Amerika Birleşik Devletleri’nde (ABD) diş hekimi asistanı doğrudan klinik ortamda yetiştirilebilir ve çalıştırılabilir. Aynı zamanda asistanın görevi klinik uygulamalarda hazırlık ve asiste ile sınırlarıdır. Fakat bir yıllık eğitim ve ulusal düzeyde bir sınav ile lisans alınabileceği, birtakım klinik uygulamaları yapabileceğini açıkça belirtebiliriz. Ülkemizde ön lisans eğitimi şeklinde bu eğitim verilmekte ve bazı lisans eğitimlerine dikey geçiş yapılabilmektedir.
Diş hekimi asistanı nasıl olunur? Hangi sınavlara girilir? Görev ve sorumluluklarına değindik.
Diş Hekimi Asistanı Nedir?
Diş hekimi, tıbbi sekreter ve diş hekimi asistanı, ağız ve diş sağlığı faaliyetleri alanında hizmet sunan 21. yüzyılın çağdaş klinikleri personeli olarak gösterilebilir. Diş hekiminin yardımıcı personeli ise yasal düzenlemeler kapsamında bir meslek dalı olarak gösterilmedikleri ülkelerde sekreterlik hizmetlerinden finansal konularak konulara ve sonrasındaki sterilizasyondan cerrahi asistanlarına kadar birçok farklı konuda görev ve sorumluluğu bulunan fakat bu konular kapsamında herhangi bir temel eğitimi olmayan kişi olarak tarif edilmektedir. Yakın zamanda kadar buna benzer bir dönemin olduğu ülkemizde ise 26 Nisan 2011 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 27916 sayılı (madde 9) ve 11.04.1928 tarihli 1219 sayılı Tababet ve Şuabatı San’atlarının Tarzı İcrasına Dair Kanuna dahil edilen 13. maddenin “ ı” fıkrası ile "meslek yüksekokullarının ağız diş sağlığı bölümlerinden mezun, hasta muayenesinde diş hekimine yardımcı olan, tedavi malzemelerinin biraraya getirilerek, kullanıma hazır halde tutulmasını sağlayan sağlık teknikeri" olarak tanımlanmaktadır.
İlgili eğitim: Hasta Kabul Kursu
Bu kapsamda ağız diş sağlığı asistanı mesleği tam olarak tanımlanmış ve bu mesleğe yönelik iş ve işlemleri yapanların yetkilendirilmelerine yönelik T.C Sağlık Bakanlığı’nın organizasyonu ile eğitim ve sertifika çalışmaları başlatılmıştır. Bir çok ülke ise diş hekimi yardımcı personelinin meslek dalı olarak kabul edilmesi, görev ve sorumluluklarının ortaya koyulması, meslek kurslarla ve lisans düzeyinde eğitimlerle desteklenmesi konusunda farklı uygulamalar yapılmaya başlanmış ve benimsenmiştir. Netice itibariyle akademik eğitim düzeyinde çalışmalar yapılmaya başlanmıştır. Bu konuya verilebilecek en iyi örnek ise Amerika Birleşik Devletleri’nde (ABD) diş hekimi asistanı doğrudan klinik ortamda yetiştirilebilir ve çalıştırılabilir. Aynı zamanda asistanın görevi klinik uygulamalarda hazırlık ve asiste ile sınırlarıdır. Fakat bir yıllık eğitim ve ulusal düzeyde bir sınav ile lisans alınabileceği, birtakım klinik uygulamaları yapabileceğini açıkça belirtebiliriz. Ülkemizde ön lisans eğitimi şeklinde bu eğitim verilmekte ve bazı lisans eğitimlerine dikey geçiş yapılabilmektedir.
Diş Hekimi Asistanı Ne İş Yapar?
Diş hekimi asistanlarının birçok görev ve sorumlulukları bulunmaktadır. Bu görev ve sorumlulukları şu şekilde gösterebiliriz.
Hastaların tedavileri esnasında diş hekimine yardımcı olurlar.
Servis amirleri tarafından kendilerine verilen görev ve hizmetleri yerine getirirler.
Kendi sorumlulukları altında bulunan araç ve gereçlerin muhafaza ile bunların her türlü israfların oluşumuna engel olurlar. İlgili araç ve gereçlerin bozulmamasına, kaybolmamasına, farklı amaçlar kapsamında kullanılmamasına dikkate ederler
Diş kliniklerinde kullanılan tıbbi araç ve gereçlerin toplanması ve enfeksiyon riskini indirmeye yönelik sterilizasyon ve dezenfeksiyon işlemleri ölçüsüne göre işlemlerini gerçekleştirip otoklav aletlerinde sterilizasyon işlemlerinin işlemine yardımcı olurlar.
Steril işlemi yapılmış tıbbi araç ve gereçlerin kliniklerde kullanımının sağlanması için gerekli şekilde dağıtılmasını sağlar.
