İletişim, en basit söyleyiş ile bilgi alışverişi anlamına gelir. Vericiden alıcıya geçen bilgi veya haber aktarımının tamamını ifade eder. İletişim kelimesi, temelini communis kelimesinden gelen communication’dan alır.
Kitle İletişim
Kitle iletişim, kaynaktan alınan mesajın veya iletinin hedef kitleye ulaşması için kullanılan kanalların tümünü kapsar. Kitle iletişim için radyo, televizyon, internet, sinema, gazete, dergi, kitap vb. araçlar kullanılır.
İletişim sürecinde bilgi kaynaktan alınarak çeşitli kanallar yoluyla doğru bir şekilde kodlanarak hedef kitleye ulaşır. Hedef kitle bu bilgiyi alıp içerisinde özümser ve geri bildirim yapar. Tüm aşamalarıyla bu süreç doğru bir şekilde tamamlandığında iletişim gerçekleşir.
Bu süreç doğru iletişim kanalları kullandığında ise, geniş bir hedef kitleye ulaşır. Böylece kitle iletişim araçları görevini yerine getirir.
Kitle İletişimde Yabancılaşma
Yabancılaşma, özellikle sanayi devriminden sonra toplumda görülen köklü sosyal ve kültürel değişmelere bağlı olarak görülmeye başlar. Sanayi devriminde makinelerin çoğalmasıyla seri imalat ortaya çıktı. Ardından üretimin değişmesiyle beraber toplumun yapısı da kökten değişti. Tabi bu değişiklik kitle iletişim araçlarını da kapsadı.
Bu durumda kırsalda yaşayan geleneksel geniş aileler kentlere göç etmek zorunda kaldı. Aile yapısı küçüldü ve fabrikalarda iş gücü tek kolda devam etmeye başladı. Çalışan kişi yaptığı işin tümüyle ilgilenirken fabrikalaşmayla birlikte işin tek alanını görmeye ve sürekli aynı işin sadece bir bölümünde yer almaya başladı.
Bu gibi durumlarda genelde her şey tekdüze olur ve kişi yaptığı işin bütününü göremez. İşine ve toplumuna yabancılaşan bireyler çoğalmaya başlar. Sonuçta kitle iletişim araçlarının gelişmesi ve tesiriyle hayat standartlaştı.
Böylece kitle kültürü ve kitle toplumu oluştu. Kitle iletişim araçlarındaki yabancılaşma da iyice toplumun içine yerleşti.
Kitle İletişimde Tekelleşme
Tekelleşme, ekonomik tanımına göre, orta büyüklükteki işletmelerdeki el emeği ve üretimin çoğalması ve bu işletmelerin büyüme çabasıdır. Kitle iletişim araçlarının gelişen serbest pazar şartları dahilinde işletilmeye çalışılmasından dolayı basında tekelleşme ortaya çıkmaktadır.
Medya ve medya araçları toplumun ve ülkenin demokratiklik seviyesinin gösterir. Eğer medyada herhangi bir yozlaşma varsa (ki bu ahlaki ve politik yönden de ele alınabilir) ülke toplumunu, siyasetini, siyasetçilerini ve kısaca geleceğini olumsuz yönde etkiler.
Bunun önüne geçebilmek için bir ülke basınını özgür kılmak gereklidir. Bunun tam tersi yönde hareket edildiği takdirde kitle iletişim için tekelleşme meydana gelir.
Tekelleşme sonucunda ise, üretim yapan mecralar büyür fakat paralel olarak bu mecraların sayısında küçülme olur.
Yatay Ve Dikey Tekelleşme
Yatay tekelleşme, ilk etapta bakıldığında farklı yayın kuruluşları tarafından yayınlanıyormuş izlenimi veren fakat aynı çatı altında çıkan gazete ve dergilerin yanında ikinci derecede yayınlanmasıyla oluşan tekelleşmedir.
Dikey tekelleşme ise, basın kuruluşlarının bir ürünün üretiminden satışına kadar olan sürecinde ihtiyaç olan tüm işlemleri yapması durumudur. Bir haber toplamada haberin tüm sürecindeki çalışmaların farklı kuruluşlarla yürütülmesi ve sonucunda bunun tek çatı altından yayınlanması faaliyetini kapsar.
Teknolojinin gelişmesiyle kitle iletişim araçlarının işlevi artmaktadır. Bu artış kitle iletişimdeki yabancılaşma ve tekelleşmeyi beraberinde getirmektedir. İhtiyaç artıkça medya kuruluşları gelişir ve bir büyüme standardına girerek hızlıca genişler.
Buna paralel olarak küçük medya kuruluşları da ekonomik pazarda tutunamadığı için burada yerini alamaz. Kitle iletişim araçları büyüyerek pastadan payını alınca büyümeye ayak uyduramayan kuruluşlar ise, kitle iletişimdeki yabancılaşma ve tekelleşmeden nasibini alarak bu yolda devam edemez.
Kitle iletişime ek olarak, Kurumsal İletişimde Neler Değişti? veya Kurumsal Güç ve İletişim konularına da göz atılabilir.
Yazar: Sevsen Çiçekli
İletişim, bilgi alışverişini ve haber aktarımını ifade eder. Kitle iletişim, geniş bir hedef kitleyle bağlantıyı sağlar ve radyo, televizyon, internet gibi araçlar kullanılır. Yabancılaşma ve tekelleşme ise kitle iletişimle ilişkili olan olumsuz yanlardır. Yabancılaşma ile seri imalat ve sosyal değişim sonucu toplumda beslenen yabancılaştırma duyguları ile okuma ve yazma becerileri artar. Tekelleşme, büyük işletmelerin büyüme çabaları ve medya araçları kullanma yoluyla ortaya çıkan olumsuz bir durumdur. Ülkenin demokratik durumunu gösteren medyada herhangi bir yozlaşma, toplumu ve geleceğini olumsuz yönde etkiler. Bunun önüne geçmek için basın özgür kılınmalıdır. Uygun iletişim kanallarının ve diksiyon eğitimi almanın etkili bir yanı olabilir.
