Okumak; kitap kurtları için tutkudur. Bazıları için de boş zamanları değerlendirmek amacıyla yapılan eylem. Boş zamanları değerlendirmek amacıyla ya da tutku olarak okunsun; kitaplar özeldir, faydalıdır. Cemil Meriç’in ifadeleriyle; “Kitap zekayı kibarlaştırır.”
Pandemi, pek çok alanda üretimi düşürdü. Kitap yayıncılığı da bu alanlardan biriydi. Yayınevlerinin çıkardığı yeni kitapların sayısı azaldı. Bazı aylar yok denecek kadar azdı. Pandeminin ilk dönemlerinde okur, kitaplara ulaşmakta zorlandı.
Ne pandemi ne karantina ne de kitaba ulaşmada yaşanan zorluklar kitap kurtlarını durdurmadı. Peki, yıl boyunca en çok hangi kitaplar okundu? Roman, öykü ve kişisel gelişim; hangi türler tercih edildi? En çok okunan yazarlar kimlerdi? En çok kitap siparişi verilen şehirler hangileri? Soruların cevaplarını online kitap sitelerindeki (Kitapyurdu, BKM Kitap, DR ve İdefix) bilgiler çerçevesinde derledim.
En Çok Okunan Kitaplar
Körlük - Jose Saramago: Kitap yazarına 1998’de Nobel Edebiyat Ödülü’nü kazandırdı. Yayınlandığı günden beri dünyanın farklı coğrafyalarında adından söz ettiriyor. Günümüzü de anlatıyor biraz. Zira insanların bencilliğini ve duyarsızlığını körlük metaforuyla işliyor.
Bir Ömür Nasıl Yaşanır? Hayatta Doğru Seçimler İçin Öneriler - İlber Ortaylı: İlber Hoca kitapta “Herkes kendi talihinin mimarıdır” sözünü hatırlatıyor. İnsanların hemen her alanda kendi yolunu çizmelerine yardımcı olacak örnekler veriyor. Kitaptan yaş ayrımı olmadan herkes faydalanabilir. Tarihçi-Yazar Prof. Dr. Ortaylı, kaleme aldığı son kitabında tecrübelerinden süzülen tavsiyelerde bulunuyor. Kitap yayımlandığı günden beri en çok okunanlar arasındaki yerini koruyor.
İçimizdeki Şeytan - Sabahattin Ali: Bir dönem Sabahattin Ali denilince akıllara Kürk Mantolu Madonna geliyordu. Özellikle sosyal medyanın en çok paylaşılan kitabıydı. İçimizdeki Şeytan, Sabahattin Ali’nin eskimeyen kitaplarından biri. Hikaye günümüzde yazılmış gibi Bu romanında Sabahattin Ali, toplumsal gündemin kişilikler ve karakterler üzerindeki baskısını anlatıyor. Kapana kısılmışlığı gösteriyor.
Simyacı - Paulo Coelho: Simyacı, sadece ülkemizde değil bütün dünyada çok satan kitaplardan. Yayımlandıktan kısa bir süre sonra 42 ülkede basıldı. 26 dile çevrildi. Dünya klasikleri arasında, ülkemizde de yıllardır en çok okunan kitaplar listesinin zirvelerinde. Dünya edebiyatının fenomenlerinden ve 1988 yılında yayımlandığı günden beri hayatlara dokunuyor. Hem doğuya hem batıya aynı pencereden ışık tutuyor, okuru iç yolculuğa çıkarıyor. Paulo Coelho, roman yazmaya başlamadan önce şarkı sözleriyle ünlenmiş. Simyacı da sade diliyle şiir tadında okunuyor.
Şeker Portakalı - Jose Mauro de Vasconcelos: José Mauro de Vasconcelos’un başyapıtı kitap Brezilya edebiyatının klasiklerinden. Kitapta Zezé’nin yoksulluk ve acı dolu hikayesi anlatılır. En yakın arkadaşı şeker portakalı fidanıdır; adı Minguinho. Ümit dolu Zezé, hayal dünyasıyla yetişkinlerin dünyasına meydan okur. Zezé’nin serüvenleri, yazarın Güneşi Uyandıralım ve Delifişek romanlarında devam ediyor. Şeker Portakalı, sosyal medyada da sıkça paylaşılan kitaplardandır.
Hayvan Çiftliği-George Orwell: Türkiye’de George Orwell denilince akla gelen kitap 1984’tür. 1984’ü okuyup “büyük birader”le tanışmayan çok az kişi vardır diye düşünüyorum. Hayvan Çiftliği ise yazarın çağdaş klasikler arasına giren ikinci eseri. Romanda tarihsel gerçeği eleştiriyor. Hayvan Çiftliği, “yergi” türünde dünya edebiyatının başyapıtlarından biri kabul ediliyor.
Bir İdam Mahkumunun Son Günü - Victor Hugo: kitap Victor Hugo’nun Paris’te Greve Meydanı’nda tanıklık ettiği idamdan ilham alıyor. 1829 yılında yazarın henüz 27 yaşındayken kaleme aldığı eser dönemi eleştiriyor. Bir İdam Mahkumunun Son Günü, 19’uncu yüzyıldaki Fransa’yı gerçekçi bir dille yansıtıyor. Bu sebeple de toplumsal ve tarihi kaynak olarak kabul ediliyor.
Sineklerin Tanrısı - William Golding: Nobel Edebiyat Ödüllü Sineklerin Tanrısı, beyazperdeye uyarlanan kitaplardan biri. Golding’in en önemli eserlerinden biri olarak kabul ediliyor. Dünya klasiklerinden Sineklerin Tanrısı, karakter analizleri yapıyor ve davranışlara odaklanıyor. Issız adada hayatta kalma mücadelesi veren çocukların hikayesiyle okuru davranışlar üzerine düşünmeye itiyor.
