Yaratıcılık Nedir? Yaratıcı Düşünme Engelleri Neler?

İlham perisi ile ne sıklıkta görüşüyorsunuz? Yaratıcı olmayı resim, müzik ve sanatla ilgilenen kişilere özgü olduğunu düşünüyorsanız, çok yanılıyorsunuz. Einstein’ in “İzafiyet Teorisi” de yaratıcılığa girmiyor mu sizce? Kimsenin çözemediği problemleri farklı bir açıdan ele alarak çözmeniz, yaratıcılığın ta kendisi olmuyor mu? Belki de yaratıcılık sandığımız gibi bir şey değildir. O halde önce yaratıcılığın anlamından başlayarak, yaratıcılığınızı nasıl geliştirebileceğinizi biraz konuşalım.

“Yaratıcılık Nedir?” sorusunun cevabını, özgün, sosyal yararlılığı olan ürünler veya fikirler üretebilme becerisi olarak verebiliriz. Daha anlaşılır bir ifade ile olmayan bir şeyi hayal edebilme, bir şeyleri herkesten farklı yollarla yapabilme ve yeni fikirler geliştirme olarak anlatabiliriz. Herkesin gördüğü ile aynı şeyi görmeme durumudur aslında. Tek bir alanda değil, aklınıza gelebilecek her alanda yaratıcılık uygulayabilirsiniz. Tek yapmanız gereken beyniniz sağ lobuna biraz ağırlık vermek.

Yaratıcılık beynimizin sağ lobunda yer alır, hayaller kurar ve mecaz anlamlarla ilgilenir. Sağ beyninizi geliştirerek yaratıcılığınızı artırabilirsiniz. Resim çizebilir, müzik aleti çalabilir, şarkı söyleyebilir, bol kitap okuyabilir, kendi kurgularınızı oluşturabilir, renkli ve sesli zeka oyunları oynayabilirsiniz. Yaratıcılık yeteneğiniz farklı metotlar ile ölçülebilir. Dennis Hocevar’ ın bu konu ile ilgili yaptığı çalışmaların sonucunda metotları aşağıdaki şekilde özetlemiştir:

• Farklı Düşünme Testleri

• Tutum ve İlgi Envanterleri

• Kişilik Envanterleri

• Biyografik Envanterler

• Öğretmen Değerlendirmeleri

• Arkadaş Değerlendirmeleri

• Supervisor Değerlendirmeleri

• Ürünlerin Değerlendirilmesi

• Tanınma, Saygınlık

• Belirtilen Yaratıcı Aktiviler ve Başarılar

Yaratıcı Düşünme Engelleri Neler?

Yaratıcı düşünme, var olmayan bir şeyleri hayal edebilme, herkesten farklı olarak yeni çözümler, öneriler ya da süreçler ortaya çıkarabilme, kendine mahsus fikirleri olan insanların yaşamlarına olumlu yönde katkı da bulunan bir araçtır. Herkes yaratıcı düşünmeye sahiptir, bu doğuştan gelen bir beceridir ancak bazı nedenlerle var olan yaratıcılığınızı engelliyorsunuz. Bu engelleri ortadan kaldırırsanız sizde yaratıcı düşünmeye başlayabilirsiniz.

• Yaratıcı Olmadığınıza İnanmayın: Kendinize ve arkadaşlarınıza yaratıcılıkla ilgili yeteneğiniz olmadığınızı söylersiniz, tahmin edersiniz ki artık buna inanmaya başlarsınız. Yeteneğinizi ortaya çıkaracak olan kişi sizsiniz. Bir şeyler yapmaya başlamadan kimse sizin yeteneklerinizi fark etmez. Beyninizde yer alan olumsuz blokajı kaldırmalısınız ve çizime, yazmaya, resme ya da profesyonel olarak problem çözmeye dair yaratıcılığınızı keşfetmelisiniz.

• Varsayımlarda Boğulmayın: Eskilerin bir sözü vardır, “Evham yapma” diye, yani temelsiz kaygı ve kuruntu yapmayın. Beyninizdeki olumsuzluk ya yapamazsam ya yaratıcı bir şeyler ortaya koyamazsam ile başlar. Varsayımlarınızı destekleyecek bir kanıt bulamazsanız, kurtulmanız en doğrusu olur.

• Kuralcı Olmayın: Yaratıcılık özgür olmayı gerektirir. Düşüncelerinizi özgür bırakın ancak bu şekilde yeni fikirler ortaya çıkarabilirsiniz. Kendinize koyduğunuz prensiplerinizi kaldırın ve esnek olun.

• Fazla Ciddi Olmayın: Yaratıcı fikirleri beynimizin sağ lobundadır. Görsel, işitsel konular, sezgiler ve hayaller burada bulunur. Harekete geçirmek için biraz gülmek iyi olabilir. Gülmek bizi geleceği gibi yeni fikirlere de kapı aralayabilir.

• Risk Almak Kötü Değildir: Başarılı girişimlere sadece bakmakla kalmamalısınız. İyi bir fikriniz varsa risk almaktan korkmayın. Yanlış yapmaktan korkarak yaratıcılık gelişmez. Ayrıca fikriniz kötü de olabilir, eleştiri de alabilir. Bu tür korkular nedeniyle kendinizi kısıtlamayın.

