Günümüzde, ister haberlerden ister iş dünyasından olsun, insan kaynaklarının ne kadar önemli olduğuna dair duymayan kalmamıştır. Hatta bazen düşünüyorum da, eskiden sadece ürün ya da hizmet odaklı olan firmalar, artık insan odaklı bir anlayış benimsiyorlar. Küreselleşmenin etkisiyle birlikte, insanın merkezde olduğu bir ekonomik düzenin içine girdik. Ben de kendi iş hayatımda bunun yansımalarını çok net gördüm. İlk işe başladığım günleri hatırlıyorum da, insan kaynakları departmanına pek uğramazdık bile. Şimdi ise onlar bizim en yakın çalışma arkadaşlarımız oldu!
İnsan Kaynakları Nedir?
Peki, sık sık duyduğumuz ve bu kadar önem atfedilen insan kaynakları nedir gerçekten? Bunu anlamak için öncelikle işletmelerin organizasyon yapısına bir göz atmamız gerekiyor. Malum, işletmeler mal ve hizmet üretebilmek, bunu pazarlayabilmek ve organizasyonu sağlamak için çeşitli birimlerden oluşur. Üretimden pazarlamaya, finanstan ar-ge'ye kadar birçok departman bir arada çalışır. İşte bu departmanlar içinde bir tane var ki hepsinin kalbinde yer alıyor: İnsan Kaynakları Departmanı.
İnsan kaynakları, bir işletmenin ihtiyacı olan insan gücünü sağlama, bu gücün en verimli şekilde kullanılmasını organize etme ve geliştirme görevini üstlenen çok yönlü bir disiplindir. Yani sadece işe alım yapan bir birim olmaktan çok daha öteye gider. Örneğin, bir arkadaşımın çalıştığı şirket, çalışanlarının mutluluğunu artırmak için insan kaynakları departmanı aracılığıyla çeşitli etkinlikler düzenliyor. Bu sayede hem çalışan bağlılığı artıyor hem de verimlilik yükseliyor. Düşünün, bir firma için bundan daha değerli ne olabilir ki?
İnsan Kaynakları Yönetimi ve Görevleri Nelerdir?
Tam da burada insan kaynakları yönetimi ve görevleri nelerdir sorusu akıllara geliyor. İnsan kaynakları yönetimi, işletmenin hedeflerine ulaşabilmesi için en değerli varlığı olan insanın en etkin şekilde kullanılması ve geliştirilmesini amaçlar. Bu kapsamda:
1- İşe Alım ve Seçme: En uygun adayları belirleyerek şirket bünyesine kazandırmak.
2- Eğitim ve Geliştirme: Çalışanların yetkinliklerini artırmak için eğitim programları düzenlemek.
3- Performans Yönetimi: Çalışanların performansını değerlendirmek ve iyileştirmek.
4- Ücret ve Yan Haklar Yönetimi: Adil ve motive edici bir ücretlendirme sistemi oluşturmak.
5- Çalışan İlişkileri: Çalışanların memnuniyetini ve bağlılığını artıracak politikalar geliştirmek.
Çalışanların ya da işe alınacak personelin iş tanımlarını belirlemek için ilgili departman yöneticileriyle ya da daha küçük işletmelerde işverenle görüşmeler yapmak,
İş başvurusu yapan adayların eğitim durumlarını, deneyimlerini ve diğer özelliklerini incelemek,
İşe alınacak kişilerin referans kontrollerini ve referans aramalarını gerçekleştirmek,
İşe alınacak kişileri ya da başvurusu red edilen adayları gerçekleştirilen işe alım sürecinden sonra bilgilendirmek,
Raporlama yapmak.
Şirketin hedeflerine yönelik planlama yapmak ve iş gücünü iyileştirici çalışmalar yürütmek,
Şirketin üst, orta, alt yönetimiyle çalışanlar arasında köprü vazifesi görerek aralarından problemleri çözmek, gerektiğinde ara buluculuk yapmak,
Şirketin istihdam politikasını evrensel ilkelere ve o ülkenin iş kanunlarına paralel ilerlemesi için düzenlemeler yapmak,
Mobbing gibi şirket içi psikolojik tacizin önlenmesi için eğitim ve etkinlikler düzenlemek ve yöneticileri bu konuda bilgilendirmek,
İşe alma ve işten çıkarma süreçlerini denetlemek, onay vermek ve gerektiğinde ret etmek,
Şirketin disiplin cezaları ve disiplin prosedürlerinin doğru şekilde işlemesini sağlamak.
Hatta geçenlerde okuduğum bir kitapta, insan kaynaklarının stratejik bir ortak haline gelmesi gerektiği vurgulanıyordu. Yani sadece operasyonel işleri yapan bir birim değil, aynı zamanda şirketin geleceğine yön veren bir departman.
İnsan Kaynakları Uzmanının Günlük Hayatı
Bir insan kaynakları uzmanının günlük işleri neler olabilir, hiç düşündünüz mü? İşte size birkaç örnek:
Sabah işe geldiğinde ilk işi, yeni başvuruları gözden geçirmek olur. Hani şu kariyer sitelerinde geceden başvuru yapan adaylar var ya, onları incelemek gerekir.
Ardından, mevcut çalışanlarla ilgili raporları kontrol eder. Kim izin almış, kim eğitimde, kim terfi bekliyor?
Gün içerisinde departman yöneticileriyle toplantılar yapar. Örneğin, satış departmanına yeni bir eleman mı lazım? İş tanımı nedir, ne gibi nitelikler aranıyor?
Öğleden sonra belki bir mülakat vardır. Adaylarla yüz yüze görüşür, onları daha yakından tanımaya çalışır.
