Çalışan kişilerin çalışma süreçleri gözden geçirildiğinde özellikle yönetim uygulamaları, 20. yüzyılın ilk yarısında personel yönetim işlevinin, yapısal bir değişim göstererek yerini insan kaynakları yönetimine bırakmak zorunda olduğu görülmektedir. İnsan kaynakları yönetimi, personel yönetiminin bir uzantısı olarak görülse de günümüzde insan kaynaklarının gelmiş olduğu zirve noktası, bugün itibariyle personel yönetimini geçmiş durumdadır. Her iki kavram arasındaki temel farklılık, personel yönetiminin daha fazla kurum menfaatlerini gözetmesi veya işgücü verimliliğini temel hedef olarak seçmesine karşılık insan kaynakları yönetiminin çalışan insan memnuniyetiyle beraber işgücü verimliliğini amaçlamış olması şeklinde bilinmektedir.
Günümüzde insan kaynakları yönetimi, çalışma hayatında oldukça önemli bir unsur haline gelmiştir. Bunun en önemli nedenlerinden biri olarak, çağdaş yönetim anlayışının beraberinde getirmiş olduğu insan temelli yaklaşımın birçok işletme tarafından anlaşılıyor olmasıdır. Bu açıdan çalışma verimliliği ve insan tatmini arasındaki durumun daha da anlaşıldığı ifade edilebilir. Şayet insan kaynaklarında yeterli hazırlıkların yapılması durumunda deneyimli, eğitimli kadro gruplarının yönetiminde bazı tekniklerin devreye koyulmasıyla beraber insan kaynakları yönetiminin daha başarılı olacağı bir gerçektir.
Personel ve İnsan Kaynakları Alanları Nelerdir?
Personel Yönetiminin Uğraş Alanı: İş hayatında personel yönetimi uğraş alanları başlangıç itibariyle yönetim ve iş görenler tarafından, çalışan kişiler nezdinde kayıt tutma faaliyeti, personel ödemeleri, yan ödemeler, izinler, sigorta kesenekleri, raporlu sayıldığı günler, geç kalma ve devamsızlık gibi konularla dikkate alınmaktaydı. Bunlarla beraber sonraki yıllarda ve dönemlerde, personel yönetiminin genişlemeye devam ettiği görülmüştür. Kurumlarda yapılan personel çalışmalarının sürekli bir gelişim sürecinde olması, personel birimlerinde sağlanan çalışmalarda en fazla şu işlevlerden bahsedilebilir;
Personel sicil dosyalarını oluşturma,
Personel seçimi
Personel ücret bordrolarını hazırlama
İkramiye ve avanslar
Personel için sağlanan yıllık izinleri
Hastalar için oluşturulan vizite kağıtları
Personel devamlarının izlenmesi
Sivil savunma, işçi sağlığı ve iş güvenliği
SGK ile sağlanan işler ve SSK iş kurumu ile sağlanmış olunan işler
Bölge çalışma müdürleriyle sağlanan veya sağlanacak işler
Kurum içindeki hizmet içi eğitimler
Sağlanan personel devir hızını izleme
İhbar ve kıdem, emeklilik tazminatı
Servis vardiya organizasyonları
Postalama işleri ve diğer işler
Yapılacak yemek organizasyonları şeklinde ifade edilebilir.
Kurumda sağlanan personel birimlerinin faaliyetlerinin akabinde insan kaynakları yönetimi çalışmaları da söz konusudur.
İnsan Kaynakları Yönetiminin Uğraş Alanları
Çalışma hayatı dikkate alındığı zaman, personel yönetiminin etkinliğini 1980 yıllarından itibaren kaybettiği görülecektir. Bu dönemden itibaren gelişim sürecine giren insan kaynakları yönetimi yaklaşımının en temel farklılığının, insan kaynakları yöneticilerinin rollerinin diğer hiyerarşik yöneticiler ile ortak bir sorumluluk olanı oluşturmaya ve ilişkilendirmeye çalışmasıdır. Burada insan kaynakları yönetimi, organizasyon yararına etkili olabilecek işgücünü bulmak ve seçimini gerçekleştirmek, hizmeti içi eğitimlerle eğiterek geliştirmek ve kurumda bu gibi personelin sürekliliğini sağlamak amacıyla ortaya koyulan çalışmaların toplamı olarak tarif edilebilir. Bu kapsamda çağımızda insan kaynakları yönetiminin üç alanda gerçekleştiğini söylenilmektedir.
Tüm fonksiyonel birimlerdeki ve hiyerarşik kademelerde yer alan yöneticilerin insan kaynağı yöneticileri olduğu kabul edilir. Bu durumun ifade etmiş olduğu husus ise her yönetim faaliyetinde bulunan kişilerin birer insan kaynağı yöneticisi olarak kabul edilmeleridir.
