Evde bakım diğer bir adı ise ev ortamında bakım hizmetleri hem sosyal hizmetleri hem de sağlık hizmetlerini kapsayan bir hizmet türüdür. Yaşlanan dünya nüfusunda 1700 yıllardan itibaren, bu kavram sık sık kullanılmaya başlanmış, ilk olarak Avrupa’da ortaya çıkmıştır. Evde bakım hizmetleri Avrupa’dan sonran İngiltere ve Amerika’ya yayılmış ve diğer dünya ülkelerinde popülerliğini halen koruyor. Hizmetlerin tarihsel süreçte etkin bir şekilde yayılmasının en temel sebeplerin biri ise hastanelerin kapasite yetersizliği, yoksul toplumlara hizmet ulaştırma, bulaşıcı hastalıklardan korunma olarak gösterilebilir.
20. yüzyılda sağlık hizmetlerinin ve modern tıp hizmetlerindeki gelişimler, hastabakıcılar, hemşireler ve aile bireyleri tarafından verilen bakım hizmetlerinin, kurumlara ve hastanelere doğru yönelme eğilimine girmişlerdir. Fakat sağlık kurumlarında kapasite yetersizliği, artan kronik hastalar, hastanede enfeksiyonların varlığı nedeniyle yakın tarihte gündemde ve güncel bir konu olarak karşımıza çıkıyor.
Bugün itibariyle evde bakım hizmetleri daha çok iş kollarıyla değerlendiriliyor. Her ne kadar sadece “ hasta bakımı” olarak ön planda yer alsa da, tedavi edici, koruyucu ve rehabilite edici sağlık hizmetleri olarak görülmesi gerekir. Evde bakım hizmetleri maliyeti diğer kurumlara göre oldukça etkili ve bireylerin bağımsız yaşamalarını sağlayan kurum dışında kendi evlerinde yaşamayı tercih ettikleri bir bakım türü olarak görülür.
Yapılan bilimsel araştırmalarda ekonomik sebeplerden dolayı hastaneden erken bir şekilde taburcu edilen hastaların tedavilerine evde devam edilmesi, maliyetler ve hasta açısından olumlu sonuçlar doğurdu görülmüş. Avrupa’da yapılan başka bir bilimsel çalışmada ise katılımcıların %48 lik oranı ebeveynlerin gelir düzeyi yetersiz olmalarına karşın çocukların bakımlarını karşılayabileceklerini söylemiştir. Katılımcıların dikkat çeken bir sonuç ise %90’dan fazlası evde bakım hizmetlerinin hükümetler tarafından karşılanması gerektiğidir. Ülkemizde yapılan bir önemli bilimsel araştırma ise TÜİK tarafından açıklanmış, yaşlıların ailelerini mutluluk kaynağı gördükleri ve evde bakım hizmetlerini ise güvenli buldukları sonucudur.
Evde bakım hizmetleri oldukça geniş bir yelpaze ile karşımıza çıkıyor. evsel hizmetlerden, kişisel bakıma, bireyleri öz ihtiyaçlarının karşılanmasından evde sağlık hizmetlerinin sunumuna varıncaya kadar görülebilir. Daha ayrıntılı bir şekilde bireylerin kişisel bakımları tuvalet, banyo ve sonrası giyinme, yemek yapma ve yeme, ev güvenliği şeklinde sıralanabilir. Bu aktivitelerinin yanı sıra evde sağlık hizmetleri de unutulmamalıdır.
Evde bakım hizmetleri altında verilen sağlık bakımı hizmeti, her ne kadar evde bakım hizmetleri içerse de genellikle tıbbi denilebilecek hizmetleri kapsıyor. Evde sağlık bakım hizmetlerinin kapsamı ağırlıklı koruyucu olmakla beraber hemşirelik hizmetleri ( iğne yapma, serum bağlama, tansiyon ve ateş ölçümleri vb. şeklinde) ya da enteral beslenme, konuşma ve iş uğraş terapileri olarak biliniyor.
Evde Bakım Hizmetine İhtiyaç Duyan Gruplar Kimlerdir?
