İşçi ile işveren arasındaki hukuki ilişki imzalanan iş sözleşmesi ile kurulmaktadır. İşçi ile işveren arasındaki iş ilişkisinin hızlı akışı ve çeşitliliğinden dolayı birçok sözleşme türü bulunur. Bu sözleşmelerin amacı işçi ile işveren arasındaki anlaşmanın hukuki boyuta taşınmasını sağlamaktır. Bugün kaleme aldığım yazıda iş sözleşmesinin ne olduğunu, bu sözleşmenin çeşitlerini ve neden işe girerken bu sözleşmeyi imzalamamız gerektiğini açıklamaya çalışacağım. İş sözleşmesinin açıklamalarını yaparken 4857 sayılı İş Kanunu ve uygulamadaki işleyişlerinden yararlandığımı da açıklamak isterim.
Kısaca bahsetmek gerekirse iş sözleşmesi işverenin emir ve talimatlarına bağlı, belirlenen maaş karşılığı çalışmayı gerektiren her türlü iş ilişkisini konu edinen bir sözleşmedir. Kendi içerisinde birçok türe ayrılmaktadır. Bu sözleşmenin illa ki yazılı olarak yapılmasına gerek yoktur. Yazılı yapılmayan iş sözleşmesinin geçerli olmadığına dair yorumlar yapılsa da hukuki olarak bu doğru değildir. Ancak yazılı olarak yapılmadığında ispatlanması yazılı yapılan sözleşmeye göre daha zordur. Toplanan her türlü delille sözlü olarak yapılan bu iş sözleşmesine ilişkin kurallar ortaya konabilir. Ancak burada önemli olan nokta işçi ile işveren ilişkisi içerisinde iş sözleşmesi olmak zorundadır.
Yazıya giriş yaptıktan sonra hepimizin iş sözleşmesi hakkında detaylı olarak bilgi sahibi olmamız için başlıklar halinde konuyu inceleyelim. Bu sayede bir işe girerken işveren kişi ile aranızda hukuki bir ilişki olması gerektiği konusunu derinlemesine inceleyelim. Hadi beni takip edin!
İş Sözleşmesi Nedir ve Neden İmzalamak Gerekir?
İş sözleşmesi işçi ve işverenin birbirine bağımlı olarak ücret karşılığında çalışmayı gerektiren her türlü ilişkisini konu edinen sözleşmedir. İş Kanunu anlamında yapılan bir sözleşmedir. İş Kanununa bağlı olmasından dolayı işçi ve işveren kendi aralarında anlaşarak her türlü hükmü sözleşme içerisine koyamazlar. İş Kanununa bağlı olduğu için iş sözleşmesi işçiyi işverene karşı korur ve yine işçiyi işçiye karşı korur. İş hukukuna göre sözleşme içerisinde yer alan her husus kanun karşısında geçerli olmamaktadır. İşverenlerin büyük bir kısmı bilinçli olarak ya da olmayarak kanunun yasakladığı hükümlere sözleşmesinde yer verir. Bu yüzden işveren korunduğunu, işçi ise bu hükümlere göre hakkının olmadığını düşünür. İşte bireylerin bilinçli olması ve bu alanda kendilerini geliştirmesi oldukça önemlidir. İş hukuku eğitimi burada devreye girerek bireylerin bu alanda haklarını bilmelerini sağlamaktadır.
İş sözleşmesi işçinin işverene iş görme borcunu yüklediği, bunun karşılığı olarak da işverenin işçiye karşı maaş ödeme borcunun yüklendiği bir sözleşmedir. Yani bu sözleşmede bağlılığın olduğunu görmekteyiz. Belirtilen hak ve hukuki olanaklardan yararlanabilmek için bu sözleşmeyi imzalamanız gerekir. İşçi ve işveren sözleşmede belirtilenlerin dışında ek olarak bir yükümlülüğe girmemek için sözleşmede açıkça nelerin yapılacağını belirtir. Bu durum da sözleşmenin neden imzalanması gerektiğini bizlere gösteren en büyük nedendir. Eğer sözleşme imzalanmadan bir işe girildiğinde sözleşmede belirtilmesi gerekenlerin dışına çıkılabilmekte ve mağduriyetler karşılıklı olarak yaşanabilmektedir.
