İş Güvencesi Kapsamı ve Fesih

İş güvencesi, işçinin işveren karşısında çalışma haklarını koruyan kurumdur. İşverenin fesih haklarını sınırlar ve işçinin ekonomik olumsuzluklarını bertaraf eder.

İşyerinde otuz ve üzeri çalışan işçinin en az altı aylık kıdeminin olması, işçinin belirsiz süreli hizmet sözleşmesi ile çalışması, işveren vekili olmamak.

1. İşçi ve işveren arasındaki anlaşmazlıklar,
2. İşçinin işverenin verdiği görevi yerine getirmeyebilmesi,
3. İşçinin işverenin belirlediği kurallara uymayamaması,
4. İşçinin işveren tarafından bilgilendirilmesi gereken konularda haber vermemesi,
5. İşçinin işverenin verdiği taahhütleri yerine getirmeyebilmesi,
6. İşçinin işverenin sağladığı imkanları yanlış kullanması,
7. İşçinin hastalık gibi sebeplerden dolayı işi yerine getiremeyecek durumda olması,
8. İşçinin uzun süreli izne ayrılması,
9. İşçinin işverenin kararlarına karşı çıkması,
10. İşçinin işverenin karşısında hakaret ya da küfür içeren sözler söylemesi.

1. İşçinin ücretli izin hakkının kaybı.

2. İşçinin işveren tarafından ödenmesi gereken hakların kaybı.

3. İşçinin işveren tarafından ödenmesi gereken haklarının geçerliliğinin kaybı.

4. İşçinin işten çıkarılmasıyla birlikte işveren tarafından ödenmesi gereken ödenecek haklarının iptal edilmesi.

5. İşçinin toplu sözleşme uygulamasından yararlanamayacağı.

6. İşçinin işveren tarafından ödenmesi gereken haklarının süresinin dolması.

7. İşçinin sözleşmeden önceki işvereninden alacak haklarının kaybı.

8. İşçinin işvereni tarafından ödenmesi gereken primlerinin kaybı.

9. İşçinin işten ayrıldıktan sonra işveren tarafından ödenmesi gereken haklarının kaybı.

10. İşçinin işten ayrılmasıyla birlikte işten çıkarma yasalarına uymadığından dolayı mahkemeye verilecek tazminat davası.

İşçinin iş güvencesi kapsamında fesih edilmesi durumunda kendisine verilen haklar şunlardır:

1. İşçinin iş sözleşmesinin feshedilmesine dair haklarına, Hizmet Sözleşmesi Kanunu (HSK) tarafından tanınan önemli hakları vardır.

2. İşçiye fesih konusunda geçerli bir nedeninin olması gerekir.

3. İşçiye çalışma ilişkisi feshedilmeden önce uygun bir uyarı verilmesi gerekir.

4. İşçinin fesih edildiğinin açıkça ve ikna edici bir şekilde belirtilmesi gerekir.

5. İşçinin fesih konusunda yazılı bir bildirim alması gerekir.

6. İşçinin fesih edildiğinden haberdar olmasına rağmen güvenceli haklarının korunması gerekir.

7. İşçinin fesih sebebiyle hüküm giymesi durumunda, işveren tarafından ödenmesi gereken kıdem tazminatı vardır.

8. İşçi, fesih sebebiyle hüküm giydiğinde, işveren tarafından ödenmesi gereken hakları için başvurabilecektir.

9. İşçinin fesih sebebiyle haklarının korunması için başvurabileceği yargılama yolları vardır.

İş Güvencesi Koşulları

İş güvencesi, işçilerin haklarını koruyan ve işverenlerin fesih hakkını sınırlayan önemli bir alan olarak Özellikle 4857 sayılı İş Kanunu'nda düzenlenmiştir. İş güvencesi kapsamında olmak için işçilerin sağlaması gereken koşullar, işyerindeki sigortalı çalışan sayısı, kıdem süresi ve belirsiz süreli iş sözleşmesi ile çalışma koşullarını içermektedir.

İşyerindeki Sigortalı Çalışan Sayısı

İş Kanunu md.18'e göre, iş güvencesi kapsamına girmesi için bir işçinin mevcut iş yerinde en az 30 sigortalı çalışan personel olması gerekmektedir. Bu maddeye göre çalışan sayısı, aynı iş kolunda çalışan işçilerin toplamına göre değerlendirilir. Örneğin, bu durum işverenin farklı şubelerindeki çalışanı sayılarını toplanarak işleme alınması durumunu kapsar.

Kıdem Süresi

İşçinin iş güvencesinden yararlanabilmesi için İş Kanunu md.18'e göre, işçinin mevcut işyerinde en az 6 aylık kıdeminin bulunması gerekmektedir. İşçinin toplam çalışma kıdemi esas olarak aralıklı süreler veya işverenin farklı işyerlerinde geçen süreler toplanarak değerlendirilir.

Belirsiz Süreli İş Sözleşmesi

İş güvencesi kapsamına dahil olmanın bir diğer şartı, işçinin ile çalışıyor olmasıdır. Bu durumda, belirli süreli iş sözleşmesi ile çalışan işçiler, diğer iki koşulu taşısa bile iş güvencesinden yararlanamazlar. Ancak belirli süreli iş sözleşmelerinin zincirleme şeklinde yapıldığı durumlarda, sözleşme hükümleri ne çevrilebilir.

