Antropoloji Nedir? basit bir soruyla başlar ve ardından karmaşık bir cevap sunar. Yazarın kendi sözleriyle antropolojinin tanımı şöyledir: Tıpkı “Tarih Nedir?” gibi. şimdiye kadar yazılmış tüm tarihi özetleyerek cevaplanabilir veya “Din Nedir?” Şimdiye kadar uygulanan herhangi bir dini tanımlayarak cevaplanabilir, bu yüzden “Antropoloji Nedir?” sadece konuyu tanımlayarak cevaplanabilir. Yazar, antropolojiyi tarih ve din gibi diğer hümanist konularla bağlama oturtan etkili bir tanım sunar. Ardından ilgili alt konuların önemli yönlerini özetler: arkeoloji, dilbilim, biyolojik antropoloji ve fiziksel antropoloji. Bu tanım ve sonraki özetler, konunun belirli bir yönüne odaklanmayan, konunun çok geniş bir anlayışını sunar. Ayrıca birkaç bakış açısı olduğunu söyler: antropoloji çalışmasında kişisel deneyim, alanın arkasındaki tarih ve disiplinin geleceği için ne gibi bir potansiyel olduğu ve çalışma yöntemleri.
antropoloji olarak da adlandırılan antropoloji, genel olarak insan ve toplum bilimi; etnolojinin konusu ve yöntemi. bir çalışma alanını komşu disiplinlerden (sosyoloji, psikoloji vb.) ayırmak için kullanılan her şeyi kapsayan bir terimdir. antropoloji, sosyal bilimlerin en eskisi ve özgünlüğü ve konusunun kapsamı açısından en önemlilerinden biridir. amacı, insan davranışından türetilen sosyal fenomenlerin sistematik bir tanımını, sınıflandırmasını ve açıklamasını üretmektir. alan, yerel gelenekleri benimsemiş profesyoneller tarafından kentsel ve kırsal alanlarda yürütülen araştırmalarla kapsam olarak küreseldir. antropoloji kelimesi, yunanca antropos, "insan" ve logia, "çalışma" kelimelerinden gelir (-oloji bir çalışma alanını belirtir). roma dönemi bilgini yaşlı pliny, insanlığın genel bilgisinin toplamını tanımlamak için kullandığında bu terimi popüler hale getirmeye yardımcı oldu.
Avrupa ve Amerika Birleşik Devletleri'ndeki ilk yıllarında, antropoloji, uzak topraklarda yaşayan Yerli Amerikalılar ve Avustralya Aborjinleri gibi "vahşiler ve barbarlar" halklarının incelenmesi olarak anlaşıldı. 19. yüzyılda (geleneksel toplumlarda zaman içindeki değişimlere odaklanan) sosyal antropoloji ve etnolojinin ortaya çıkışı, odağının çağdaş insana kaymasına yardımcı oldu. 20. yüzyılda, fiziksel antropoloji ve dilsel antropoloji gibi alt disiplinler gelişti. Günümüzde antropoloji terimi, eğitimli profesyoneller tarafından saha çalışması yoluyla dünyadaki çağdaş toplumların çalışmasına ek olarak bu çalışmaları kapsamaktadır.
Modern antropologlar akademik departmanlarda veya araştırma kurumlarında çalışırlar veya uygulamalı alanlarda (örneğin sosyal politika geliştirme, kültürel koruma) yer alırlar. Antropologlar ve etnograflar sahada (çağdaş toplumların incelenmesi) veya laboratuvarda (insan kalıntıları, eserler vb. üzerinde analizler) araştırma yapabilirler. Antropolojik bilginin uygulamaları tıp, çevre politikası geliştirme, halk sağlığı, kriminoloji, işletme yönetimi ve organizasyon analizini içerir.
Antropolojinin genel amacı, insanları toplumlarından ayrı olarak anlaşılabilecek bireyler olarak anlamaya yönelik Batı yaklaşımından çok farklı olan insanların dünyalarına nasıl uyum sağladıklarını anlamaktır. Sosyal evrim ve yayılma teorileri, antropologlar tarafından kültürel (örneğin teknolojiler) ve biyolojik (örneğin dil) özelliklerin insanlar arasında zaman ve mekan içinde bir gruptan diğerine nasıl yayıldığını göstermek için kullanılır. Evrimci bakış açısı evrensel olarak kabul edilmez ve kültürleri görece durağan gören sosyal bilimciler tarafından eleştirilir.