Çalışanlar birer örgütsel faktör olarak kabul görürken makinelerden veya binalardan daha fazla rekabet avantajını oluşturduğu durumudur.
Son olarak insan kaynakları yönetiminin çalışanların ve kurumsal amaçların ihtiyaçlarının uyumlaştırıldığının tespitidir.
Hawthorne Etkisi ve İzlenme Bilincinin Verimlilik Üzerindeki Etkisi
Yetenek Yönetimi: İnsan Kaynaklarının Geleceği İçin Kapsamlı Bir Rehber
Gelişmelere paralel olarak, insan kaynakları yönetimindeki uğraş alanları aşağıdaki gibi ortaya çıkmıştır.
Kurumsal kültürün oluşmasına yardım eder.
Çalışan personelin bilgi birikimlerini güncel tutması adına eğitimler ve hizmet içi eğitimlerini düzenler
Çalışanların tatmini, kariyer planları, halkla ilişkiler, endüstri ilişkiler, performans değerlendirmeleri gibi insan merkezci çalışmaları yerine getirir.
Endüstri ilişkileri, davranış bilimleri, personel yönetimi gibi birtakım bilimlerin sentezi uygulanır.
Çalışan personel arasında koordinasyonu sağlar.
Kurum çalışanlarının ortak amaçlar doğrultusunda bir araya gelmesini sağlar
Kurum amaçlarını birey amaçlarla beraber değerlendirir
Çalışanların motivasyon gücünü yüksek tutulmasını sağlar
İletişim kanallarının etkin kullanarak düzenli bilgi akışını gerçekleştirir
Çalışan personelin istenilen performans düzeyine ulaşmalarını amaçlar
Yukarıda yer alan faaliyetleri yerine getiren insan kaynakları birimi üst yönetimde yer alan yönetimin katılımını ve desteğini almak zorundadır. Bununla beraber personel stratejileriyle kurum stratejilerinin uyumluluğunu sağlamak, istihdam çalışmalarını benimsemek ve gerçekleştirmek bu zorunluluklar arasında yer almaktadır. İnsan kaynakları yönetimi ve personel yönetimi arasında benzerlikler olsa da detayı itibariyle incelendiğinde önemli farklılıkların olduğu görülecektir. Bu farklılıklar aşağıda tablo 1 de gösterilmiştir.
Tablo 1: Personel Yönetimi ve İnsan Kaynakları Yönetimi Arasındaki Farklar
Neden İnsan Kaynakları Yönetimi?
Bugün itibariyle küçük ve büyük bütün kurumları benzer yönleriyle çevresel faktörler etkilemiş, aynı zamanda önemli derecelerde değişiklik meydan getirmiştir. Bu sebeple kurumların önemli bir şekilde ilgili değişimlere uyum sağlama durumunda oldukları, aksi durumda ise büyüyen ve sürekli değişen ulusal ve uluslararası rekabetin boyutları sebebiyle aynı faaliyetleri yapan kuruluşların gerisinde kalma durumu olası bir gerçektir. Uyum sürecinde en önemli etmenin insan kaynağı olduğu, iyi yetişmiş, becerileri ve de nitelikleri yüksek olan kurumların bu süreçte avantajlı olmaları beklenir. 21. yüzyılda değişen çevresel faktörleri şöyle sıralamak mümkündür;
Teknoloji sektörün meydana gelen değişimler ve gelişimler
Rekabet edilebilir bir ortamın olması
Piyasada yeni kurulmuş büyük ve küçük sağlık kurumlarının varlığı
Politik ve sosyal yapı
Beklentilere istinaden değişen değerler
Eğitim olanaklarının sürekli değişmesi
Hizmet kullanıcılarının düşük maliyet ve yüksek kalite hizmet beklentileri
Gelir dağılımında meydana gelen değişimler ve devletin vermiş olduğu hizmetlerde sürekli artan bir talebin olması
Bu faktörlerin tamamı hem üretim hem de hizmet veren kurumlarda insan kaynağının etkin kullanılması ve yönetilmesini ön plana çıkarmaktadır. İnsan kaynaklarının başaralı olması örgüt çalışanlarının kurumun amaçlarına ulaşmasındaki etkinliklerine bağlıdır. Bu durumda çalışan etkin insanlardan aranan bazı özellikleri şöyle sıralayabiliriz;
Şartların değişmesine bağlı olarak uygum göstermesi
Olabildiğince yüksek motivasyona sahip olması
Nitelikli ve işine odaklanan
Hem beceri sahibi olan hem de yeni becerilere açık olan şeklinde ifade edilebilir. Diğer işletmelerde olduğu gibi yukarıda ifade edilen kriterleri hem doğrudan hem de dolayı olarak sağlık hizmetleri içinde düşünülebilir.
