Eğitim, geçmişten günümüze en çok önemsenen ve üzerinde durulan kurum ve sistemlerinden başında gelmektedir. Az gelişmiş bir ülke için de çok gelişmiş bir ülke için de eğitim, birçok şeyin göstergesi ve kaynağıdır. Eğitimin etkilediği ve etkilendiği, kurum, sistem ve yapılardan da rahatlıkla söz edebiliriz.
Bilhassa toplum ve eğitim ilişkisi, her yönden incelenmeye açıktır. Hatta iyi eğitim anlayışının bir toplum oluşturmada veya daha iyi bir toplum oluşturmadaki rolünü de küçümseyemeyiz. Gerçekten de iyi eğitiminin pek çok faydası, bireylerden topluma sirayet edecek kadar güçlü bir etkiye sahiptir. Öyleyse yazımızda, iyi bir toplum anlayışının gelişmesinde eğitimin nasıl bir rol oynadığına biraz daha detaylı bakalım.
İyi Eğitim Neyi İfade Eder?
Eğitim ve toplum ilişkisine bakmadan önce iyi bir eğitiminin neyi ifade ettiğini anlamak gerekir. İyi eğitim, tek tek bireylerin eğitim süreçlerini destekleme, geliştirme ve sürdürmeye yönelik bir anlayıştır. Yani, iyi eğitiminin temel özelliği, birey anlayışını eğitime yansıtabilmektir. Buradaki birey, kendinin farkında olarak yetişmesine yardımcı olacak eğitimin içinde yer alan kişidir.
İyi bir eğitim, çocukluktan itibaren eğitim süreçlerine aktif katılan öğrencinin pek çok şeyin farkındalığına ulaşmasını sağlar. Kültür, toplum, bilgi, bilgi, kaynakları, bilinç ve dil, eğitim kapsamında öğrenilir ve farkına varılır. Ayrıca iyi eğitiminin şunu ifade ettiğini de rahatlıkla söyleyebiliriz: eğitim tek bir kurumda verilmez.
İyi eğitiminin kaynaklarından biri de ailenin verdiği eğitim sürecidir. Tek bir sabit kuruma bağlı eğitim anlayışı, kolaylıkla aşınabilir ve farkındalığa yetmez. Dolayısıyla ailenin de eğitime aktif katılımı, eğitimin nitelikli olmasını sağlayacaktır. Ayrıca ailenin, eğitim anlayışında bir pay sabini olduğunu da kavraması lazımdır.
İyi Eğitimin Özellikleri Nelerdir?
İyi eğitimin özelliklerinden biri, yetişen insan gücüdür. Yetiştirme görevini üstelenen insanların da nitelikli şekilde yetişmeleri gerekir. Ayrıca eğitim ve toplum ilişkisi birbirini etkileyecek kadar güçlüdür. Belli bir olgunluğa ve bilince ulaşmış bir toplum, eğitim meselesini de ciddiye alacaktır. Aynı şekilde birey olarak yetişen ama toplumun bilincinde olan kişiler de topluma bir katkı sunacak bilgiye ve bilince sahip olmuş olacaktır. İyi bir eğitim anlayışı, okul öncesi eğitimden başlar ve üniversite eğitimine kadar devam eder.
Eğitim anlayışı tek bir kademe ya da süreci kapsamaz. Nitelikli bir eğitim sistemi, lise eğitimini de üniversite eğitimini de içerir. Bugün eğitim sisteminden bahsederken üniversite eğitimini de konu almalıyız. İyi bir eğitimin kaynaklarından biri üniversite eğitimi sürecidir. Geleceğin çalışanları olan öğrenciler, üniversite eğitimiyle sosyalleşme, fikirlere vâkıf olma, eleştirel düşünme, bilgi kaynaklarına erişme ve tartışmanın öğrenilmesi gibi niteliklere ulaşırlar. Böyle bir eğitim sürecinde öğrenciler de hem kendilerini hem de alanlarını tanımış olurlar. Bunu veremeyen üniversite eğitimin de ancak bir nesil yaratmadaki başarısızlığı konuşulur. Bunun önüne geçmek ise kolay ama iyi düşünülmelidir. Buradan hareketle iyi bir eğitimin özelliklerini şöyle sıralayabiliriz:
İyi eğitim, nitelikli öğretmen yetiştirme görevini önceliğe alır ve öğretmenin koşullarını iyileştirecek planları uygular.
Eğitim sisteminde sınavların tek belirleyici olması engellenir, öğrencilerin eğitim sürecinde kendilerine yönelik farkındalıklarını artırılır.
Toplumun gelişmesi için eğitim sistemindeki öğrencilerin etkisi düşünülür ve bir nesil yetiştirmenin üzerinde durulur.
Sadece IQ'yu önceleyen eğitim değil, EQ'nun da farkına varılan bir eğitim ve dersler verilir.
Üniversite ve yüksekokul eğitimi, iş hayatına hazırlayacak imkânlara sahip olur.
Akademik kariyeri bir alternatif olarak değil, tercih edilebilecek iyi bir seçim olarak hazırlamak uygulanır.
Müfredat dışı eğitim ve etkinliklerle, öğrencilerin potansiyellerini keşfetmek ve farklı alanları tanımaları sağlamak.
Yaşanılan çağın bilgi, yetkinlik ve teknolojisini tanıtmak, uygulamak ve öğrenmeyi öğretmek.
Tüm kademe ve eğitim süreçlerindeki alınması gerekilen kararları kurumlar değil, gereklilikler belirler.
Eğitime ve eğitim kaynaklarına ciddi yatırım yapılmasının yolları açılır.
İyi Eğitim Daha İyi Toplumu Meydana Getirir mi?