Antropolojinin kökleri, antik dünyanın ticaret, istila ve diğer askeri seferler yoluyla kültürel çeşitliliğe maruz kaldığı Antik Çağ'a kadar uzanır. 1576'da İtalyan hümanizmi Petrarch (Francesco Petrarca, 1304-1374) Afrikalıların ve bedenlerinin "putperestliği" üzerine ünlü bir mektup yayınladı. 1580'de Fransız filozof Jean Bodin (1530-1596), "Methodus ad facilem historiarum cognitionem" adlı eserinde, mevcut tüm kaynaklara ve eleştirel düşüncenin uygulanmasına dayanan evrensel tarihin incelenmesini savundu. İsviçreli anatomist Felix Platter (1536-1614) etnografya ile ilgilendi ve erken bir etnografik koleksiyon geliştirdi. Platter'ın arkadaşı ve hemşehrisi, Basel doktoru Felix Fabri (1500-1565), "Mythologiae Aethiopicae" (Basel, 1555) adlı eserinde antropoloji üzerine bir bölüm de dahil olmak üzere çok sayıda eser yayınladı. Fabri, Mısırlıların beyazdan çok siyah olduklarını ve güneşi hassas ciltlerinden uzak tutmak için güneye baktıklarını iddia etti.
16. yüzyıl ayrıca Avrupa seyahat yazarlığının yükselişine de tanık oldu. İspanyol diplomat Bernal Díaz del Castillo (1492-1582), Aztekleri ve onların geleneklerini "Historia verdadera de la conquista de la Nueva España" ("Yeni İspanya'nın Fethinin Gerçek Tarihi", 1568) adlı eserinde anlattı.
Kültürler nasıl oluştu? İnsanlar nasıl bir araya geldi, gelenekler nasıl ve ne zaman belirlendi? Irklar neye göre sınıflandırıldı? Bu soruların cevabı ile ilgilenmek antropolojinin başlıca konuları arasında yer alıyor. İnsanlar her zaman kökenlerini ve ne zaman, nereden geldiklerini merak etmişlerdir.
Antropoloji en genel anlamı ile insan bilimi demektir. İnsanların kökenini, evrimini, biyolojik özelliklerini, toplumsal ve kültürel yönlerini inceleyen bir bilimdir. Bunu yapabilmek içinde geçmişle içli dışlıdır, toplumların yaşanmışlıklarına bakarak tahminlerde bulunurlar. Bilim insanların merakından doğmuştur ve gelişme göstermiştir. Antropoloji de geçmiş hayatlar hakkında yorumlarda bulunarak, bugünün meselelerinin daha iyi anlaşılmasını sağlarlar. Örneğin, hastalıkların doğuşunu inceleyerek, ilk ne zaman, hangi toplumlarda görüldüğünü araştırıp tıp dünyasına yardımcı olurlar. Ya da eskiden kız çocuklarının neden öldürüldüğü, ırkçılık ve yabancı karşıtlığı, toplumsal tabuların nasıl oluştuğu, savaşların neden çıktığı tamamen antropolojinin ilgi alanına girmektedir.
Antropoloji Ne Demek?
Antropolojinin kelime kökenine bakıldığında Yunanca anthropos yani insan ve logos yani bilim kelimelerinin bir araya gelmesiyle oluşmuştur. İnsanların yarattığı kültürel farklılıkları ele alırlar. Antropologlar 20-30 kişiden oluşan küçük toplumları da inceler, binlerce kişiden oluşan toplumları da inceler. Bu alandaki ilk çalışmalar 18. yüzyılda başlamış ve gelişerek günümüze kadar gelmiştir. Genel anlamda iki kolu olduğunu iletebiliriz.
Fiziksel veya Biyolojik Antropoloji: insanların biyolojik gelişiminin tarihi ile ilgilenmektedir. Fizyolojik değişimler, ırk karşılaştırmaları ve ırklar arasındaki ilişkileri konu alır. Kısaca insanların insan olabilmek için geçirdikleri aşamaları açıklamaya çalışır. Sadece biyolojik olarak algılamak yanlış olur. Fosilleri, ilk insanlardan beri süregelen gen dağılımını, vücut şekli ve renk farklılığını incelemektedir. Bu fosilleri yaş, kemik, kafatası, çevresel koşullar yönünden inceleyerek toplumu açıklamaya çalışırlar.
