Uzaktan eğitim sürecine alışmaya çalışan çocuklar zaman zaman odaklanma problemi yaşıyor. Ödev yapmak istemiyor. Peki, ebeveynler bu stres karşında çocuklara nasıl yardımcı olabilir. Mentis Psikoloji ve Kozmos Anaokulu psikolog Cihan Çelik anlattı.
Sizi tanıyabilir miyiz? Cihan Çelik kimdir?
Psikoloğum. Çocuk ergen grubuyla çalışıyorum. Yaklaşık 16 yıllık bir süreç.
Münevver Birol: Teknoloji çağının belki de veliler için tek sıkıntısı diyebileceğimiz çocukları tablet, Pc ve telefondan uzaklaştıramamak. Bunun için çabalarken bir de online eğitim ile ekran başına geçmek durumunda kaldılar. Bu durum veli olarak bizlerin korkularını tetiklemeli mi?
Bir yılı geçen süre zarfında olağanüstü dönemle karşılaştık. Bizi bazı şeylere maruz bırakmaya başladı. Tablet oyunlarına dikkat edin derken. Sabah 8’de başlayıp akşama kadar ekran başında kaldı. Çocuklar için eğlenceli bir durum değil. Burada geçen süreç ekran bağımlılığı gibi bir süreç değil. Çocuklara destek olacağız. Çok korkmaya gerek yok. Çocuk online eğitim sonrası etkinliğe dönüyor mu? Dikkat edilmesi gereken bu.
Çocukların online eğitime adapte olmaları nasıl sağlanabilir?
Kendi kendilerini yönetilme becerilerini geliştirmek. Bazı çocuklar sandalyede oturmaz, top üstünde zıplar buna esneklik sağlanmalı. Ders dinlerken oyun ister buna esneklik sağlanmalı. Çocuklar nasıl rahat edecekse, bırakabilirsin. Çocuk rahatlatıcı etkinliklerle desteklenebilir. Evde zıplayabileceği oynayabileceği bir alan lazım evde. İsterse yatakta ders dinlesin, yeter ki dinlesin. Esnek olmak faydalı olacaktır.
12 Haziran Dünya Çocuk İşçiliği ile Mücadele Günü
İlkokul 1. sınıf çocuklar okulu bilmeden online eğitime adapte olamıyor. Ne yapmalı?
Burada öğretmene çok iş düşüyor. Bazı çocuklar olgun, bazıları destek istiyor. O desteği isteyen çocuklara vermek lazım.
Ailelerden gelen en sık yakınmalardan biri ödev yaptırmakta zorlanılması. Bunun online eğitimle bir ilgisi var mı?
Bizim çocuklarımız 0-6 yaş aralığında yeterli sorumluluk bilincinde değil. Hollanda’dan Almanya’dan Türk aileler gelir. O aileler sadece bizim çocuklarımız ağlar der. Çocuklar sorumluluk alma konusunda fırsat sunmadığımız için, ödevler konusunda da zorlanır. Ayakkabısını bağlama, yatağını toplama konusunda sorumluluk versen, okul çağına geldiğinde de defterini açar, dersini yapar. Son dönemde sadece sanki bizim çocuğumuz var gibi davranıyoruz. İstediği osun, ağlamasın diye büyütüyoruz.
Çocuklar kaç yaşında kreş ya da anaokuluna başlamalı?
0-2 yaş aralığında anne ve babasının himayesinde büyümeli. 24 ayını tamamlayan çocuk kreşe gidebilir. 2-3 yaş esnek. 3 yaşından sonra o çocuk anaokuluna gitmeli artık. Anaokulu bahçede oyun oynama, kendi kendine yemek yiyebilme gibi deneyimi yaşıyorsun. Eski mahalle kültürünü anaokullarında yaşıyor çocuklar. Yeteri kadar anaokulu yok devletin açtığı. Özeller devreye giriyor, o da 1500 TL’den başlıyor. Ekonomik gücü olan aileler gönderebiliyor.
Bu konuda ailelere düşen görevler nelerdir?
