Özellikle Web 2.0’ın ortaya çıkışından sonra internet kullanıcılarının da dijital platformlarda etkileşimde bulunabilmesinin önü açıldı ve böylece kullanıcılar da kendi içeriklerini oluşturabilme ve diğer insanlarla etkileşime girebilme gibi aktivitelerde bulunabilmeye başladılar. Bu durum kullanıcıların bilgiyi tüketen konumundan çıkıp artık bilgi üreten konumuna geçmelerini sağlamıştır.
Karşımıza Çıkan Reklamlar
Ancak yapay zekanın ortaya çıkışı ile birlikte yetkililer Web 3.0 mı geldi sorusunu tartışırken, Web 2.0’ın sonucu olarak internet üzerinde yaptığımız en basit aramalar veya gezindiğimiz siteler, algoritmalar sayesinde data olarak izlenip saklanmakta ve bu izlenme süreci farklı şekillerde karşımıza çıkmaktadır. Bunun en büyük örneği ise sosyal medya platformlarında gezinirken karşımıza çıkan ürün vb. reklamlarıdır.
Kişiselleştirilmiş reklam nedir?
Sosyal medya platformlarında az çok vakit geçiren herkesin mutlaka görmüş olduğu bu reklamlara kişiselleştirilmiş reklamlar denir. Bu aynı zamanda, kullanıcıların dijital platformlar üzerinde bıraktıkları ayak izlerini takip ederek onların ilgilerine, arama geçmişlerine, dijital platformlardaki hareketlerine göre karşılarına kendilerine uygun olarak ‘kişiselleştirilmiş’ sosyal medya reklamları çıkarmasıdır.
Sosyal Medya Pazarlaması
Sosyal medya pazarlaması tekniğini kullanan firmaların kişiselleştirilmiş reklam yöntemini kullanmasının en büyük sebeplerinden birisi bu reklamların geri dönüşünün kolaylıkla ölçülebiliyor olmasıdır. Geleneksel bir televizyon veya gazete reklamı verildiğinde bunun tüketiciler üzerinde nasıl bir etki yaptığının ölçümü neredeyse imkansızdır ancak sosyal medya platformları üzerinde verilen reklamların ölçümü birkaç araç aracılığıyla neredeyse eş zamanlı olarak yapılabilmekte ve şirketlere getirisinin ölçümü doğru olarak yapılabilmektedir.
Sosyal medya reklamcılığı nerede yaygın?
Sosyal medya reklamcılığının en sık yapıldığı platform 2018’in ikinci yarısında 2,23 milyar kullanıcı sayısına ulaşmış olan Facebook’tur. Aynı zamanda sosyal medya pazarlaması alanında yapılan bir araştırmaya göre ise Facebook %95,8 ile en iyi yatırım getirisi sağlayan platform olarak seçilmiştir.
Sosyal medyada reklam vermek için eğitim almak gerekir mi?
Istanbul İşletme Enstitüsü bu konuda sertifika destekli ücretsiz online eğitimler vermekte. Facebook ve Instagram Reklamcılığı eğitimi ile bu konuda da profesyonelleşebilirsiniz.
Facebook En İyi Yatırım
Sosyal medya iletişiminin pazarlamaya etkisi de çok fazladır. Kullanıcılarının günlük olarak ortalama 50 dakika vakit geçirdiği Facebook sosyal medya pazarlamacıları için harika bir platform olarak işlev görmektedir. Özellikle Cambridge Analytica skandalı sonrasında Mark Zuckerberg’in mahkemede verdiği ifadeden de Facebook işleyiş mantığı kolayca anlaşılmaktadır.
Zuckerberg kendisine kullanıcı verilerini sattığını söyleyen senatöre, verileri satmadığını, işletmelere kimleri hedef kitle olarak seçmek istediğini sorduğunu ve reklamları o hedef kitleye göre gösterdiklerini belirtmiştir. Öyle ki, Facebook Ads uygulaması ile işletmeler hedef kitlelerini en küçük detaya göre seçebilmektedirler. Konum, yaş bilgisi, cinsiyet bilgisi, dil, demografik bilgiler, ilgi alanları ve davranışlar gibi kriterlere göre hedef kitle seçimi yapılabilmektedir.
Panoptikon Modeli
Bu kadar detay bilgileri elde etmek için internet kullanıcılarının dijital ayak izlerinin sürekli olarak takip edildiğini anlamamak imkânsız. Şu durumda internet gözetimini Panoptikon modeline benzetmenin yanlış olmayacağı kanısındayım. Panoptikon aslen bir hapishane modelidir ve Jeremy Bentham tarafından geliştirilmiştir.
Bu modele göre bir gözetmen hapishanenin tam ortasında, tüm mahkumları gözetleyebilecek şekilde konumlanmıştır ancak hiçbir mahkum bu gözetmeni göremez. Bu yüzden mahkumlar, gözetleniyor olmak korkusu ile sürekli davranışlarına dikkat etmek zorundadır. Sosyal medya pazarlaması gözetimi de tıpkı Panoptikon modeli gibi internet kullanıcılarını sürekli olarak gözetlemekte ancak kullanıcılar ne zaman ve kim tarafından gözetlendiklerini bilememektedir.
Reklamlar Faydalı Mı?
Bu konuda yapılan araştırmalar sonucunda ortaya çıkan sonuç ise kullanıcıların bu gözetim sürecinin büyük oranda farkında olduğu ve izlenilmekten rahatsız olduğu yönündedir. Ancak kullanıcılar bu süreci engellemek için herhangi bir harekette bulunmadıklarını ifade etmiştir. Bir kısım kullanıcı ise karşılarına çıkan ve ilgilerine hitap eden kişiselleştirilmiş reklamları, izleniyor olmalarına rağmen, faydalı bulduklarını ifade etmiştir.
Özetle şu sonuca varmaktayız. Sosyal medya pazarlaması yöntemi olarak kişiselleştirilmiş reklamlar insanlar tarafından endişe edici bulunsa da hiçbir kullanıcı kişisel bilgilerinin izlenmesi konusunda bir önlem almamakta ve bu sürece tedirgin bir gönüllülükle dahil olmayı tercih etmektedir.