Kültürel Antropoloji: Kendi içerisinde bölümlere ayrılarak incelemeler yaparlar. Prehistorik Arkeoloji, Dil Antropolojisi, Etnoloji, Sosyal Antropoloji gibi ayırmak doğru olacaktır. Arkeoloji ve antropoloji farklı bilimlerdir ancak çalışmaları itibari ile birbirlerini desteklemektedirler. Dil antropolojisi yani linguistikte ise iletişim ve ifade etme sistemleri incelenir. Dillerin belirli gruplarının tarihini, kültürel yönleriyle ilişkilerini le alırlar. Etnoloji ise daha çok günümüz kültürlerini inceler, kültür tarihi olarak da görebiliriz. İnsan davranışlarının kültürler arası ilişkilerine odaklanırlar.
Birey olarak insan ile ilgilenmez. İnsanları toplu olarak ele alır ve grup içerisindeki davranışları ile ilgilenir. Antropolojinin geçmişten gelen ve hala geçerliliğini koruyan 3 temel sorusu bulunmaktadır.
İnsanlar ve toplumlar neden birbirlerine benziyor?
İnsanlar ve toplumlar neden birbirlerine benzemiyor?
İnsanlar ve toplumlar neden ya da nasıl değişiyor?
Bu soruların cevapları sürekli verilebiliyor olmasına karşın, edinilen her yeni bilgi ile değişmekte ve gelişmektedir. Antropoloji tarih boyunca aradığımız doğru yanıtları bulmamızı sağlar.
Antropoloji Bölümü Nedir?
Antropoloji, insan odaklı araştırmalar yapan bir bilim dalıdır. Antropoloji kelimesini oluşturan iki kelimeye baktığımız zaman bunu daha iyi anlıyoruz. Antropoloji, Yunanca iki kelime olan “Anthropos/insan” ve “logos/bilim” kelimelerinin birleşiminden oluşuyor. Bu nedenle antropolojiye “insan bilimi” dersek yanlış olmaz.
Antropoloji, insanla ilgili olan her konuyu araştırır. İnsanın biyolojik özelliklerinden tutun da psikolojik özelliklerine, sosyolojik yönünden ekonomisine kadar her özelliğiyle ilgilenir. Genellikle antropolojinin insanın biyolojik özellikleriyle daha çok ilgilendiği gibi bir düşünce mevcut. Ancak antropoloji insanı bir bütün olarak ele aldığı için, biyolojik yönüne de ciddiyetle önem verecektir. Çünkü insanlar arasındaki biyolojik benzerlikler ve farklılıklar, diğer özellikleri de etkileyen unsurlardır.
İnsanın kültürel ve sosyolojik özellikleri, fizyolojisi ve psikolojisiyle bağlantılı olan konulardır. İnsanla ilgili olan her şey, birbiriyle sürekli etkileşim halindedir. Dolayısıyla insana dair hangi konu varsa, orada antropoloji vardır. Antropoloji bilimi, insanın biyolojik yönünü evrim teorisi açısından inceliyor. İnsanın ortaya çıkışı, insanların primatlarla olan biyolojik benzerlikleri ve farklılıkları gibi konuları araştırıyor. Bu konuları araştırırken, bilimsel araştırma teknikleri ve deneysel çalışmaları kullanıyorlar. Yapılan her araştırma ve deney bilimsel nitelikte olduğu için, kanıtlanabilir özelliklere sahip oluyor.
İnsanlığa ait fiziksel kalıntılar, kültürel ve sosyal miraslar sayesinde antropolojinin kaynak sıkıntısı çekmediğini söyleyebiliriz. Hatta antropoloji; arkeoloji, sosyoloji, psikoloji gibi disiplinlerle de ortak çalışmalar yürütür. Antropoloji ve bu bilimler de insanla ilgili olduğu için, ortak araştırmalar ve projeler yürütmeleri yararlıdır. Araştırma yaparken de, araştırma sonuçlarını kullanarak da bu bilimler birbirinden çok fayda görebilir.