Sağlıklı bir eğitim sistemi, beraberinde güçlü ve nitelikli bir nesli ve tabii ki güçlü bir toplumu da meydana getirir. Bununla beraber eğitimi tek başına iyi bir toplumun tek gücü olarak kabul edemeyiz. Güçlü eğitim sistemine sahip ülkeler, güçlü bir ekonomiyi ve sosyal koşulları da sunabilmektedir. Bu ülkeler, eğitimi yatırım yapacak birikime sahipler ve verilen eğitimin bir geri dönüşü olarak toplumu şekillendiren güçlü sosyal koşullara da ev sahipliği yapıyorlar.
Her ülke gelişmişlik koşullarına erişebilmek adına eğitimde köklü değişiklikler yapmaya çalışmıştır. Ülkemizde de her kötü koşulu ve geri kalmışlığı düzeltmek adına eğitim niteliklerinde değişikliğe gidilmiştir. Yalnız, 21.yüzyılda yapılan değişiklik, gelişmenin bir ana koşulu değildir. Daha doğrusu yapılan değişikliğinin nasıl bir geri dönüş yaratacağını bilmeden yola koyulmak, sürekli yap boz etkisi yaratabilir. Nitekim ülkemizdeki eğitim politikaları, bir düzen oluşturmak yerine şimdilik düşünülmüş geçici değişiklerden oluşmaktadır.
Güçlü bir toplum için eğitimin kimi faydaları ve etkileri şunlardır:
Bireye değer veren eğitim, bireyin farkındalığı artırır ve yetenek, beceri ve isteklerini dikkate alarak onu hayatına hazırlar.
Eğitim sistemi, öğrencileri geleceğe hazırlar ve geleceğin nesli eğitim sisteminin nitelik ve olanaklarından etkilenir.
Kalkınma, toplumsal farkındalık ve refah gibi toplumun iyileşmesine yönelik, geleceğin çalışanları görev alarak ilgili alana aktif destek sağlar.
Güçlü bir ekonomik kalkınma için iş alanlarına yönelik nitelikli ve kaliteli meslek elemanı yetiştirilir.
Ayrıca bir zihniyet oluşturmak ya da değiştirmek için eğitimden yararlanılır.
Alan ve meslek eğitimini iyi alan bir öğrenci, alanı için neler yapacağını da bilerek toplumun kalkınmasına yardımcı olur.
Bütün bu etkenler, eğitim ile toplumun birbirini nasıl etkilediğine verilen örneklerdir. Hem toplum hem de eğitim, diğer tüm kurum ve sistemlerden de etkilenir. Bundan dolayı da eğitim ve toplum için yapılacak şeyler, tek bir sistem değişikliğine bağlı değildir. Yine de toplumun iyi yönde değişmesine ve kalkınmasına yönelik en önemli sistemlerden biri eğitimdir. İyi eğitim, bireyi önceler ve toplum içinde yapabileceklerine odaklanır ve neticede o birey, yetenekleriyle, yaptıği işlerle bir şekilde toplumun gelişip ilerlemesine katılım sağlar. Bu durumun tam tersi olarak bireyi desteklemez ve potansiyelini küçümserseniz de beyin göçü yaşanır ve başka ülkelerin kazanımlarında da kendi insanlarımızı görebiliriz.
Eğitimde Mevcut Sorunlar
Her eğitim sisteminin kendi içinde sorunları ve diğer sistemlerden kaynaklı çözümsüzlükleri olabilir. Fakat, bu sorunlar her dönem meydana geliyor ve şikayet ediliyorsa eğitim sisteminin çıkmazından bahsetmek mümkündür. Türk eğitim sistemine bakacak olursak, belli başlı sorun ve eksiklikler, yalnızca eğitimcilerin dikkatini çekmemektedir. Türkiye'deki eğitim sistemi, değişiklik yapma üzerine kuruludur; fakat söz konusu değişiklikler, alanın ve eğitimin uzmanlarına danışılmadan uygulamaya geçirilmektedir. Aynı zamanda değişiklikler ve alınan kararlar, kısa süre içinde uygulamaya konulmakta ve deneme-yanılma gibi hatalı bir durum yaşanmaktadır.
Bir başka sorun ise eğitim kademe ve süreçlerinde yaşanılan kopukluktur. Maalesef eğitim kademeleri bütünlükten yoksun ve birbirini tamamlamaya yönelik çabayı gösterememektedir. Örneğin; lise eğitimi, üniversite eğitimine etki edecek niteliklerden muaf gibidir. Üniversite eğitimiyle lise eğitimi birbirinden apayrı ve kopuktur. Ayrıca yeni bir eğitim kademesi, sürekli bir önceki kademenin eksikliklerini ve etkisini gidermeye çalışmaktadır.
Diğer bir sorun da müfredatın geliştirilememesi ve olumsuz yönde değişikliğe uğramasıdır. Toplumun, kendini, ülkesini ve diğer ülkeleri tanıyan insanlara ihtiyacı vardır. 21. yüzyılın gerekli nitelikleri ne, kültürü tanıtmaya yönelik hangi alanlar var, öğrencilerin potansiyellerini keşfedecekleri etkinlik ve dersler neler olabilir gibi sorular, eğitim müfredatının da niteliğini artıracaktır.
Saydığımız sorunlar dışında elbette ki pek çok sorun ve eksiklikler göze çarpıyor. Tüm bu eksiklerin ve sorunların çözümü ise yalnızca tek bir zümre ya da kuruma bağlı olarak alınmamalıdır. Alanın ve uzman görüşlerin çeşitliliğine göre uygulanan kararlar ve değişiklikler, toplumun da iyi yönde değişimine etki edecektir.
