2019 yılının son aylarında Çin’de ortaya çıkan ve Covid-19 adı verilen koronavirüs salgını tüm dünyayı etkilemiştir. Virüsün yayılması ile birlikte hem bireysel hem de toplumsal birtakım tedbirler almak zorunlu hale gelmiştir. Bireyleri fizyolojik yönden kısıtlayan salgın psikolojik olarak da etkilemiştir. Hem evde kalanlar hem de salgına rağmen çalışmak zorunda olanlar kaygı ve stres altında kalmışlardır.
Sadece kişiler değil iş sektörlerinin de bir kısmı pandemiden fazlasıyla etkilenmiştir. Her alanda farklı etkiler gösteren salgınla baş edebilmek ve hızlı karar vermeyi sağlamak için bilim kurulu oluşturulmuştur. Aralıklı ya da evden çalışma gibi sistemler uygulanarak salgının en az hasarla atlatılması ve kademeli olarak normalleşmeye geçiş sağlanmaya çalışılmıştır. Şimdi gelin pandemi nedir ve ne gibi etkileri bulunur inceleyelim.
Pandemi Nedir?
Pandemi, aynı anda birden çok ülkede görülen ve tehlikeli bir boyuta ulaşan salgın hastalıklara verilen isimdir. Bu isimlendirme Dünya Sağlık Örgütü tarafından yapılmıştır. Her hastalık pandemiye sebep olmaz. Bir hastalığın pandemi olarak sayılabilmesi için daha önce görülmemiş yeni bir virüs olması, kolay bulaşması ve bulaşma sürekliliğinin olması gerekir.
Pandemi oldukça ciddi bir durumdur. Bu nedenle yanlış bir adlandırma ya da yanlış bilinen şeyler insanları gereksiz panik ve korkuya sevk edebilir. Bu nedenle doğru ve güvenilir kaynaklardan bilgi edinilmelidir. Daha önceki pandemilere bakıldığında kontrol altına alınabilirlik durumunın kısıtlı olduğu görülür. Ancak koronavirüs Dünya Sağlık Örgütünün yöntem ve önerileri dahilinde ülkelerin de katılımıyla kontrol altında tutulmuştur.
Pandemi tüm olağan düzeni bozan bir süreçtir. Var olan sosyal hayatı etkiler. Bu süreçte hijyen kurallarına üst düzeyde uyulması gerekir. Mümkün olduğu kadar evde kalınması önerilir. Bu da sevdiği aktiviteleri yapmaya zaman bulamayanlar için kazanlıdır. Hobi alanları, yeni iş fikirleri ya da sertifika sahibi olmak için online eğitimler pandemide evde bulunulan süreçte tamamlanabilir. Pandeminin olumsuz durumunu olumlu şekilde değerlendirmek de mümkündür.
Pandeminin Etkileri
Pandemi en çok iş anlamında etkiler ortaya çıkarmıştır. Ancak bireysel anlamda da genç, yaşlı, çalışan ya da çalışmayan herkeste birtakım etkileri olmuştur. Bunların en önemlisi sevdiklerimizle aramıza mecburi mesafeler koymasıdır. Kişiler arasındaki iletişim azalmıştır. Bu da evde sıkılmaya ya da sebep olmuştur.
Okulların kapatılması, online eğitime devam etmesi ya da iş yerlerinin evden çalışma sistemine geçmesi başlarda herkesin hoşuna gitse de sonradan evde de bütün bunlar için ayrı bir düzen oluşturmayı gerektirmiştir. Bu düzeni ayarlayabilenler kişisel gelişimlerine destek olması açısından online kurslara katılmışlardır.
Evde kalma süresi uzadıkça bilgisayarda ve sosyal medyada geçen süre uzadığı için bu da bir sorun haline gelmiştir. Hareket alanının ve sporun azalması bedensel sorunlara yol açmıştır. Kapanan iş yerleri sebebiyle çalışamayan kişilerde geçim kaygısı ve stres bozukluğu ortaya çıkmıştır. Temizlik ve bağışıklığı güçlendirme konularına özellikle dikkat edilince sağlık beslenmeye olan ilgi ve su kullanımı da artmıştır. Aslında bu süreçte normalde yapılamayacağı düşünülen şeylerin evden nasıl yapılabildiği de ortaya çıkmıştır. Hayat eve sığdırılmıştır.
Pandeminin Ekonomiye Etkileri
Pandemi başladığı günden beri tüm alanları etkilediği için dolaylı yoldan en büyük etkisi ekonomiye hacmine sahip ülkelerde görüldüğü söylenebilir. Temel gıdalar ve ihtiyaçlar dışındaki üretim faaliyetleri azaldığı için gelirler de azalmıştır. Pek çok kişi işini kaybetmiş ve bunun getirdiği geçim sıkıntılarını yoğun bir şekilde yaşamıştır. İllerin ya da ülkelerin sınırlarının kapatılması da seyahat ya da ticaret geçişlerini engellemiştir.