Antropoloji Bölümü, insanın biyolojik, sosyal, psikolojik ve diğer özellikleri konusunda eğitim veren bir lisans programıdır. Bölüme merkezî sınav sisteminin Eşit Ağırlık puan türüyle öğrenci alınıyor. Bölüm çoğunlukla Fen Edebiyat Fakültesi bünyesinde eğitim veriyor. Öğrenciler bu bölümden “antropolog” unvanıyla mezun oluyorlar. Antropoloji bölümü eğitim plânları; genellikle üç anabilim dalına ayrılmış olarak uygulanıyor. Sosyal Antropoloji, Fizik Antropoloji ve Paleoantropoloji. Bölüm bu üç anabilim dalına ayrılmış olmasına rağmen, ders seçimleri ve uzmanlaşma konuları öğrencilerin ilgilerine bırakılmıştır.
Antropoloji bölümün amacı; insanların geçmişten günümüze kadar olan bütün antropolojik özelliklerini öğrencilere aktarabilmektir. Bu alanla ilgilenen ve çalışmak isteyen kişilere donanımlı bir eğitim vermek de diğer bir amaçtır. Üniversitenin sağladığı koşullara bağlı olarak, çift ana dal ve yan dal gibi uygulamalar mutlaka değerlendirilmelidir. Özellikle antropolojinin doğrudan ilgili olduğu ve mümkün olan bölümlerden biriyle çift ana dal doğru bir adımdır. Aynı anda iki farklı bilim açısından insana bakmak, mezunlar için iyi bir donanım olacaktır. Tabii ki alınacak iki diploma da bu işin cabası.
Ayrıca öğrencilerin okurken Erasmus olanaklarını değerlendirmeleri de önemli bir konudur. Erasmus sayesinde, bu alanda dünya çapında yapılan araştırmaları inceleme şansı bulacaklardır. Yabancı dillerini de geliştiren bu uygulama, öğrenciye artı bir donanım katacaktır.
Antropoloji bölümü dünyanın oluşumu, yaşamın başlangıcı ve gelişim aşamaları, insan evrimi, ırkların ortaya çıkışı ve sınıflandırılması, kültürlerin ve geleneklerin oluşumu ile ilgili tarih öncesi, tarihi ve güncel sorunlar hakkında araştırma yaparlar. Diğer topluluklarla olan farklarını araştırırlar. Antropoloji bölümü mezunu olanlar antropolog olarak görev yaparlar. Başlıca görevlerinden bir kısmı:
Toplumların kültürel ve biyolojik özellikleri hakkında araştırma yaparlar,
Belli bir topluma ait olan insanların beden yapısı özelliklerini saptarlar ve bu özelliklerin standartlarını belirlerler,
İnsanların biyolojik çeşitliliğini ve zamanla geçirdiği değişimleri inceler,
Kültürel benzerlik ve farklılıkları inceler, kültürel değişme olgusu üzerinde durur,
Kültürel verileri karşılaştırmalı olarak inceler ve güncel sorunlara çözüm bulmaya çalışır,
Farklı insan grupları arasında yaşayarak, davranışlarını, geleneklerini inceler ve uygun anketler uygular,
Çalışmalarını araştırma konusuna göre din, aile içi ilişkiler, kentleşme, akrabalık ve toplumsal değişimler üzerinde yoğunlaştırır.
Ülkemizde antropoloji bölümünün olduğu üniversiteleri aşağıdaki şekilde sıralayabiliriz.
Ankara Üniversitesi
Yeditepe Üniversitesi
İstanbul Üniversitesi
Hacettepe Üniversitesi
Kırşehir Ahi Evran Üniversitesi
Cumhuriyet Üniversitesi
Hitit Üniversitesi
Burdur Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi
Hatay Mustafa Kemal Üniversitesi
Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi
Mardin Artuklu Üniversitesi’dir.
Antropoloji bölümünde okumak isteyen kişilerin belirli özellikleri taşımaları, mesleklerinde daha hızlı ilerlemelerini sağlayacaktır.
Araştırmacı ve gözlemci bir yapısı bulunması gerekmektedir.
İnsanı ve davranışlarını incelemeye meyilli ve sabırlı olmalıdır.
