçli bir şekilde hareket etmesi için bu yükümlülüklere dikkat etmesi gerekir. Yani, işverenin işçiyi işten çıkarması ile aralarındaki hukuki ilişki bitmemekte, belirtilen yükümlülüklerin yerine getirilmesi ile taraflar arasındaki ilişki son bulmaktadır.
Birçok çalışan işçi sahip olduğu hakları ve bu konuyla ilgili bilinmesi gereken noktaları bilmedikleri için haksızlığa uğradıkları bilmeden yaşamaktadır. İşte bu yazı işten çıkarılan kişilerin haksızlığa uğramamalarını sağlamak için büyük bir fırsattır. Aynı zamanda iş hukuku eğitimi ile sadece işten çıkarıldıklarında sahip oldukları hakları öğrenmenin yanı sıra çalışma yaşamları boyunca da sahip oldukları hakları öğrenerek bilinçli şekilde hareket etmelerini sağlamaktadır. Bu yönüyle iş hukuku eğitimi de oldukça önemlidir. Yazıya giriş yaptıktan sonra gelin hep beraber işveren tarafından işten çıkarıldığında bilmeniz gereken önemli noktaları öğrenelim.
İşvereniniz Sizi İşten Çıkardığında Ne Yapmanız Gerekir?
Öncelikle, işverenlerin işçileri durup dururken işten çıkarma hakkı bulunmamaktadır. İşten çıkarsa bile işten çıkarılan işçinin hakları ilgili kanun tarafından belirtilmiştir.
Bir işveren işçisini işten çıkarmak istiyorsa yasada belirtilen süreci takip etmesi ve bu işlemi yasalara göre yapması gerekmektedir. Bir işverenin işçisini işten çıkarması için belirtilen noktaları yerine getirmesi gerekir. Bunlar;
Feshin geçerli bir nedene dayandırılması gerekmektedir.
İşveren fesih bildirimini yazılı olarak yapmakta zorundadır. Aynı zamanda işveren iş sözleşmesini fesih etmesinin nedenlerini açıklayıcı bir dille belirtmek zorundadır.
Performans düşüklüğüne dayandırılarak işten çıkartma işverenin bir hakkıdır. Ancak performans düşüklüğü ile işten çıkarılma yapıldığında işverenin sizden savunma alması gerekmektedir.
İşveren tarafından size imzalatılmak istenen fesih belgelerini dikkatlice okumanız gerekmektedir. Fesih belgesi adı altında başka belgeleri imzalamanız söz konusu olabilmektedir. İmzalamış olduğunuz tüm belgelerin kopyasını alabilirsiniz.
Eğer işveren sizi işten çıkardığında yazılı bir belge vermediyse yapmanız gereken ilk şey Çalışma Bakanlığının İl Müdürlüğüne giderek dilekçe yazmaktır.
Yukarıda belirtilen maddeler bir işverenin işçisini işten çıkartırken izlemesi gereken yollardır. Kimse kimseyi durduk yere işten çıkarma hakkına sahip değildir. İşten çıkarılan işçinin hakları yasalarla korunmaktadır. Aynı şekilde bir işverenin de sahip olduğu haklar bulunmaktadır. Burada önemli olan hakların bilinmesi ve bilinçli bir şekilde hareket edilmesi gerekilmesidir. İş hukuku eğitimi alan işçi ve işveren bu noktada sahip olduğu hakları bilerek yaşanan bu durumda hangi yolu izleyeceklerini bilebilirler. Peki, işvereniniz sizi işten çıkardığında bilmeniz gereken önemli noktalar nelerdir? İşvereniniz sizi işten çıkardığında hangi adımları izlemelisiniz? İşvereniniz sizi işten çıkardığında hangi haklara sahipsiniz? İşte bu sorulara cevap arıyorsanız yazıyı okumaya devam etmelisiniz.
İhtarname:
İşvereni tarafından işten çıkarılan işçinin hakları arasında ihtarname istemek ilk sırada yer alır. Hatta işten çıkarıldıktan sonra ihtarname istemek yapılması gereken ilk işlemdir. Peki, ihtarname istemeyi bu kadar önemli yapan nedir? Kötü niyetli işverenler sizi işten çıkarmasına rağmen sizin kendi isteğiniz ile işten çıktığınızı söyleyebilir. Hatta ve hatta size bu yönde bir belge bile imzalatmış olabilir. Bu tür durumların yaşanması ortaya farklı sonuçların doğmasına neden olmaktadır. İşveren sizi işten çıkarsa da işten sizin kendi isteğiniz ile ayrıldığınızı gösteren belgeler sunması sizin ihbar tazminatı almanızı engelleyecektir. Bu durumun yaşanmaması ve hakkınız olanı alabilmeniz için ihtarname çekmeniz yapmanız gereken ilk adımdır. İhtarname çekerken geçerliliği olması için noteri kullanmak gerekmektedir. İhtarname ile işvereninizin sizi işten çıkardığını kanıtlamış olursunuz. Böylece ihtarname sizin işten çıkma konusunda bir kusur taşımadığınızı ifade ederek ödenmemiş haklarınızı almanızı sağlamaktadır.