Seyahat kısıtlamalarının olması petrol ürünlerine olan ihtiyacı azalttığından önce fiyatlar düşmüş sonrasında yasakların esnetilmesiyle petrol fiyatlarına ciddi artışlar yansımıştır. Bu da alım gücünü azaltmıştır. Alım gücü olanların da alışveriş vb. faaliyetlere temkinli yaklaşması ekonominin canlanması için yeterli gelmemektedir. Ekonomik kayıpları azaltabilmek ve vatandaşlara yardım edebilmek için kamu tarafından hazırlanan bütçe paketleri, işsizlik yardımları, ve temel ihtiyaç yardımları kamunun yükünün artmasına sebep olmuştur.
Pandeminin ekonomik etkisi en çok düşük gelirli ailelere ve küçük işletmelere olmuştur. Bu ailelerdeki çocukların uzaktan eğitime katılma oranının da düşük olduğu görülür. Ekonomik anlamda eskiye dönüşün sağlanabilmesi ve istihdamın yeniden artması için pandeminin sonuna gelmek gerektiği söylenebilir.
Pandeminin Turizme Etkisi
Salgın başladığında seyahat kısıtlamaları da başlayınca turizm de darbe almıştır. Başlarda bu kısıtlamalar yalnızca virüsün görüldüğü ülkelerde uygulanırken pandemi etkilerini arttırınca tüm dünyada uygulanmaya başlamıştır. Uçuşlar durdurulmuş, otobüsler de yarı kapasite ile yolculuklarına devam etmiştir. Tatiller için daha çok izole mekanlar olan müstakil villa tercih edilmiştir. Otel ve pansiyon gibi kalabalık oluşturabilecek yerlerde de müşteri kapasitesi aza indirilmiştir.
Sağlık Bakanlığı tarafından belirlenen yoğun hijyen tedbirleri ışığında oteller de müşterilerini ağırlamaya başlamıştır. Bu da tatil fiyatlarına yansımıştır. Pandemi etkilerini azaltınca kısıtlamalar da azalmıştır ancak hala istenen her yere özgürce gidilememektedir. Bu da turizm gelirlerine yansımıştır. Az kapasite ile çalışan yerler personelde de azalmaya gitmiştir. Sonuç olarak turizmdeki istihdamda da daralma meydana gelmiştir. Tur şirketlerinde de durum çok farklı değildir. Salgının sona ereceği tarih öngörülemediğinden tur rezervasyonu yaptıranlar ya seyahatini tamamen iptal ettirmiş ya da ileriki bir tarihe ertelemiştir.
Yurt içi turizminin yurt dışı turizmine göre daha hareketli olduğu söylenebilir. Ancak burada da insanların tercihlerinin değiştiği gözlenebilir. Çok kalabalık olmayan yerler, toplu taşıma kullanılmayan şahsi araçla gidilebilecek yakın mekanlar ve özellikle hareket alanı sağlayan farklı tatiller planlanmıştır. Açık havada yapılan etkinliklerin bulunduğu tatil fırsatları, kamp turizmi ya da bisiklet gibi sporların olduğu planlar daha cazip görünmektedir.
Pandeminin Sağlık Sektörüne Etkisi
Virüsün hızla yayılması sağlık sektörünün hazırlıksız yakalanmasına neden oldu. Ancak kısa sürede pek çok sektörel gelişim kaydedildi. Yani pandemi sağlık sektöründe iyi gelişmelere de sebep oldu. Bu süreçte kullanılmak için birçok yazılımdan ve uygulamadan faydalanıldı. Bu yazılımlar ya da sistemler aracılığıyla evden çıkamayacak durumdaki hastalara bile görüntülü görüşmeyle canlı bağlantı mümkün oldu. Bu da ileriki dönemlerde de teknolojinin ve dijital hasta mantığının sağlık sektörüne yavaş yavaş girmesini sağladı.
Virüse yakalananların sonuçları aile hekimlerinin sistemine yollandı. Böylece aile hekimleri kendi sorumlu olduğu bölgelerdeki hastalarını ve karantina sürelerini takip edebildi. Hastanelerdeki pek çok servis pandemi servisine dönüştürüldü ve acil müdahaleler dışındakiler randevuya kapatıldı. Buralarda çalışanlar da dönüşümlü olarak pandemi servislerinde görevlendirildi. Bu, hastanelerdeki gereksiz hasta yükünü azalttı. Ancak sağlık çalışanlarının iş yükü pandeminin etkisiyle çoğaldı. Doktor ve hemşirelere hastanede ya da hastane yakınlarında izole yerler hazırlandı. Bu sayede virüsü taşıma ya da bulaştırma riskinin de önüne geçilmeye çalışıldı. Ancak izinleri, istifa hakları ve çeşitli sosyal hakları bir süreliğine kaldırılan sağlık çalışanları da bundan doğrudan etkilendi.
Bunun dışında hastanelerde kullanılan maske, eldiven gibi hijyenik malzemelerin üretimleri de yerli firmalar tarafından yapıldı. Böylece hem kısa sürede malzeme temin edilebildi hem de ekonomiye katkı sağlanmış oldu. Pandemi genel olarak kötü etkilere yol açsa da ülkelerin kendilerini, sistemlerini ve teknolojilerini geliştirmeleri için bir fırsat sağlamıştır denilebilir.