Herhangi bir yaş sınırlaması bulunmamakla beraber kronik hastalığı olanlar, yaşlılar, kendi yaşamını sürdüremeyecek, cerrahi bir müdahale sonrası okut dönemini yaşayan bireyler bunların dışında özel bakım gereksinimi duyan herkes evde bakım hizmetlerine ihtiyaç duyabilir.
Yaşlılık döneminde kronik hastalıkların artmasına bağlı olarak evde özel bakım hizmetlerine her geçen gün daha fazla ihtiyaç duyulur. Sağlık hizmetlerinin gelişmesine bağlı olarak yaşam standartlarının artması ile beraber yaşlı nüfusun artacağı bir gerçektir. Dünya genelinde yaşlı bağımlılık oranı 65 yaş üstü gösterilmekte ve 2050 yılında ise yaşlı bağımlılık oranı olan 65 yaş üstü kişilerin sayısının fazla olması bekleniyor.
Evde bakım hizmeti gereksinimi duyulabilecek kronik hastalıklar miyopati, beyin travması geçirenler, Parkinson, KOAH, Serebral Palsi ve ALS hastalıkları başlıklarıdır. Ağırlıklı olarak evde sağlık bakımına ihtiyaç duyan hastaların büyük bir çoğunluğu bakım desteği sunacak kişiye ihtiyaçları vardır. Hastane ortamında hastalığın tanısı konulan hastalar, ortopedik, nörolojik hastalıklarının ilerlemesi adına erken rehabilitasyon yapabilecekleri fizik tedavi merkezlerinde uzman gözetiminde yatırları gerekecektir.
Evde Bakım Hizmetlerini Kimler Verebilir?
Evde bakım hizmetleri disiplinlerarası bir ekip hizmetten oluşur. Bu hizmetin vazgeçilmez birleşeni en başta hastanın kendisi ve hastayla birlikte yaşayan bakıcısı ya da ailesidir. Bu ekibin profesyonel meslek üyeleri olarak; konuşma terapisti, uğraş terapisti, fizyoterapist, hekim, beslenme diyetisyen uzmanı yer alır. Saymış olduğumuz evde bakım hizmetlerinin bütün üyeleri iş birliği ve eşgüdümlü çalışmaları büyük bir önem taşır. Konuyu daha basit bir şekilde ele alacak olursak;
Evde bakımı yapılacak rehabilitasyon hastasına fizik tedavi uzaman doktoru tarafından değerlendirildikten sonra hastalığına uygun ev programı düzenleyerek bir fizyoterapist eşliğinde belirli günlerde ev ziyaretleri ile egzersizler devam edilebilir.
Bu kapsamda hata ve yakınına, hastanın daha iyi konforda yaşamını sürdürebilmesi için eğitimler verilebilir ve tedaviye yönelik söz sahibi olmaları sağlanmalıdır.
Evin bir profesyonel tarafından incelendikten sonra birtakım düzenlemelere gidilmesi hem hasta için hem evde bakım hizmetini sunan kişi için oldukça önemlidir. Bu düzenlemeler kaymayan zemin, aydınlatma ortamı, tuvalet için ördek kullanımı, dolaplar, mutfak araç gereçlerinin ulaşılabilir olması, sürekli kullanılan ilaçlar varsa bunların takibi, havalı yatak, ortezler temin edilmesi ideal bir bakım hizmeti için gerekenler yapılabilir.
Sağlık bakım hizmetini ayrı düşündüğümüzde evde bakım hizmetini tamamen bu işin eğitimini alan, eğitimin yeterliliklerine sahip olan evde bakım profesyoneli verebilir.
Evde Bakım Hizmetleriyle İlgili Güncel Yasalar ve Mevzuatlar Nelerdir?
Evde bakım hizmetleri kapsamında ülkemizde son yıllarda çıkmış olan bazı mevzuatları görmekte yarar var. Elbette bu mevzuatlar evde sağlık hizmetleri çerçevesinde anlaşılmalıdır.
10 Mart 2005 tarihinde 25751 sayılı Resmî Gazetede evde bakım hizmetleri yönetmeliği çıkartılmış ve bu hizmetler Sağlık Bakanlığı tarafından sunulması esasına dayanarak evde sağlık hizmetlerinin ne şekilde sunulacağına yöneliktir. Bunu dışında çıkartılan bir diğer yönetmelik ;
27 Şubat 2015 tarihli 29280 sayılı Resmî Gazetede evde bakım hizmetlerinin, toplum sağlığı merkezlerince, aile hekimleri, araştırma hastaneleri, yüksek ihtisas hastaneleri, genel hastaneler tarafından bu hizmetlerin sunulacağı yönünde olmuştur.