Bülbülü Öldürmek - Harper Lee: tüm zamanların en sevilen hikayeleri arasında yer alan bülbülü öldürmek; 1961 pulitzer edebiyat ödülü’nün sahibi. bülbülü öldürmek, haksız yere suçlanan zenciyi savunmak için hayatını bile riske atan adamın hikayesini çocuğun gözünden anlatıyor. yirminci yüzyılın en iyi romanlarından biri ve oscar ödüllü bir sinema filminin de ilham kaynağı.
Bilinçaltının Gücü/Zihinsel ve Bedensel İyileşme - Joseph Murphy: 1963 yılında ilk kez yayımlanan kitap, insan zihniyle ilgili en çok merak edilen soruları cevaplıyor. Bilinçaltının Gücü, kişisel gelişim alanında etkili rehber kitaplardan biri. Yayınlandığı günden beri pek çok insanın hayatına dokundu, dokunmaya devam ediyor.
Fabrika Ayarı - Hayati İnanç, Bekir Develi: Kitap Hayati İnanç hoca ile Bekir Develi’nin sohbetinden ortaya çıkmış. İnsanın kalbine dokunmayı amaçlıyor ve "fabrika ayarlarına dön" diyor.
Camdaki Kız - Dr. Gülseren Budayıcıoğlu: Psikiyatrist Budayıcıoğlu hem Camdaki Kız kitabı hem de diğer kitaplarında danışmanlarının yaşadıklarını anlatıyor. Kitaplar gerçek hayattan hikayeler içeriyor. Hayata Dön ve Madalyonun İçi de Buğdayıcıoğlu’nun en çok satanlar arasında yer alan diğer kitapları. Bu kitapların ortak özelliği ise diziye uyarlanmaları ve televizyon izleyicisiyle buluşmaları. Uyarlanan iki dizi ekranlarda; Kırmızı Oda ve Masumlar Apartmanı dizileri. Diziler yayınlandığı gün reytinglerinin zirvesinde bulunuyor.
Kral Şakir 8: Macera Adası! -Varol Yaşaroğlu: Kral Şakir serisinin en çok okunan kitabı. Karikatürist Varol Yaşaroğlu’nun kaleme aldığı kitap en çok satanlar arasındaki ilk çocuk kitabı. Kitapta spor aşkıyla Karsa Kadar gidiyor Kral Şakir. Bilge dedeyle tanışıp en eski sporu öğreniyor. Tabii Kral Şakir’in maceraları bununla bitmiyor.
En Çok Okunan Yazarlar
En çok okuyan şehirler ve buna bağlı olarak en çok kitap siparişi veren şehirler hemen hemen bütün sitelerde aynıydı. Sıralamaları değişse de Ankara, İstanbul, İzmir, Bursa, Antalya, Kocaeli, Kayseri, Mersin ve Konya çok okuyan şehirler listesinin başında yer aldı. Peki bu şehirlerde en çok hangi yazarlar okundu? Yazarların hangi kitapları en çok satanlar arasında yer aldı? Gelelim soruların cevaplarına:
Sabahattin Ali: Kuyucaklı Yusuf, İçimizdeki Şeytan, Kürk Mantolu Madonna,
Stefan Zweig: Satranç, Olağanüstü bir Gece, Bilinmeyen Bir Kadının Mektubu, bir Çöküşün Öyküsü, Korku ve Amok koşucusu.
Ahmet Hamdi Tanpınar: Saatleri Ayarlama Enstitüsü, Huzur, Beş Şehir ve Sahnenin Dışındakiler.
Ahmet Ümit: Elveda Güzel Vatanım, İstanbul Hatırası, Beyoğlu Rapsodisi ve İnsan Ruhunun Haritası.
Franz Kafka: Dava, Milena’ya Mektuplar ve Dönüşüm.
Fyodor Mihayloviç Dostoyevski: Suç ve Ceza, Yeraltından Notlar ve Karamazov Kardeşler,
George Orwell: 1984 ve Hayvan ÇiftliğiGabriel Garcia Marquez: Kolera Günlerinde Aşk, Kırmızı Pazartesi ve Yüzyıllık Yalnızlık
İlber Ortaylı: Bir Ömür Nasıl Yaşanır? Hayatta Doğru Seçimler İçin Öneriler ve Türklerin Tarihi.
Zülfü Livaneli: Kardeşimin Hikayesi, Son Ada, Konstantiniyye Oteli, Serenad ve Bir Kedi, Bir Adam, Bir Ölüm.
Dr. Gülseren Budayıcıoğlu: Kral Kaybederse, Hayata Dön, Camdaki Kız ve Madalyonun İçi.
Jose Mauro de Vasconcelos: Şeker Portakalı, Güneşi Uyandıralım ve Deli Fişek.
Varol Yaşaroğlu: Kral Şakir Serisi.
En Çok Hangi Tür Kitaplar Okundu?
2020 yılının bir başka şekilde ifade etmek gerekirse pandemi döneminin en çok okunan türü roman oldu. Romanları, öykü kitapları, çocuk kitapları, sınavlara hazırlık kitapları, eğitim kitapları ve tarih kitapları takip etti. Çocuk kitaplarının listede yer alması; evde kalan miniklerin, iyi okur olma yolunda ilk adımlarını attıklarının göstergesi olabilir. Kişisel gelişim ve psikoloji kitapları da çok tercih edilen türler arasındaydı. Bu da evde kalınması gereken pandemi günlerinde okurların psikolojik desteğe duyduğu ihtiyacın göstergesi. Kitaplar dışında puzzle, okuma gözlüğü, mandala, oyun kartları, hobi setleri ve boya kalemleri çok satan ürünlerdi.