Fesih Bildirimi İsteyin:
Fesih bildirimi istemek işten çıkarılan işçinin hakları arasında yer alır. İşvereniniz sizi işten çıkardığında önünüze koyduğu tek suret fesih bildirimi belgesini imzalamadan iki suret sunulmasını isteyin ancak iki suret belge konulduğunda imzalayın. Fesih bildirimi belgesindeki işveren imza kısmında işverenin kaşe ve imzasının bulunmasına dikkat edin. Eğer mümkünse işvereninizin fesih bildirimi belgesine sizin önünüzde imza atmasına özen gösterin. İşverenler tarafından imzalanan fesih bildirimi belgeleri imzalandıktan sonra birini kendiniz alabilirsiniz diğerini de işvereniniz alabilir.
Eğer fesih bildirim belgesini almamanız durumunda, işyerinizden iş akdinizin fesih edildiğini tam anlamıyla düşünemezsiniz. Çünkü işveren, siz iş akdinizin fesih edildiğini düşünerek gelmediğiniz günler için devamsızlık tutanağı tutarak iş akdinizi haklı nedenlerle fesih edebilir. Bu da kıdem tazminatı hakkınızın elinden alınması demektir. Haklarınızın elinden alınmaması için iki adet fesih bildirimi belgesi alınması gerekir. Bu belgelerin imzalı ve kaşeli olması da gerekmektedir. Fesih bildirim belgenizi alırken imzanızın yanına mutlaka tarih atmalısınız.
İşe İade Davası:
Haksız yere işten çıkarılan işçinin hakları arasında işe iade davası ve tazminatı yer alır. İşe iade davası açabilmek için çalıştığınız işyerinin çalışan sayısının 30 kişiden fazla olması gerekmektedir. Aynı zamanda işe iade davası açabilmek için işten çıkarıldığınız işyerinde en az 6 ay boyunca çalışmış olmanız gerekmektedir. İşe iade davası açıldığında işvereniniz mahkemeye sizi işten çıkarmasına yönelik geçerli bir sebep sunmak zorundadır. Eğer işvereniniz mahkemeye geçerli bir neden sunamadıysa ya da mahkeme sunulan nedenleri geçerli görmediyse işe iade davası sizin lehinize sonuçlanacaktır. İşe iade davası kazanıldığında, işverenin işçini işe başlatmadığı taktirde 8 aya kadar ve çalışamadığınız zaman için de 4 ay olmak üzere toplam 12 aya kadar ücret tutarınız kadar tazminat ödemesi gerekmektedir.
Kıdem Tazminatı:
İşten çıkarılan işçinin hakları arasında kıdem tazminatı almak da yer alır. Bir işletmede en az 1 yıl çalışan bir kişinin kıdem tazminatı açma hakkı bulunmaktadır. Tabi ki işçinin kıdem tazminatı açabilmesi için kendi kusuru olmadan işvereni tarafından işten çıkarılması ve haklı nedenlerden dolayı iş akdini feshetme durumunun olması gerekir. Kıdem tazminatı hesaplamak için her yıl için 30 günlük ücret üzerinden yapılmaktadır. Yani brüt ücret üzerinden hesaplama yapılır. Brüt ücrete ek olarak işçinin yol parası, yemek parası ve diğer düzenli ödemeleri de eklenmek zorundadır. Kıdem tazminatı hesaplanırken baz alınan brüt ücrete giydirilmiş ücret denilmektedir.
İşten çıkarılan işçinin hakları çok önemli bir konudur. İşçinin sahip olduğu hakları bilmesi oldukça önemlidir. Neden, haksız yere işten çıkarılan bir işçi işverene karşı sahip olduğu hakları kullanmasın? Bu yüzden işveren ve işçinin bilinçlenmesi gerekir. Burada devreye iş hukuku eğitimi girmektedir. İş hukuku eğitimi güncel mevzuat ve İş Kanunu hakkında kursiyerlerinin bilinçlenmesini sağlamaktadır. İş hukuku eğitimi aynı zamanda kişilerin çalışma hayatında sahip olacağı hakların neler olduğu ve bu hakların peşinden nasıl gidilmesi gerektiği konusunu da içerir. İş hukuku eğitimi alarak bilinçli, haklarını bilen ve haklarını aramak için neler yapılması gerektiğinin farkındalığını taşıyan bireyler olalım.