İstisnalar ve İşveren Vekilleri

İş Kanunu md.18 son fıkrası, belirli bir konumda olan işveren vekillerinin iş güvencesi kapsamı dışında olduğunu belirtir. Buna göre, işveren vekilleri olarak genel müdür ve müdür yardımcıları gibi işyerinin bütününü sevk ve idare eden kişiler iş güvencesinden yararlanamazlar. Ancak, işyerinin belli işlerinde sevk ve idare yetkisi bulunan ve işten çıkarma yetkisi olmayan işveren vekilleri iş güvencesi kapsamı dâhilindedirler.

Sonuç olarak, iş güvencesi kapsamında olmak için işçinin İş Kanunu md.18'e göre, işyerindeki sigortalı çalışan sayısı, kıdem süresi ve ile çalışma koşullarını sağlaması gerekmektedir. Bu koşullara uyan işçiler, işveren karşısında haklarını daha etkin bir şekilde koruma altına almış olurlar.

İş güvencesi, 4857 sayılı İş Kanunu ile işçinin işyerindeki çalışma haklarını koruyan bir mekanizma olup, işverenin fesih haklarını belirli bir düzene sokar. İşçinin iş güvencesinden yararlanma durumları, iş kanunu ile belirli şartlara bağlıdır. İşçinin iş güvencesinden yararlanabilmesi için iş yerinde en az 30 sigortalı çalışan personel olması, işçinin mevcut işyerinde en az 6 aylık kıdeminin oluşması ve belirsiz süreli bir iş sözleşmesi ile çalışıyor olmak gerekmektedir.

Belirsiz süreli iş sözleşmesi yapılmış olan işçiler, iş güvencesinden yararlanma hakkına sahip olabilirken, belirli süreli iş sözleşmesi ile çalışan işçiler iki koşulu taşıdıkları halde iş güvencesinden yararlanamazlar. Ancak, belirli süreli iş sözleşmesi esas bir nedene dayanmadan zincirleme şeklinde yapılmışsa ve ilk belirli süreli oluşturulan sözleşme tarihi esas alınarak belirsiz süreli iş sözleşmesine çevrilmiş ise, o zaman işçi iş güvencesi kapsamına dahil olabilir.

Bununla birlikte, İş Kanunu md.18 belirli bir konumda olan işveren vekillerinin iş güvencesi kapsamı dışında olduğunu belirtir. İşveren vekilleri, işletmenin sevk ve idaresini yürüten, işe alıp işten çıkarabilme yetkisi olan kişilerdir. Ancak, işten çıkarma yetkisi olmayan ve işletmenin belli işlerinde idare yetkisi bulunan işveren vekilleri, işletmenin tamamını yönetmedikleri için iş güvencesi kapsamındadır.

Özellikle, işçinin davranışları neticesinde yapılacak olan işçi çıkarmalarında iş güvencesi yürürlüktedir. İşçinin iş yerinin düzenini bozma ihtimali olabilecek bir davranışı işverene iş sözleşmesini derhal fesih hakkı verir. Bu süreçler, iş güvencesinin işçi haklarına yönelik işlevini ve bununla birlikte işveren haklarına yönelik sınırları belirleyen önemli yönlerini gözler önüne sermektedir.

İş güvencesi, işverenin keyfi davranışlarına karşı işçinin haklarını koruma altına alan 4857 sayılı İş Kanunu ile düzenlenmiştir. İşverenler, belirli şartları taşıyan işçilerin iş akdini tek taraflı olarak feshedemezler. Bu kapsamda, işyerinde en az 30 sigortalı personelin bulunması ve işçinin en az 6 aylık kıdemi olması iş güvencesinden yararlanma şartlarıdır. Ek olarak, işçinin belirsiz süreli iş sözleşmesi ile çalışıyor olması da iş güvencesi kapsamına dahil olması için gereklidir. Ancak belirli bir konumda olan işveren vekilleri iş güvencesinden yararlanamazlar.

İş güvencesi altında olan işçilerin hakları, işverenin işçiyi işten çıkarma yetkisi önemli ölçüde sınırlanır. 4857 sayılı İş Kanunu'nun belirttiği koşullar dikkate alınarak, işçinin haksız yere işten çıkarılması durumunda tazminat hakkı doğar. İşyerinde düzen ve uyumu bozan davranışları sebebiyle işçinin iş akdinin feshedilmesi durumunda dahi, işçinin ekonomik hakları korunur.

İş güvencesi kapsamı, işyeri genel müdürü ve benzeri pozisyonlarda bulunan vekilleri kapsam dışında tutar. Ancak işletmenin belli işlerinde sevk ve idare yetkisi bulunan işveren vekilleri bu kapsam altında olurlar. İş güvencesi, işçinin işten çıkarma yetkisinin olmamasını sağlar ve işletme içinde daha adil ve dengeli bir çalışma ortamını teşvik eder.

Kısacası, iş güvencesi işçinin çalışma haklarını ve ekonomik güvencesini korur. Ayrıca, işverenin keyfi uygulamalarına karşı işçinin haklarını ve çalışma barışını koruma altına alan bir mekanizma işlevi görür. Tüm bunlar ışığında, iş güvencesi işçi ve işveren arasındaki dengenin korunması açısından kritik önem taşır.