Görev yapmış olduğu birimin temizliği ve düzeninden sorumludur.
Üst yönetimin kendisine vereceği görevleri eksiksiz bir şekilde yerine getirir.
Tıbbi ve evsel atıkları ayırarak atılmasını sağlar.
Görev yapmış olduğu bölümde kendi sorumluluğu altında bulunan cihazların arızalanması halinde bunların onarımını yapmak için arıza bildirim formu doldurarak ilgili cihazın onarımını gerçekleştirir.
Kullanımı gerçekleşen bütün malzemelerin son kullanma sürelerini ve herhangi bir arıza olup olmadıklarını kontrol eder. Son kullanma tarihi geçmiş veya bozuk olan malzemelerin depoya imha ya da iade amacıyla iletilmesini sağlar.
Kullanılmış olan bütün malzemelerin kayıtlarını gerçekleştirir ve eksilmeleri halinde teminini tekrar sağlamak amacıyla ilgili hekimi bilgilendirir.
Diş hekimi asistanının diğer bir önemli görevi ise kalite yönetim sistemi politikası, hedef ve prosedürlerine uygun olarak gerçekleştirmek.
Genel anestezi yapılması kapsamında malzeme hazırlığının yapılması, kontrolü ve tedarik edilmesi
Hekimlere gerek duyulan dolgu malzeme ve ekipmanlarının sağlanmasının yapılması
Hekimler için ünitelerinin hazırlanması
Randevusu gelen hastaların klinik hekimlerine dosyasının sunulması ve hatırlatılması şeklinde görevleri bulunmaktadır.
Diş Hekimi Asistanı Maaşları
Diş hekimi maaşları kamu ve özel diş klinikleri şeklinde ikiye ayrılmaktadır. 2021 yılı için kamu hastanelerinde maaş alımlarında özel kliniklere ve hastanelere göre oldukça yüksektir. Yapılan bir araştırmaya göre diş hekimi asistanlarının maaşları sorulmuş, çalışmaya katılan 222 katılımcının ortalama maaşı 3300 TL olarak ortaya çıkmıştır. Kamu hastanelerinde nöbete kalınması mesleki tecrübe yılı maaş alımlarını yükseldiği gibi diş tedavi hastanesinin bulunduğu coğrafi bölge de maaş alımlarını değiştirmektedir. Kamu hastanelerindeki en yüksek maaş alımı ise 4100 TL seviyelerindedir.
Özel diş kliniklerinde yeni işe başlayanlarda, bu maaş alımı ortalama 3000 TL civarında olduğunu belirtebiliriz. Kurumsal kimliği 35 yıla dayanan özel bir diş hastanesindeki asistanın maaşı ise 3300 TL seviyelerindedir. Meslekte geçirilmiş hizmet yılının 5 yıl ve üzeri olan, özel hastanede diş hekimliği asistanlığını yerine getiren sağlık çalışanının maaşı ise 3700 TL’ye kadar çıkmaktadır. Kamu hastanesinde bu meslek yılına sahip bir diş hekimliği asistanının maaşı ise 3800 TL seviyelerindedir.
Diş Hekimi Asistanı Nasıl Olunur?
Diş hekimi asistanı olabilmek için sağlık meslek lisesinin ilgili bölümlerinden birinden mezun olmak veya dengi olabilecek liselerin sayısal bölümlerinden mezun olmaları beklenir. Mezuniyet sonrası şayet sınavsız geçiş hakkı elde edilmek isteniyorsa sağlık meslek liselerinden mezun olma şartı aranmaktadır. Lise eğitimi sonrasında Yüksek Öğretim Kurumunun (YÖK) her yıl düzenlemiş olduğu Temel Yeterlilik Testi (TYT) sınavına girmek ve üniversitelerin meslek yüksekokulu diş hekimliği teknikerliği bölümü için yeterli olan puanı almak gerekir. 2021 yılı geçerli olan bu kriterlerin sonraki yıllarda aynı şekilde devam etmesinin beklenmesi doğru olmayacaktır. Eğitim sisteminin 20 yılda değiştiği ülkemizde sonraki yıllarda farklı bir eğitim sistemiyle giriş yapılabilir.
Ön lisans eğitimi şeklinde alınabilecek olan diş hekimliği asistanlığı toplamda iki yıllık bir eğitim şeklinde planlanmaktadır. Bu eğitimin ilk yılı ağırlıklı olarak teorik olan eğitimler alınırken ikinci yılı ise daha çok pratik eğitimleri ( uygulamalı ) yer verilmektedir. Eğitim sonrası kamu hastanelerinde çalışılmak isteniyorsa KPSS sınavına girerek atanmak için yeterli puanın alınması beklenilir. Özel diş hastanelerinde çalışması durumunda ise herhangi bir sınava gerek yoktur. Ancak kurumsallaşmış özel hastanelerde bilimsel yeterlilik sınavları uygulanabileceğini hatırlamamızda fayda görüyorum.
