Günümüzde binlerce kişi kariyerini şekillendirmek ve geleceğine yön vermek için iş verenler ile görüşme sağlıyor. Geçmişten günümüze sürekli gelişen kurumsal firmalar artık çok daha fazla detaylara bakıyor. İş görüşmeleri, hayatımızın en önemli dönüm noktalarından biri olabilir. Bu nedenle, mülakat sürecine iyi hazırlanmak ve doğru stratejileri uygulamak son derece önemlidir.
Mülakat Nedir?
Mülakat, üst düzey bilgili kişiler ile yapılan görüşmelerdir. Yani şirket yönetimi ile iş arayan arasında geçen görüşmelerin tümüdür. Bu görüşmelerde iş arayan kişi tecrübe ve eğitim düzeyi gibi bilgileri iletirken şirketler de aradığı nitelikleri sorarak doğru bir kazanım yapmaya çalışırlar. Firmaların bu görüşmeyi yapmasının asıl amacı uygunluk durumu maksimum kişilerle işe alım sürecini sonlandırmaktır. İş arayanların da kendilerini bu uygunluğa göre yapılandırması gereklidir.
Mülakat sürecinde, adayların sadece teknik becerilerini değil, aynı zamanda kişilik özelliklerini, iletişim becerilerini ve takım çalışmasına yatkınlıklarını da değerlendirmek gerekir. Goleman'ın Duygusal Zeka kitabında belirttiği gibi, duygusal zeka, iş hayatında başarının anahtarlarından biridir (Goleman, 1995). Bu nedenle, mülakatlar sırasında adayların duygusal zekalarını da ölçmek önemlidir.
Firmayı araştır, bilgi edin.
Sormak istediğin soruları hazırla.
İstenen belgeleri hazır bulundur ve ek bir özgeçmişin mutlaka yanında olsun.
Mülakat yerine anlaşılan saatten önceden ulaş
Ciddi ve koyu elbiseler tercih et, gerekirse takım elbise giyin.
Temiz ve özenli olmaya dikkat et.
Tüm giyim ve kıyafetin birbiriyle uyumlu olsun.
Saç ve sakal kurumsal ortama göre şekillendir.
Kendine güven.
Pozitif ve enerjik ol.
Samimi ve net cevaplar ver.
Daha öncesinde yaşadığın problemlerden bahsetme.
Sakız çiğneme
İçecek ikramında mutlaka su, çay ya da kahve dışında farklı bir şey isteme. Ama mutlaka bu üçünden birisini iste.
Hızlı Karar Alabilir misin?
Neden seni tercih edelim?
Kendini gelecek 5 yıl içerisinde nerede görüyorsun?
Öne çıkan yeteneğin veya uzmanlığın nedir?
Olumlu ve olumsuz yönlerin nelerdir?
Mülakat Öncesi Yapılması Gerekenler
Birçok insan hayatlarının belli döneminde mülakatlara girmiştir. Okul mülakatı veya iş mülakatı olabilir fark etmez hepimiz farklı konularda bu tecrübeyi bir şekilde ediniyoruz. Mülakatların olmazsa olmazları vardır. İşte bazı mülakat hazırlık ipuçları:
1- Firmayı araştır, bilgi edin.
2- Sormak istediğin soruları hazırla.
3- İstenen belgeleri hazır bulundur ve ek bir özgeçmişin mutlaka yanında olsun.
4- Mülakat yerine anlaşılan saatten önceden ulaş.
Mülakat öncesinde, şirket hakkında detaylı bir araştırma yapmak çok önemlidir. Şirketin misyonu, vizyonu, değerleri ve hedefleri hakkında bilgi sahibi olmak, mülakat sırasında doğru mesajları vermenizi sağlar. Ayrıca, şirketin sektördeki konumu, rakipleri ve son dönemdeki başarıları hakkında da fikir sahibi olmalısınız.
Bunun yanı sıra, mülakata giderken yanınızda mutlaka birkaç kopya özgeçmiş bulundurmalısınız. Bazı durumlarda, mülakat yapan kişi özgeçmişinizin bir kopyasını isteyebilir veya özgeçmişiniz üzerinden sorular sorabilir. Böyle bir durumda, özgeçmişinizin hazır olması profesyonel bir izlenim bırakmanızı sağlar.
Dış Görünüş Önemli
Ciddi ve koyu elbiseler tercih et, gerekirse takım elbise giyin.
Temiz ve özenli olmaya dikkat et.
Tüm giyim ve kıyafetin birbiriyle uyumlu olsun.
Saç ve sakalı kurumsal ortama göre şekillendir.