Tarih, coğrafya, sosyoloji, psikoloji ve biyolojiye ilgi duymalıdır.
İnsanlarla etkili iletişim kurmaktan hoşlanmalıdır.
Ayrıntılara dikkat etmelidir.
Sebep sonuç ilişkisi kurabilmelidir.
Araştırma konusunda anket sonuçlarını iyi analiz etmelidir.
Bilimsel konulara karşı meraklı olmalıdır.
Eğer farklı kültürleri, insanları, toplumları tanımak hatta onları tanıtmak, geleneklerini ortaya çıkarmak istiyorsanız bu bölümü okuyabilirsiniz. İnsanları anlama özelliğiniz varsa farklı toplumların kültürel özelliklerini bir fosilden araştırıyor olmak hoşunuza gidecek.
Antropoloji ve Sosyoloji Arasındaki İlişki
İnsan ile ilişkili olmasından dolayı antropoloji birçok bilim ile beraber çalışmaktadır. Psikoloji, sosyoloji, arkeoloji başlıcaları arasında yer alır. Sosyoloji, toplumsal örgütler, davranışlar üzerine yoğunlaşmaktadır. Ortak entelektüel köklere sahiptirler. Ancak antropoloji ilkel toplumlar ile ilgilenirken, sosyoloji daha çok modern toplumlarla ilgilenir. Antropoloji insan ile ilgili büyük resme odaklanırken, sosyoloji belirli bir çalışmadan elde edilen bilgileri analiz eder. Antropoloji genel olarak kendi kültürünün dışındaki kültürleri de inceler, sosyoloji ise daha çok kendi toplumu ve toplumu oluşturan gruplar ile ilgilenir.
Aynı konular üzerine yoğunlaşıyor olsalar da yaklaşım tarzı bakımından birbirlerinden farklılık göstermektedirler. Sosyoloji, toplumları incelerken hangi aşamalardan geçtiği ve nelerden etkilendiği konusunda antropolojinin verilerinden yararlanır. Aynı şekilde kültürü incelerken de bu verilere ihtiyaç duyar.
Antropoloji Mezunu Ne İş Yapar?
Antropoloji bölümü mezunlarının yapabildikleri işler, kamu veya özel sektördeki kuruluşlarda uzman, araştırmacı ve danışmanlık işleridir.
Kamu kuruluşlarında genellikle uzmanlık ve araştırmacılık gerektiren işler yaparlar. İlgili devlet müzelerinde, branşlarının gerektirdiği her işi yapabilirler.
Özel sektör kuruluşlarında ise, başta danışmanlık ve eğitmenlik olmak üzere; uzmanlık ve araştırmacılık yapabilirler. Özel müzelerde de eğitim ve danışmanlık gibi işleri yürütebilirler.
Akademisyen olmaya hak kazanan mezunlar, eğitim-öğretim faaliyetleri gerçekleştirirler.
Bugün en çok bilinen meslekleri bile anlatırken zorlanırız. Bir de antropolog olarak kendinizi anlattığınızı düşünün. İnsanlar bu nokta da en çok ırklarını merak ederek size kemik yapıları ile ilgili sorulara boğacaktır. Ancak ne dedik, antropologlar sabırlı olmalı. Eşit ağırlık puanınız ile girişi yapabileceğiniz bu bölümden mezun olduktan sonra genel olarak çalışma alanlarını,
Müzeler,
Kültür ve Turizm Bakanlığı,
TRT,
Türk Tarih Kurumu,
Araştırma Merkezleri,
Kazı alanları oluşturur.
Bunların yanı sıra üniversitelerde akademik kariyer hayatına devam edebilirler, özel işletmelerde, Unesco, Dünya Sağlık Örgütü gibi kurumlarda araştırma personeli olarak çalışabilirler. Her ne kadar bu bölüm mezunlarının iş imkanları ülkemizde kısıtlı olsa da ihtiyaç gitgide artmaktadır. Birçok mezun üniversitede kalmayı tercih etmektedir. Danışmanlık yapmak üzere kamu ve özel kuruluşlarla beraber kar amacı gütmeyen STK’larda da görev alabilirler.
Antropoloji Bölümünün İş İmkânları Nelerdir?