• Konfor Alanında Kalmanız: Kendinizi güvende ve rahat hissettiğiniz konfor alanınızdan uzaklaşmalısınız. Herkes için zor bir durum, kimse alışkanlıklarını terk etmek istemez. Ama yavaş yavaş bırakabilir. Günlük rutinlerinizi değiştirerek işe başlayabilirsiniz, mesela her gün yürüdüğünüz sokak yerine farklı bir sokağı tercih edin.

• Hemen Yargılamayın: Yaratıcılık ile ilgili olmasa bile önyargı en büyük düşmanınızdır. Problemlere karşı bulduğunuz çözümleri daha kimseye açıklamadan kendiniz yargılayıp karar vermeyin. Ölçün, biçin, analiz edin ve değerlendirin ancak ondan sonra yargılayabilirsiniz.

Diyebilirsiniz ki, tüm bu engelleri kaldırdık ancak yine yaratıcı düşünme ve yeni fikirler konusunda zorluk yaşıyorum. Panik olmamanız gerekiyor. Böyle bir durumda profesyonel bir destek almalısınız. Enstitü sizin için online eğitimler kapsamında ücretsiz Yaratıcı Düşünme Teknikleri ve İnovasyon eğitimi veriyor, katılabilirsiniz. Bu eğitim ile birlikte yaratıcı düşünme süreci, teknikleri ve türleri hakkında bilgi alırken aynı zamanda inovasyon konusunda da bilgi sahibi olursunuz.

İlgili eğitim: Yaratıcı ve Tasarım Odaklı Düşünme

Yaratıcılığı Geliştirmek İçin Neler Yapabilirsiniz?

Yaratıcılığınızın bir sınırı olmadığını bilerek bir adım atabilirsiniz. Sınır ötesi hayaller kurabilir, gerçek üstü hayaller kurabilirsiniz. Evet, şelaleler her zaman aşağı doğru akabilir ancak yukarı doğru aktığını hayal etmenize engel olan ne? Örnekler sürekli olarak artış gösterebilir, bahsettiğimiz gibi yaratıcılığınızın ve hayal gücünüzün bir sınırı yok.

Yaratıcılığınızın gelişmesine yardımcı olabilecek 5 ipucu:

• İki problem bir taneden iyidir

Ne kadar çok sorun çözerseniz, o problemlere karşı o kadar aşinalık kazanırsınız. Karşınıza çıkan engellerden korkmadan, hepsini bir araya toplayın ve daha önce çözdüğünüz problemlerden destek alarak yeni bir çözüm yolu geliştirmeye çalışın.

• Jenerik terimler

Yaratıcı düşünceyi geliştirecek yollardan biri de, karşınıza çıkan bir problemi not almanız ve probleme özgün fiilleri daha yaygın olanlarla değiştiriniz. Yaratıcı düşünce performansınız bu şekilde artış gösterebilir. Bu metot problemin detaylarındansa özüne odaklanan bir tekniktir.

• Eşanlamlar ve Kategorileme

Aynı fiilleri değiştirir gibi, problemde yer alan kelimeleri eşanlamlıları değiştirmek, tekrar kodlama ve kategorileme yardımcı olabilir. Problemi analiz edebilir, çözüm bulmak için sorunun ana yapısına ulaşabilirsiniz.

• Kavga ve Kavga ve Kavga

Anlaşmazlıklar size çözüm için alternatif yollar ürettirir, yoğun motivasyonlu bir odaklanma sağlar.

• Hayal Etmeyi Azaltın

Hayal gücü yaratıcılık anlamında çok özeldir ancak sadece oturduğunuz yerde hayal kurarak bir yere varamazsınız. Yerinizden kalkmalı ve bulduğunuz yaratıcı fikri hayata geçirmelisiniz. Kısacası, sadece hayal kurarak vakit kaybı yaşamayın.  

Fazladan bir öneri, yeni bir dil öğrenin, hatta imkanınız varsa yurtdışında öğrenin.

Tüm bunların yanı sıra, bol bol kitap okuyun, sorunlarınıza karşı doğru soruları sorun, farklı fikirleri dikkate alın, ilk bulduğunuz çözüme bağlı kalmayın, emin olun her zaman daha iyisi vardır. Çevrenizdeki her detaya dikkat edin, etrafınızı yaratıcılıkla doldurun ve tecrübe edinmekten korkmayın. En kötü tecrübe bile hiç tecrübe edinmemekten iyidir.

Yaratıcı İnsanların Ortak Özellikleri

Yaratıcı bireylerin ortak özellikleri bulunmaktadır. Aşağıdaki özelliklere bakarak, ne kadar yaratıcı olduğunuzu görebilir ve kendinizde eksik gördüğünüz özellikleri geliştirme çabasına girebilirsiniz.

• Başarılı insanlardır,

İlgili yazı: Başarılı İnsan Kimdir?

• Düzen ihtiyacı ile güdülenmişlerdir,

• Meraklıdırlar,

• Öz kanıtlama içerisindedirler,

• Üretim güçleri oldukça yüksektir,

• Kuşkuludurlar,

• İlgi alanları çok yönlüdür,

• Estetiksel yargı içerisindedirler,

• Zaman zaman içe dönük yapıları olabilir,

• Coşkudurlar,

• Önsezileri kuvvetlidir,

• Etkileme güçleri fazladır.