İş sözleşmesinin şekil şartı bulunmamaktadır. Yani özel bir şekle bağlı değildir. Ancak işveren işçiye;
En geç 2 ay içerisinde iş kuralları ve şartlarını,
Özel ve genel olmak üzere çalışma koşullarını,
Çalışma süresini,
Temel ücretini ve ek ücret ödemelerini,
Ücretinin ödeneceği tarihini,
Sözleşme süresi belirli ise süresini,
Fesih yapılması halinde iki tarafında uymak zorunda oldukları hükümleri içeren bir yazılı belge vermek zorundadır.
İş sözleşmesi bir işçi ve işverenin kesinlikle bilmesi gereken ve hakkında detaylı bilgiye sahip olması gereken bir konudur. Bu yüzden iş hukuku eğitimi işçi ve işverenlerin bu alanda bilgilenmesini sağlama açısından uygundur. Aynı zamanda iş hukuku eğitimi yasaları anlamayı sağlarken yürürlükteki mevzuatlar hakkında bilgi sahibi olarak işgücü yönetimini etkili şekilde yapmayı sağlamaktadır.
İş Sözleşmesi İmzalarken Dikkat Edilmesi Gerekenler Nelerdir?
İş sözleşmesi imzalarken dikkat edilmesi gerekenler arasında ilk sırada yapılacak işin ne olduğunun belirtilmesinin önemi vardır. İşçi ve işveren sözleşmede belirtilenin dışında ek olarak farklı bir yükümlülüğe girmemek için sözleşmede açıkça ne iş yapılacağının belirtilmesi gerekmektedir.
İş sözleşmesi imzalarken dikkat edilmesi gerekenler arasında sözleşmenin başlangıç tarihinin bilinmesi yer alır. Taraflar açısından sözleşmenin ne zaman imzalandığının bilinmesi oldukça önemlidir. Örneğin, çalıştığı yerde 1 yılını tamamlamadan kıdem tazminatını alamayacak olan bir işçi sözleşmenin başlangıç ve bitiş tarihi oldukça önemlidir.
İş sözleşmesi imzalarken dikkat edilmesi gerekenler arasında işçinin çalışması karşılığında ne kadar ücret alacağının bilinmesi yer alır. Herhangi bir haksızlığa uğramamak için işçinin işverenden ne kadar ücret alacağının belirtilmesi oldukça önemlidir.
İş sözleşmesi imzalarken dikkat edilmesi gerekenler arasında işçinin sözleşme imzalarken iş sözleşmesi imzaladığından emin olması gerekir. Bazı kötü niyetli işyerleri işçi daha işe başlamadan işçiye ibraname, boş kağıt, tarihsiz istifa dilekçesi vb. kağıtları imzalatmaktadır. İş sözleşmesi imzalarken dikkat edilmesi gerekenler arasında oldukça önemli bir maddedir. Kötü niyetli işyerleri tarafından imzalanan bu kağıtlar işçinin aleyhine kullanılmaktadır. Bu yüzden bir işe girerken sözleşme imzalarken onun doğru sözleşme olduğuna dikkat edilmesi gerekir.
İş sözleşmesi imzalarken dikkat edilmesi gerekenler arasında hangi maddelerin olduğuna dikkat edilmesi gerekir. Sözleşmenin içerisinde tarafların kimlik ve adres bilgileri yer alması gerekmektedir. Yapılacak işin ne olduğu, kimin hangi yükümlülüğü yerine getireceğini belirten maddenin yer aldığından emin olunmalıdır. Sözleşmenin belirli bir süre için mi yapıldığına dikkat edilmelidir. Bu ve bunun gibi maddelerin sözleşme içerisinde olup olmadığı bilinerek imzalanmalıdır.
İş sözleşmesi imzalarken dikkat edilmesi gerekenler başlığı incelenirken konu tekrar iş hukuku eğitimi alınması gerektiğine geldi. Çünkü iş hukuku eğitimi iş sözleşmesi hakkında her şeyi öğrenmenize büyük olanak sağlamaktadır. İş hukuku eğitimi iş sözleşmesinde olması gereken hususlar, iş sözleşmelerinin kısımları, iş sözleşmesinin unsurları, iş sözleşmesinin süreleri, fesih ve iş sözleşmesinin sonlandırılması vb. konularda deneyim sahibi olmanızı sağlar.