Günün sonunda ise tüm bu süreçlerle ilgili raporlama yapar. Çünkü veriler olmadan yönetim olmaz, değil mi?
İnsan Kaynakları Yöneticisinin Görevleri Nelerdir?
Şimdi de insan kaynakları yöneticisinin görevleri nelerdir sorusuna bakalım. İnsan kaynakları yöneticisi, şirketin insan kaynakları stratejilerini belirleyen ve uygulayan kişidir. Görevleri arasında:
1- Stratejik Planlama: Şirketin uzun vadeli hedeflerine uygun insan kaynakları politikaları geliştirmek.
2- Politika ve Prosedürlerin Oluşturulması: İşe alım, performans değerlendirme, eğitim gibi süreçlerin standartlarını belirlemek.
3- Çalışan İlişkileri Yönetimi: Çalışanların memnuniyetini sağlamak, sorunlarını çözmek ve motivasyonlarını artırmak.
4- Yasal Uygunluk: İş kanunlarına ve yönetmeliklere uygun hareket etmek, gerekli düzenlemeleri yapmak.
5- Değişim Yönetimi: Şirket içindeki değişiklikleri yönetmek ve çalışanların bu değişimlere uyum sağlamasını kolaylaştırmak.
Hatırlıyorum da, önceki iş yerimdeki insan kaynakları yöneticimiz, şirketin yeni bir yazılım sistemine geçiş sürecini o kadar başarılı yönetmişti ki kimse zorlanmadan bu süreci atlattık. Onun liderliği olmasaydı belki de aylarca sıkıntı çekecektik.
İnsan Kaynaklarının Önemi ve Etkisi
İnsan kaynakları departmanının şirket üzerindeki etkisi gerçekten yadsınamaz. Örneğin, bir şirket düşünün ki sürekli olarak çalışan sirkülasyonu yaşıyor. Bu durum hem maliyetleri artırır hem de verimliliği düşürür. İnsan kaynakları yönetimi, doğru işe doğru insanı yerleştirerek ve çalışan memnuniyetini sağlayarak bu tür olumsuzlukların önüne geçer.
Geçen yıl katıldığım bir seminerde, bir profesör şöyle demişti: "Bir şirketin gerçek değeri, sahip olduğu insan kaynağının kalitesiyle ölçülür." Bu söz gerçekten de her şeyi özetliyor. Şirketler binalardan, makinelerden ya da sermayeden ibaret değildir. Onları ayakta tutan, ileriye taşıyan insanlar vardır.
Kişisel Deneyimler ve Gözlemler
Kendi kariyerimde de insan kaynaklarının önemini bizzat deneyimledim. İlk iş görüşmemi hatırlıyorum da, insan kaynakları uzmanı bana sadece sorular sormakla kalmamış, aynı zamanda beni rahatlatmış ve şirkete ısınmamı sağlamıştı. O an anladım ki, insan kaynakları sadece işe alım sürecini yönetmekle kalmıyor, aynı zamanda şirketin kültürünü de adaylara aktarıyor.
Bir başka örnek vermek gerekirse, çalıştığım bir şirkette motivasyon sorunları yaşanıyordu. İnsan kaynakları departmanı, çalışanlarla bire bir görüşmeler yaparak sorunları tespit etti ve çözüm önerileri sundu. Sonuç mu? Çalışan memnuniyeti ve verimlilik gözle görülür şekilde arttı.
Günümüzün İK Trendleri
Günümüzde insan kaynakları alanında da birçok yenilik ve trend mevcut. Özellikle dijitalleşme ile birlikte İK süreçleri de değişiyor. Artık İnsan Kaynakları Yönetimi ve Görevleri Nelerdir sorusu, geleneksel yöntemlerin ötesine geçerek daha teknolojik yaklaşımları da kapsıyor.
Dijital İşe Alım: Sosyal medya ve online platformlar üzerinden adaylara ulaşma.
Yapay Zeka Kullanımı: Adayların ön elemesi için yapay zeka tabanlı sistemlerin kullanılması.
Esnek Çalışma Modelleri: Uzaktan çalışma, esnek saatler gibi uygulamaların hayata geçirilmesi.
Çalışan Deneyimi: Çalışanların şirketteki tüm deneyimlerinin iyileştirilmesi için çalışmalar yapılması.
Bu trendleri yakalamak ve uygulamak da yine insan kaynakları departmanlarının görevleri arasında yer alıyor.
Sonuç ve Değerlendirme
Sonuç olarak, insan kaynakları nedir sorusunun cevabı oldukça geniş ve derindir. Sadece işe alım yapan bir birim değil, şirketin kalbinde yer alan ve onu ileriye taşıyan bir güçtür. İnsan kaynakları yönetimi ve görevleri nelerdir dediğimizde, bu görevlerin çeşitliliği ve önemi açıkça görülmektedir.
Siz de kendi iş hayatınızda insan kaynaklarının etkisini hissetmişsinizdir mutlaka. Belki bir mülakatta, belki bir eğitimde ya da sorun yaşadığınız bir anda yanınızda olmuşlardır. Onların yaptığı işler, sadece şirketler için değil, çalışanlar için de büyük önem taşır.
Sizce insan kaynakları nedir? Aşağıda yorumlarınızı bekliyorum, neler düşünüyorsunuz bu konuda? Belki de sizin de paylaşacağınız ilginç deneyimleriniz vardır.
Referanslar
Yönetim ve Organizasyon, Prof. Dr. Ali Balcı, Nobel Yayınları, 2018.
İnsan Kaynakları Yönetimi, Doç. Dr. Ayşe Can, Beta Yayınları, 2020.
Modern İşletme Yönetimi, Dr. Mehmet Kaya, Seçkin Yayıncılık, 2019.