Çocuklar annem babam benimle ilgilenmiyor diye yakınıyor. Biz anne babalarımız kadar güçlü değiliz. Çocuk denilen varlığa vakit ayrılmalı. Oyun ister, muhabbet ister. Çocuk denen varlık çocukla büyürdü, çocuk yok, biz varız. Çocuk sorumluluk almıyor mu? Sen de kitap al, kızım sen ödevini yaparken ben de kitap okuyorum. Bir süre çocuğa bu alışkanlığı kazandırmamız gerekiyor. Çocukla beraber oturacağız, birlikte çalışacağız. Bu iş nasihatle olmuyor, ilişkiyle temas sağlayarak oluyor.
Yaş aralıklarına göre okul döneminde çocuklarda karşılaşacağımız durumlardan bahsedebilir misiniz?
Anaokulu dönemde dütrü kontrol güçlüğü çalışılıyor. Oyun sırasını bekleyeme, arkadaşlarına vurma. Çocuk sabretmeyi, oturmayı kalkmayı bilmiyor. Bu ne demek? Çocuk hayırı duymamış. Bazen de anne baba ne kadar olumlu davranırsa davransın bunu gördüğümüz çocuklar da var.
İlkokul döneminde ise en çok karşılaştığımız oyun bağımlılığı ve aileden uzaklaşma olarak özetleyebiliriz. Çocukların isteklerini arzularını duymalıyız ama çocuk nerde durmalı kısmını iyi ayarlamalıyız.
Kız ve erkek çocuklarda okul kaygıları farklılık gösterir mi?
Kaygı korku çocuğun doğuştan genetik olarak kaygıya meyilli çocuklar var. Bir de çocukların ailelerinden öğrendikleri kaygılar vardır. Yemeği yemezsen doktor gelecek gibi. Kız erkek arasında çok büyük farklar yok. Önemli olan doğuştan gelen kaygı kodları mı var, yoksa biz mi öğrettik?
Münevver Birol: Siz Mentis Psikoloji ve Kozmos Anaokulu kurucususunuz. Şuan okulunuz aktif. Çocuklar şuan pandeminin farkındadırlar ve sınıfta davranışlarında bir farklılık var mı?
Bir grup beni inanılmaz şaşırttı. Ellerini nasıl yıkamaları gerektiğini, mesafeyi öyle bir uyguluyorlar ki şaşırıyorsunuz. Ölüm korkusu olan çocuklar, dışarı gittiğinde eli değince ağlayan çocuklar da oldu. Haziran ayına randevular veriyoruz. 2 aya randevu veriyoruz buradan düşünün. Oğlum dışarı çıkarsan, bir yere dokunursan ölürsün denilmez. Dışarı çıkınca dikkatli olmalıyız, virüs var dersen de dikkatli olmayı öğrenir.
Münevver Birol: Tamamen karantina veya kapanma gündemde. Ama okullar ilerleyen süreçlerde açıldığında birçok veli okula gönderme konusunda yine kararsız. Çocukların bir kısmı okula giderken belki bir kısmı gitmeyecek. Bu ilerleyen süreçlerde uyum konusunda nasıl davranışlar ortaya çıkarabilir?
Şu dönem zarfında cevabını bilemediğimiz tek konu bu. Çocuğa 25 Mayıs’ta bitecek okula gideceksin diyemiyoruz. Burada çocuklara net konuşmak yerine ucu açık cevaplar vermek gerekir. Bir güçlük var ve biz bu güçlüğü paylaşacağız.
Pandemi bittiğinde çocuklarda nasıl bir etki oluşacak?
Aileler çocuklarına dünyanın sonu gelmiş gibi davranmasınlar. Maskeyi çıkarırsan ölürsün, arkadaşına dokunursan hasta olursun denilirse okula dönünce eli ayağı titrer. Çocuğa dikkat edilmesi anlatılırsa sonrası daha rahat olacak. Bir grup ağlayacak, okula gitmeyecek. Çocuk tempoda zorlanacak. Başlasın yeter ki çok kısa sürede normal hayata döner ve adapte olurlar. Ailelerin çocuğa kullandığı cümleler ve tavrı çok önemli.