İş Sözleşmesi Türleri Nelerdir?
4857 sayılı İş Kanununa göre iş sözleşmesi türleri bulunur. İş sözleşmesi türleri sözleşme türü olarak sayılanlar ve iş ilişkisi olarak sayılanlar olmak üzere ikiye ayrılır. Ben sizlere sözleşme türü olarak sayılanları anlatmaya çalışacağım. İş sözleşmesi türleri her birisi oldukça önemli olmakla birlikte karmaşıktırlar. Aslında hepsi farklı bir yazı konusu olarak bile karşınıza sunulabilir düzeydedir. Ben sizlere elimden geldiğince kısa notlar halinde sunmaya çalışacağım.
Belirsiz Süreli İş Sözleşmesi:
İş sözleşmesi türleri arasında ilk sırada belirsiz süreli iş sözleşmesi yer alır. Belirsiz süreli iş sözleşmesi imzalanan iş sözleşmesinin belirli bir süreye bağlı olarak yapılmadığını gösterir. Belirsiz süreli iş sözleşmesi iş hukukunda asıl olan sözleşme türü olarak da bilinir. Belirsiz süreli iş sözleşmesi fesih (süreli fesih ve haklı nedenle fesih), ayrımcılık ve kıdem tazminatı, yıllık izin hakkı vb. unsurların tamamını içermektedir. Belirsiz süreli iş sözleşmesi iş hukukunda olan temel unsurları içerdiğinden oldukça önemli görülür.
Belirli Süreli İş Sözleşmesi:
Belirli süreli iş sözleşmesi belirsiz süreli iş sözleşmesi kıyasla farklılık içerir. Belirli süreli iş sözleşmesi yapılan işte belirli bir sürenin olması, belirli bir işin tamamlanması vb. bağlı olarak yapılan sözleşmedir. Belirli süreli iş sözleşmesi ihbar tazminatı ve süresi içermediğinden süre bitiminde iş ilişkisinin sona erdiği sözleşme türüdür. İşverenler belirtilen durumu kötüye kullanmamak adına belirli süreli iş sözleşmesi yapabilmek için objektif koşullar aranır. Belirli süreli iş sözleşmesi esaslı nedenler olmadıkça üst üste yapılamayan bir türdür. Eğer aksi olarak üst üste yapılmışsa bu durum hukuken belirsiz süreli iş sözleşmesi olarak tanımlanır. Bu da bu tür sözleşme türünün sonuçlarının ortaya çıkmasını sağlar. İş sözleşmesi türleri arasında yer alan belirli süreli iş sözleşmesi hakkında bilgi verdikten sonra diğer türe geçelim.
Yarı Zamanlı İş Sözleşmesi:
İş sözleşmesi türleri arasında yarı zamanlı iş sözleşmesi de yer alır. Haftalık olarak 45 saatlik çalışma gösterilmesi istenen sözleşmelere yarı zamanlı iş sözleşmesi denir. Eskiden yaşanan durumlar yarı zamanlı iş sözleşmesi hakkında yeni kararlar alınmasını sağlamıştır. Eski kanuna göre kötü niyetli olan işverenler işçilerine haftalık 42-43 saatlik sözleşme imzalatırlardı. Bu sayede onları yarı zamanlı iş sözleşmesi imzalamış gösterirlerdi. Bu durum işçiyi birçok hakkından mahrum ederdi. Ancak kanun ile bunun önüne geçilmeye çalışılmıştır. Yarı zamanlı iş sözleşmesi olabilmesi için 45 saatlik vaktin 30 saatinden daha az çalışılması gerekmektedir. Bu saat dilimi aralığında çalışan herkes yarı zamanlı iş sözleşmesi kurallarına ve haklarına tabidir.
İş sözleşmesi türleri tam zamanlı, çağrı üzerine çalışma esasına dayalı olan, uzaktan çalışma esasına dayanan, deneme süresi esasına dayanan, takım ve toplu iş sözleşmeleri olmak üzere ayrılır.