Mülakat için giyim konusunda dikkat edilmesi gereken en önemli nokta, şirketin kültürüne uygun bir giyim tarzı benimsemektir. Eğer şirket daha resmi bir yapıya sahipse, takım elbise giymek doğru bir seçim olabilir. Ancak, startup veya yaratıcı sektörlerdeki şirketlerde, daha gündelik ancak şık bir giyim tarzı tercih edilebilir.
Giyim konusunda dikkat edilmesi gereken bir diğer nokta ise, kıyafetlerin temiz ve ütülü olmasıdır. Kırışık veya lekeli kıyafetler, ne kadar şık olursa olsun, profesyonel bir izlenim bırakmanızı engeller. Bu nedenle, mülakattan önce kıyafetlerinizi mutlaka kontrol etmeli ve gerekli düzeltmeleri yapmalısınız.
Mülakat Esnasında Dikkat Edilecek Durumlar
1- Kendine güven.
2- Pozitif ve enerjik ol.
3- Samimi ve net cevaplar ver.
4- Daha öncesinde yaşadığın problemlerden bahsetme.
5- Sakız çiğneme.
6- İçecek ikramında mutlaka su, çay ya da kahve dışında farklı bir şey isteme. Ama mutlaka bu üçünden birisini iste.
Mülakat sırasında, vücut diliniz ve iletişim becerileriniz de büyük önem taşır. Göz teması kurmak, gülümsemek ve açık bir duruş sergilemek, kendinize güvendiğinizi ve pozitif bir enerji yaydığınızı gösterir. Ancak, aşırı derecede rahat veya samimi olmak da doğru bir yaklaşım değildir. Profesyonel bir tutum sergilemeli ve sorulara net ve öz cevaplar vermelisiniz.
Mülakat sırasında, geçmişte yaşadığınız problemlerden veya olumsuz deneyimlerden bahsetmek de doğru bir yaklaşım değildir. Bunun yerine, bu deneyimlerden ne öğrendiğinizi ve nasıl bir gelişim gösterdiğinizi anlatabilirsiniz. Örneğin, bir projede yaşadığınız bir zorluktan bahsederken, bu zorlukla nasıl başa çıktığınızı ve ne gibi çözümler ürettiğinizi anlatabilirsiniz.
Mülakat sırasında dikkat edilmesi gereken bir diğer nokta ise, sakız çiğnemekten kaçınmaktır. Sakız çiğnemek, profesyonel bir izlenim bırakmanızı engeller ve mülakat yapan kişinin dikkatini dağıtabilir. Ayrıca, ikram edilen içecekler konusunda da dikkatli olmalısınız. Su, çay veya kahve dışında bir içecek istemek, şirketin kültürüne uygun olmayabilir.
Karşınıza Çıkabilecek Sorular
Bir iş görüşmesine hazırlanmak, çıkabilecek soruları ve nasıl cevaplar verilmesi gerektiğini bilmek, yani mülakat soruları ve cevapları hakkında bilgi sahibi olmak önemlidir. İşte bazı örnek sorular:
Hızlı karar alabilir misin?
Neden seni tercih edelim?
Kendini gelecek 5 yıl içerisinde nerede görüyorsun?
Öne çıkan yeteneğin veya uzmanlığın nedir?
Olumlu ve olumsuz yönlerin nelerdir?
Bu sorular mutlaka karşınıza gelecektir. Olumsuz ve olumlu yönlerinizi önceden belirlemelisiniz. Olumlu yönlerinizi fazla abartmamakla birlikte, olumsuz yönlerinizin istendiği soru tuzak sorudur. Bu soruya cevap verirken dikkatli olmalısınız. Örneğin, "Çalışırken zamanın nasıl geçtiğini unutuyorum ve yemeğe geç çıkıyor ya da mesai çıkış saatini geciktiriyorum" şeklinde bir cevap verebilirsiniz.
Mülakat sorularına verdiğiniz cevaplar, sizin kişiliğinizi, değerlerinizi ve iş yapış şeklinizi yansıtır. Bu nedenle, soruları dikkatlice dinlemeli ve üzerinde düşünerek cevap vermelisiniz. Eğer bir soruyu tam olarak anlamadıysanız, sorunun açıklanmasını isteyebilirsiniz. Ayrıca, verdiğiniz cevapları örneklerle desteklemek, daha ikna edici olmanızı sağlar.
Mülakat Teknikleri İçin Eğitim Var Mı?