Antropoloji bölümü mezunlarının iş alanları, seçmiş oldukları anabilim dalıyla ilgili olan alanlar olacaktır. Ancak belirtmeliyiz ki, bu alanda kamu kurumlarına atanmak oldukça zordur.
Bazı alanlarda olduğu gibi, bu alanda da kamu kurumlarındaki kontenjan azlığı biliniyor. Bu nedenle mezunlar için en ideal iş, akademisyenliktir. Bunun dışındaki kamu kurumu seçenekleri arasında
Kültür Bakanlığına bağlı kurum ve kuruluşlar başta geliyor. Antropoloji üzerine kurulmuş olan müzeler ve benzeri kuruluşlarda çalışma imkânları bulunuyor. Ancak kamu kurumlarında çalışabilmek için KPSS puanıyla atanmak gerekiyor. Bölümün diğer iş imkânları da özel sektördedir. İnsanla ilgili olan her türlü kurum ve kuruluşlarda danışmanlık, uzmanlık ve idarecilik gibi iş imkânları bulunuyor.
Antropoloji Bölümü Dersleri Nelerdir?
Antropoloji bölümünde, hem teorik hem de uygulamalı dersler bulunuyor. Saha çalışmaları ve bölgesel incelemeler konusundaki uygulamalı dersler, teorik bilgilerin somutlaştırılmasını sağlıyor.
Ders plânlarında; psikolojiden biyolojiye kadar, mitolojiden felsefeye kadar çeşitli alanlara ait dersler bulunuyor. Bu farklı disiplinler sayesinde, öğrencilerin antropolojiye farklı gözlerden bakma şansları oluyor.
Bölümdeki zorunlu dersler şunlardır:
Antropolojiye Giriş
Kültürel Antropolojiye Giriş
Kültür ve Arkeoloji
Antropolojide Akademik Okuma ve Yazma Becerileri
Biyolojik Antropoloji
Psikolojiye Giriş
Felsefeye Giriş
Sosyal Teoriye Giriş
Türk Mitolojisi ve Halk İnanışları
Nicel Araştırma
Antropoloji Kuramı
Akrabalık ve Sosyal Organizasyon
Etnografya: Eleştiriler ve Uygulamalar
Kırsal Bölgelerde Antropolojik Çalışmalar
Toplumsal Cinsiyet ve Kültür
Türkiye Etnografyası ve Antropoloji Tarihi
Ritüel ve Din
Etnografik Saha
Türk Dünyası Tarihi ve Kültürel Antropolojisi
Ayrıca bölümde verilen seçmeli derslere baktığımızda, bu seçmeli derslerin farklı disiplinlere ait olduğunu görüyoruz. Bu seçmeli dersler, öğrencilerin anabilim dalı ilgilerine göre seçebilecekleri derslerden oluşuyor.
Bölümde seçmeli olarak verilen bazı dersler şunlardır:
Bilişsel Antropoloji
Psikolojik Antropoloji
Psikanalitik Antropolojiye Giriş
Görsel Antropoloji
Antropolojik Dilbilim
Online Etnografi
Duyu Antropolojisi
Global Kültür
Etnomüzikoloji
Göçebe Antropolojisi
Bölge İncelemeleri
Orta Asya’da Şamanizm
İktisat ve Antropoloji
Müzeoloji
İslam Antropolojisi
Kent Antropolojisi
Uygulamalı Antropoloji
Antropoloji Bölümü Taban Puanları ve Başarı Sıralamaları
Antropoloji bölümü taban puanları, 2020 yılı itibariyle 4 üniversite için oluşmuş görünüyor. Bölümün en yüksek taban puanı İstanbul Yeditepe Üniversitesi’nin İngilizce ve burslu seçeneğine aittir. Bu seçeneğin taban puanı 329,28973 ve başarı sıralaması da 142385’tir. Bölümün bu yılki en düşük taban puanı 251,52786 ile Hacettepe Üniversitesi’ne aittir. Başarı sıralaması da 515998 olarak açıklanmıştır.
Antropoloji bölümü olup da kontenjanları dolmayan veya bölümü yeni açan altı üniversite de mevcut. Bu seçeneklerin kontenjanları dolmadığı için taban puanları ve başarı sıralamalarının oluşmadığını notlarımıza eklememiz gerekir.
