Her girişimcilik kavramıyla karşılaştığımda aklıma lisedeki yaratıcı kişiliklerin parlak gözleri gelir. "Bu çocukta tam bir ticaret kafası var" dediğimiz ve çoğu zaman doğru tespitlerde bulunduğumuz bu girişimci ruhlar ülke ekonomisi için büyük değere sahip. Her yeni fikir, proje, atılım, şirket beraberinde yeni iş sahaları, istihdam ve kar getiriyor. Yaratıcı ve gelecek vadeden her fikir başarıyla sonuçlanmıyor tabi, malum piyasa yoğun rekabet içeriyor. Günümüzde özellikle e-ticaret alanında büyük bir rekabet olduğunu söyleyebiliriz. O halde öncelikle girişimciliğin ne olduğuyla başlayıp konuya ısınalım.
Girişimcilik Nedir?
Girişimcilik kavramının Fransızca'da "entrependre" kelimesinden geldiğini ve bunun Türkçe karşılığının ‘üstlenmek’ olduğunu biliyor muydunuz? Tüm risklerini göze alarak kar amacıyla bir atılım gerçekleştirmeye biz girişimcilik diyoruz. Günümüzde çalışma şartlarının ağırlığı ve kazancına değmemesi gibi durumlar birçok kişiyi girişimciliğe itti. Şüphesiz girişimciliğin en büyük destekçisi teknoloji ve dijital hayat. Önümüze yepyeni bir dünya sunan bu hayat dijital girişimcilik adına da birçok imkan sağlamakta.
Standart girişim örneklerine bakacak olursak; alışverişten söz edebiliriz. Sosyal medya ve internet sayesinde bireysel veya kurumsal olarak geniş bir pazarlama sahası oluştu. ‘Ben bu işin altından kalkarım’ diyenler kendi markalarını oluşturmak için kollarını sıvıyor. Veya kişiler kendi yarattıkları ürünlerin satışlarını yine kendileri gerçekleştirerek çeşitli atılımlarda bulunabiliyorlar.
Girişimcilerin en bariz kişisel özellikleri cesaret, özgüven, öngörü ve sorumluluk sahibi olmalarıdır. Aldıkları risklerin sorumluluğunu da taşıyabilmeleri hem beraber çalıştıkları kişiler için hem kendi markaları için önemlidir. Evet, belli bir riskle girişim yapıldığı doğru fakat işi enine boyuna düşünüp öngörülü bir şekilde çekip çevirmek gerekir. Girişimin yapıldığı alan gelecek vadediyor mu, ihtiyaçları karşılıyor mu veya alınan riske değer bir kar getirecek mi gibi sorular ayrıntılarıyla düşünülmelidir.
Şimdi son zamanların popüler kavramlarından biri olan ‘girişimcilik ekosistemini’ ele alacağız, başlıyoruz.
Girişimcilik Ekosistemi Nedir?
Girişimciliğe atılan adımların nasıl olması gerektiğinden bahsetmiştik. Peki atılımın başarısını etkileyen faktörler bunlarla sınırlı mıdır? Tabi ki hayır. Son zamanlarda bu kavramı daha sık duymamızla beraber girişimin başarısında etkili bir faktör olarak da karşımıza çıkıyor: girişimcilik ekosistemi. Girişimcilik ekosistemi kavramı bizlere bölgesel girişimciliğe dair yeni bakış açıları sunuyor. Girişimin yapıldığı çevrede veya coğrafyada bulunan kişilerin girişime verdiği destekler, girişimi kolaylaştırmak için attıkları adımlar bu kapsama giriyor.
Burada projeye olan inanç ön planda olduğu gibi iletişim de ayrı bir öneme sahip. Kuvvetli bir network gerekiyor ki girişim birçok kişiye ulaşsın, aldığı destek de bir o kadar artsın. Nihayetinde bu sisteme dayalı bir ekosistem ve ögelerden oluşuyor. Bunlardan bazıları liderlik, sermaye piyasası, müşteri ve kültür. Girişimcilik ekosistemi üzerine yapılan çalışmalara göre bu ögeler tek başlarına girişimi başarıya taşıyamıyor, bütün bu faktörlerin bir bütün şeklinde rol alması gerekiyor.
İlgili eğitim: Etkili Liderlik Eğitimi
Girişimcilik Ekosistemine Dair 7 Terim
Girişimcilik ekosistemi kavramına uzmanların yukarıdaki gibi ve benzeri şekilde birçok yaklaşımı mevcut. Şimdi ise girişimcilik ekosistemiyle ilişkili bazı terimlerin ne anlamlara geldiğine bakalım.
