Kriz: Önlenebilir mi Yoksa Fırsata Çevrilebilir mi?
Hayatın telaşı içinde, pek çok kez beklenmedik durumlarla karşılaşırız. Kriz, genellikle hazırlıklı olmadığımız, planlarımızın dışında gelişen olaylara verilen isimdir. Peki, kriz gerçekten önlenebilir mi? Yoksa anlık kriz yönetimi stratejileri geliştirerek onu fırsata mı çevirmeliyiz?
Kriz Nedir ve Nasıl Yaklaşmalıyız?
Kriz, risk ve kariyer yönetimi gibi konuların ötesinde, tamamen plansız ve aniden ortaya çıkan durumlardır. İşler çoğunlukla planlandığı gibi gitmez çünkü krizler planlanamaz. Mesela, bir üniversite dersliğinde ders işlenirken aniden yangın çıkması gibi. Böyle bir durumda, yangın söndürücülerle müdahale edilememesi öğrenciler için beklenmedik bir fırsata dönüşebilir.
Kişisel Deneyim: Beklenmedik Bir Krizle Baş Etmek
Geçtiğimiz yıl, çalıştığım şirkette hiç ummadığımız bir anda ana sunucumuz çöktü. Panik anında ne yapacağımızı şaşırdık. Ama hemen bir toplantı düzenledik, ekip olarak sorunları analiz ettik ve kısa sürede alternatif bir çözüm bulduk. Bu deneyim bana krizlerin her zaman olumsuz sonuçlar doğurmayabileceğini öğretti.
Kriz Önlenebilir mi?
Kriz anidir, herhangi bir zamanı yoktur. Ne zaman olacağı kestirilemez; eğer kestirilebilseydi buna kriz değil risk derdik. Riski önlemenin yolu daha olasıdır çünkü bir öngörüye dayanır.
Önleyici Tedbirler Almak: Yangın ihtimaline karşı yangın söndürücülerin her yerde bulunmasını sağlamak gibi.
Eğitim ve Hazırlık: Kriz anında ne yapılacağını bilmek için eğitim almak.
İletişim Planları Oluşturmak: Kriz anında hızlı iletişimi sağlamak için plan yapmak.
Örnek: Yangın Durumu ve Kriz Yönetimi
Durduk yere bir derslikte küçük bir yangın çıksa ve o gün dersin konusu kriz yönetimi olsa, ne kadar ilginç olurdu değil mi? Yangın söndürücülerin dersliğin yakınında olmaması ortaya kötü bir durum çıkarır ve bu da krizin kaçınılmazlığını gösterir.
Her Zaman Olumsuz Sonuçlar Doğurmaz
Elbette, her zaman kriz olumsuz sonuçlar doğurmaz. Aksine, olumlu sonuçlar da doğurabilir. Kriz anının atlatılmış olması, bir sonraki kriz anında yapılacakların denenmiş ve onaylanmış olması anlamına gelir.
1- Tecrübe Kazanımı: Krizler, bize değerli deneyimler kazandırır.
2- İyileştirme Fırsatları: Süreçleri gözden geçirip geliştirme imkânı sunar.
3- Takım Ruhu: Ekip içinde dayanışmayı artırır.
4- Yaratıcılık: Farklı çözüm yolları aramaya teşvik eder.
Pozitif Bir Yaklaşım
Bir çalışanın bulunduğu örgütteki pozisyonunu terk etmesi, açılan kadro ile daha istekli ve dinamik bir kişinin bu pozisyonu doldurmasına olanak tanır. Bu durum, işleyişte kusursuzluğa yakın bir hale dönüşebilir.
Günlük Hayatta Kriz Yönetimi
Gün içerisinde olabilecek her olay kriz olarak karşımıza çıkmaz; ancak, çok talihsiz bir günün içerisinde olabilecek olaylar tamamen kriz şeklinde de karşımıza çıkabilir. Bu nedenle, olası krizleri önlemek için günlük hayatta bazı kriz yönetimi mekanizmaları geliştiririz.