Evde Bakım Hizmeti Eğitiminin Geleceği Nasıldır?
İnsan nüfusunun ülkemizde ve dünyada sürekli artması değişimi beraberinde getirdiği teknoloji ve sağlık hizmetlerindeki olumlu gelişmeler yaşam kalitesini artırmıştır. Yaşam kalitesinin artmasına bağlı olarak yaşam ömrünün de her gecen gün artığı ve gelişmiş birçok ülkede yaşlı nüfusunun %300 lere kadar çıkması bekleniyor. Kronik hastalıkların, Parkinson, KOAH, Serebral Palsi ve ALS hastalıkların ve yeni hastalıklarının sürekli çoğalması artan sağlık hizmetlerinin maliyeti evde bakım hizmetleri öneminin daha da artacağına düşünülüyor.
Durum böyle iken her yıl üniversitelerden mezun olanların bu açığı hem ülkemizde hem dünya da kapatması zor gözüküyor. Bu nedenle sağlık hizmeti eğitiminin öneminin devam edeceği ortada bir gerçektir.
Evde Bakım Hizmeti Eğitiminin Ders İçeriği Nelerden Oluşur?
Evde hasta bakımı olarak da bilinen evde bakım asistanlığı hem teori hem de pratik bir eğitim verilir. Teori kısmındaki ders içerikleri temel psikoloji, tıbbi terminoloji, beslenme ilkeleri ile beraber hasta bakım ilkeleri ve uygulamaları, kronik hastalıklar, enfeksiyon hastalıkları eğitimi verilir. Bununla beraber uygulamalı olarak bir staj eğitimi becerisi kazandırılır.
Evde Bakım Hizmetinin Ülkemizdeki Durumu ve Kabul Koşulları Nelerdir?
Evde bakım hizmeti programı ülkemizde hem vakıf hem devlet üniversitesi olarak 24 üniversite verilmektedir. Yüksek Öğretim Kurumu tarafından her yıl yapılan Temel Yeterlilik Testinde yani TYT sınavından başarılı olması gerekir. Eğitimi tamamlama kriteri olarak uygulama eğitimi de dahil olmak üzere 120 AKTS’lik kredi tamamlanması gerekiyor. Bu eğitimi tamamladıktan sonra özel olarak evde bakım hizmeti verilebilir ya da özel bir teşebbüsle kurulan bakım hizmetlerinde, yaşlı bakım merkezlerinde, palyatif bakım merkezlerinde çalışabilirler.
Evde Bakım Hizmetleri Nedir?
Evde bakım diğer bir adı ise ev ortamında bakım hizmetleri hem sosyal hizmetleri hem de sağlık hizmetlerini kapsayan bir hizmet türüdür. Yaşlanan dünya nüfusunda 1700 yıllardan itibaren, bu kavram sık sık kullanılmaya başlanmış, ilk olarak Avrupa’da ortaya çıkmıştır.
Evde Bakım Hizmetine İhtiyaç Duyan Gruplar Kimlerdir?
Herhangi bir yaş sınırlaması bulunmamakla beraber kronik hastalığı olanlar, yaşlılar, kendi yaşamını sürdüremeyecek, cerrahi bir müdahale sonrası okut dönemini yaşayan bireyler bunların dışında özel bakım gereksinimi duyan herkes evde bakım hizmetlerine ihtiyaç duyabilir.
Evde Bakım Hizmetlerini Kimler Verebilir?
Evde bakım hizmetleri disiplinlerarası bir ekip hizmetten oluşur. Bu hizmetin vazgeçilmez birleşeni en başta hastanın kendisi ve hastayla birlikte yaşayan bakıcısı ya da ailesidir. Bu ekibin profesyonel meslek üyeleri olarak; konuşma terapisti, uğraş terapisti, fizyoterapist, hekim, beslenme diyetisyen uzmanı yer alır.