Melek Yatırım (Angel Investment)
Bir sermaye yatırımı yapan melek yatırımcılar henüz yolun başında olan bir işe yatırım yaparlar. Melek yatırımcılar, yatırım yapacakları girişimleri seçtikleri gibi fikir sahibi girişimciler de yatırımcılarını seçebilir. Türkiye’de girişimlere destek genelde bu melek yatırımcılar sayesinde olmaktadır.
Ar-Ge
Araştırma ve geliştirme kavramlarının kısaltması olduğunu söyleyerek başlayalım. Ar-Ge çalışmaları, projenin müşteriyle buluşmadan önce detaylıca araştırılıp geliştirildiği, bilimsel temellere dayanan bir gelişim süreci aşamasıdır. Üniversitelerde de rastlayanlarımız olmuştur, Ar-Ge tabelalı odalara. İşte o kapalı kapılar ardında bizler için yapılan çalışmalar saklıdır.
Tohum Sermayesi (Seed Capital)
İsminden de çıkarım yapabileceğimiz tohum sermayesi, henüz işin faaliyete geçmediği, projenin hayata geçirilebilmesi için gerekli olan sermayedir. Hani kimi zaman deriz ya ‘zamanında şu işe yatırım yapsaydık köşeyi dönmüştük’, işte sayesinde köşeyi dönebilen veya sermayenin tamamını yitirme riskini de beraberinde taşıyan yatırımdan bahsediyoruz. Ortaya konulacak ürünün ar-ge çalışmaları için bu sermaye kullanılabilmektedir.
Kitle Fonlaması (Crowfunding)
İşte bu terim yatırımcısını bulmuş girişimlerin gerekli finansmanlarının sağlanmasıdır. Proje sahibi, fon sahipleri, kitlesel fonlama platformu gibi 3 temel unsurdan oluşan kitle fonlamasını büyük küçük tüm girişimler talep edebiliyor.
Kuluçka Merkezi (Incubator)
Kuluçka merkezleri, girişimin tutunabilmesi, araştırmalarını gerçekleştirebilmesi için maddi ve manevi destek sağlayan merkezlerdir. Şöyle düşünelim. Evet ortada yaratıcı bir fikir var ama bunun perde arkasındaki araştırmalarını gerçekleştirmek için ekipmana ve uygun ortama da ihtiyaç var. İşte bu süreçte girişimcilerin ellerinden tutan kuluçka merkezleri oluyor.
Risk Sermayesi (Venture Capital)
Girişim deyince beraberinde bazı riskler getirdiğini de söylemiştik. Risklerini göze alarak yapılan bu yatırımlara risk sermayesi diyoruz. Genelde girişimin uygulanma aşamasını takiben halka sunulana kadar verilen destektir.
Lean Start-up
Yapılan girişimin perde arkasında ar-gede bahsettiğimiz üzere birtakım araştırmalar ve geliştirmeler yapılıyor. Ar-genin uzun süren aşamalarından kaçınmak amacıyla birtakım metodlarla testler yapılıp küçük gruplarda denenmesine lean start-up diyoruz. Burada amaç girişimcilerin fikirlerinin sonuç verme potansiyelini ölçmektir. Çünkü biliyoruz ki uzun süren araştırmalar ve emeklerin başarısızlıkla sonuçlanması üzücü oluyor. Lean start-up sayesinde müşteriden geri bildirim alma daha hızlı gerçekleşiyor.
Türkiye’de Girişimcilik Ekosistemi Var Mıdır?
Ülkemizde de özellikle 2010 yılı sonrasında birçok girişim, birçok yeni fikir ve saha ortaya çıktı. Girişimcilik ekosisteminin yaygınlaşmasında üniversiteler, kamu politikaları da önemli roller oynuyor. Yeni girişimlerin ve yatırımcıların sayısındaki artış umut vadedecek cinsten. Güncel konulardan gidecek olursak, pandemi koşullarında çıkan krizlerde aynı zamanda yeni girişimlerin de doğduğunu söyleyebiliriz.
Bu süreçte işlerin çoğunun dijitale taşınması, online sistemin yaygınlaşması beraberinde yeni iş girişimleri ve rekabeti de getirdi. Böylelikle Türkiye’deki girişimcilik ekosistemi gün geçtikçe güçleniyor ve yatırımcı sayıları da beraberinde geliyor. Fakat şöyle de bir gerçek var ki ne kadar potansiyel yüksek olsa da halihazırda ülkemizdeki girişimcilik ekosistemi erken aşamalarındadır ve yavaş ilerliyor. Girişimciliğin doğası hızlı bir gelişim gerektiriyor, buna ayak uydurmak için kat edilmesi gereken yollarımız olduğunu da belirtelim.