Analitik Düşüncenin Önemi
Kriz anında analitik düşünce sürecindeki en önemli husus, tek başına olmamaktır. Örgütsel çalışma ortamlarında kriz yönetimi, problemi ve sorumluluğu paylaşmayı gerektirir.
Danışmak: Krizin tüm ayrıntılarını tek bir düşünce ve kararla değil, çok yönlü hesaplama avantajı kazandırır.
Takım Çalışması: Birlikte hareket etmek, daha etkili çözümler üretmeyi sağlar.
Farklı Bakış Açıları: Farklı düşünceler, krizin çözümünde yeni yollar açar.
Kişisel Hayatta Kriz Yönetimi
Kriz, insan hayatının sadece mesleki alanlarında var olan bir olasılık değil; özel hayatımızda da her zaman söz konusudur. Buradaki çözüm, birkaç akılla beraber düşünmeyi gerektirse bile, şahsi hayatımızın kriz yönetiminde çoğu zaman direksiyonda bizim olmamız gerekir.
Öz Farkındalık: Kendi tepkilerinizi ve duygularınızı tanıyın.
Sorumluluk Alma: Aldığınız kararların sonuçlarını kabul edin.
Esneklik: Değişen durumlara hızlı adapte olun.
Kriz Yönetimine Karşı Kendini Eğitmek
Her zaman her kriz için uzun uzadıya program yapma, düşünme ve danışma fırsatı olmayabilir. Bu sebeple kriz yönetimi, şartları ve olguyu değil, kişinin kriz yönetimine karşı kendini eğitmesinden geçer.
Kriz Anında Ne Yapmak Gerekir?
Kriz anında öncelikle kendimizde gözlemlediğimiz, bizi kilitleyen sorunları tespit etmek gerekir. Sorun çözümümüze engel olan, olumsuz sonuç verip başarısız kılan ya da sürekli hata yapmamıza neden olan kişisel tepkimelerimizi belirlemeliyiz.
Soğukkanlı Olmak: Paniklemek yerine durumu sakin bir şekilde değerlendirin.
Pozitif Kalmak: Olumsuz düşüncelerden uzak durun.
Hızlı Hareket Etmek: Zaman kaybetmeden çözüme odaklanın.
Kontrol Hissi Vermek: Her şeyin kontrol altında olduğunu ya da olacağı izlenimi verin.
Kriz Yönetimi Eğitimi Var mı?
Evet, kriz yönetimi konusunda eğitimler mevcut. Örneğin, İstanbul İşletme Enstitüsü, kriz yönetimine uygun ücretsiz eğitimler veriyor. Alacağınız bu eğitim sayesinde stratejik kaynak tahsisi ve planlama, kriz yönetimi ya da krize hazırlık gibi konularda geniş bir bilgi sahibi olacaksınız.
Eğitimlerin Faydaları
Bilgi Birikimi: Kriz durumlarında ne yapmanız gerektiğini öğrenirsiniz.
Beceri Geliştirme: Liderlik ve karar verme becerilerinizi geliştirebilirsiniz.
Ağ Oluşturma: Benzer ilgi alanlarına sahip kişilerle tanışabilirsiniz.
Önceden Bilinebilir Riskler
Yedek anahtarımızı komşuya emanet etmemiz karşımıza iki durumu çıkarır:
1- Anahtarı Kaybetme Riskine Karşı Önlem: Anahtarımızı kaybettiğimizde komşudan yedeğini alabiliriz.
2- Güvenlik Riski: Komşunun anahtarı kötüye kullanma ihtimali.
Günlük hayatta bile bazı davranışlarımız, oluşabilecek krizlere karşı önlemler aldığımıza işarettir. Ancak böyle bir yönetim sürecinde dahi hatalar yapabilir, yanılabilir ve deneyimler kazanabiliriz.