İstanbul İşletme Enstitüsü, mülakat teknikleri konusunda eğitimler veriyor. Üstelik başarılı olursanız sertifika sahibi de oluyorsunuz. Mülakatlarda çok sık karşılaşılan sorular ve muhtemel cevaplar, duyguları kontrol etme yöntemleri, sözlü ve sözsüz etkili iletişim kurma yöntemleri, görüşme başlangıcı ve sonuna ait davranışsal kalıpları bu eğitimde öğrenebilir ve başarılı bir mülakat geçirebilirsiniz.
Güçlü bir etki bırakmak için mülakat öncesi yapılması gerekenler arasında heyecan ve sinirinizi kontrol etmeyi öğrenmek, sesinizi etkili bir tonda kullanmak, fikirlerinizi ifade etmede etkin olmak, vücudunuzu doğru kullanmak, muhtemel sorular için hazırlıklı olmak ve kendinizi başarıyla tanıtmak yer alıyor. Sertifika alma olanağı tanıyan İstanbul İşletme Enstitüsü'nün uzaktan eğitim programları aracılığıyla da alabileceğiniz bu eğitim, sizi hak ettiğiniz başarıya ve işe ulaştıracaktır.
Mülakat becerileri konusunda eğitim almak, kendinizi geliştirmeniz ve özgüveninizi artırmanız açısından çok faydalı olabilir. Bu eğitimlerde, mülakat sırasında karşılaşabileceğiniz farklı senaryoları deneyimleyebilir ve doğru stratejileri öğrenebilirsiniz. Ayrıca, diğer katılımcılarla etkileşim kurarak, farklı bakış açıları kazanabilir ve netwörk oluşturabilirsiniz.
Mülakat Sırasında Adayın Durumunu Unutmamak Gerek
Adayların gergin, stresli ve psikolojik baskı altında olduğunu, bu nedenle de gerçek yeteneklerini sergilemekte zorlanabileceklerini unutmamak gerekir. Görüşmeci, insan psikolojisinden anlamalı ve adayların potansiyellerini yansıtabilecekleri bir mülakat ortamı yaratabilmelidir.
Mülakat başında adayı tebessümle karşılamak, adayın gerginliğini azaltacak ve kendini daha iyi ifade edebilmesine yardımcı olacaktır. Mülakat esnasında adayın özgeçmişinden bahsedilerek, adayla ilgilenildiği ve özgeçmişine dikkat edildiği belli edilebilir. Adayın neden firmayı seçtiği, başvurduğu pozisyonla ilgili düşünceleri ve kariyer hedefleri öğrenilmeye çalışılmalıdır.
Stresli bir mülakat ortamı, adayların performansını olumsuz etkileyebilir. Ziv Kunda'nın "Social Cognition: Making Sense of People" kitabında belirttiği gibi, stres altındayken insanların bilişsel performansı düşebilir ve hata yapma olasılıkları artar (Kunda, 1999). Bu nedenle, mülakatı yapan kişinin, adayın stresini azaltmak için samimi ve destekleyici bir tutum sergilemesi önemlidir.
Adayın özgeçmişine ve başvurduğu pozisyona gösterilen ilgi de, adayın kendini değerli hissetmesini sağlar. Maatman ve çalışma arkadaşlarının araştırması, iş görüşmelerinde adaylara gösterilen kişisel ilginin, adayların işe karşı tutumlarını olumlu yönde etkilediğini göstermektedir (Maatman vd., 2020). Bu nedenle, mülakat sırasında adayın geçmiş deneyimleri ve gelecek hedefleri hakkında sorular sormak, adayın kendini ifade etmesine fırsat vermek açısından değerlidir.
Sonuç
Sonuç olarak, iş mülakatları kariyerimizin en önemli dönüm noktalarından biridir ve bu sürece iyi hazırlanmak hayati önem taşır. Mülakatta dikkat edilmesi gerekenler arasında, şirket hakkında araştırma yapmak, özgeçmişinizi hazırlamak, profesyonel bir giyim tarzı benimsemek, vücut dilinize ve iletişim becerilerinize özen göstermek yer alıyor.
Mülakat sırasında karşınıza çıkabilecek sorulara önceden hazırlanmak ve kendinizi doğru ifade etmek de çok önemli. Eğer mülakat kaygısını azaltma yöntemleri konusunda desteğe ihtiyaç duyuyorsanız, iş görüşmesine nasıl hazırlanılır konusunda eğitimler sunan kurumlardan destek alabilirsiniz. Örneğin, İstanbul İşletme Enstitüsü'nün mülakat eğitimi programı, size mülakat sürecinde ihtiyaç duyacağınız becerileri kazandırabilir.
Unutmayın, mülakat süreci iki taraflı bir etkileşimdir.