Heinrich Yasası Nedir?
Heinrich Yasası'na göre:
1 Büyük Kaza için
29 Küçük Hata ve
300'den Fazla Başarısızlık
yaşanır. Bu yasa, büyük kazaların öncesinde birçok küçük uyarı işareti olduğunu gösterir. Yaşamımızda ister istemez geliştirdiğimiz onca krizi atlatma yönetimi planları, aslında Heinrich Yasası'na bilerek ya da bilmeyerek uygun hareket ettiğimizi gösterir.
Kriz Yönetimi Sürecinin Önemi
Günlük hayatta ve örgüt hayatında da her ne kadar yasaya uygun da hareket etsek, yirmi dokuz küçük hata ve üç yüze yakın başarısızlık azımsanacak bir ölçüde değildir. Oluşturduğumuz planlar tam yararlı gelmeyebilir ve farklı sonuçlar doğurabilir. Ancak herhangi bir günlük ya da sosyal hayatta ve örgüt alanlarına verebileceği zararı en azından hafifletebiliriz.
Hasarı Minimize Etmek: Krizden kaynaklanan olumsuz etkileri azaltmak.
Deneyim Kazanmak: Gelecekteki krizlere daha hazırlıklı olmak.
Sürekli İyileştirme: Süreçleri gözden geçirip geliştirmek.
Krize Karşı Savaş Vermek
Oluşacak hasarı yok etmek bir yana dursun, bir krizi kaçınılmaz yapan sebepleri, başarısızlıkları yahut hataları bütünüyle ortadan kaldıramasak da, ona karşı savaşmış olmak gerek örgüt yapılanmalarında gerek kendi hayatımızda fayda sağlayacaktır.
Kriz Yönetiminin Önemi
Anlaşılacağı üzere krize karşı bir savaş vermek, krizin önlenebilmesi ve oluşabilecek birçok duruma müdahale edilebilirliği açısından gerekli olabilir.
Stratejik Planlama: Olası krizlere karşı önceden plan yapmak.
Kaynakların Etkin Kullanımı: Kriz anında gereken kaynakları hızlıca mobilize etmek.
Liderlik Becerileri: Takımı yönlendirmek ve motive etmek.
Krizleri Fırsata Çevirmek
Kriz yönetimi, başarısız bir sonuç verecek de olsa, önemli olan krize bakıştır diyebiliriz. Olası krizleri fırsata çevirmek, onları yönetmekten kulağa daha hoş gelebilir.
Yeniliklere Açık Olmak: Kriz, yeni fikirler ve yaklaşımlar için bir fırsattır.
Rekabet Avantajı Elde Etmek: Rakiplerin zorlandığı bir dönemde öne çıkabilirsiniz.
Marka İmajını Güçlendirmek: Krizi iyi yöneten şirketler, müşterilerinin güvenini kazanır.
Son Söz
Anlaşıldığı gibi, kriz olumlu ya da olumsuz sonuç versin, fırsata çevrilebilecek bir yanının da olduğu gerçeğidir. Günlük hayatımızda ve iş yaşantımızda krizlere karşı hazırlıklı olmak, anlık kriz yönetimi stratejileri geliştirmek ve bu stratejileri uygulamak büyük önem taşır.
Tüm krizlerinizin önlenebilir yahut fırsata çevrilebilir olması dileğiyle.
Kaynakça
Akın, G. (2017). Kriz Yönetimi ve Stratejileri. Ankara: İş Bankası Kültür Yayınları.
Demir, S. (2015). Örgütsel Kriz ve Yönetimi. İstanbul: Alfa Yayınları.
Yılmaz, E. (2019). "Heinrich Yasası ve İş Güvenliği Uygulamaları". Çalışma Hayatı Dergisi, 4(2), 25-38.
Yazar: Fatma Ersoy
