Satranç Taşlarının Hareketleri

Bundan 1500 yıl önce Hindistan' da bir kral halkını savaşlar sebebi ile bezdirir. Halk ise bir bilgenin yanına giderek kralı durdurması için yardım ister. Alim kralı durdurmak için harika bir yol bulur. Aslında bir oyun bulur. Kralın yanına gider ve “Kralım, siz savaşmayı çok seven kudretli bir lidersiniz. Bende size yaraşır, dilediğiniz zaman savaşabileceğiniz bir oyun buldum.” Diyerek satranç oyununu tanıtır. Alim, krala bu oyunu öğretir, kral hakikaten bu oyunu çok sever. Kral artık dilediği kadar savaşabilecek tir. 

Kral bu oyunu çok sever ve alime “dile benden ne dilersen” der. Alim ise “kralım fazla bir şey istemem, bu satranç tahtasının ilk karesine bir buğday, ikinci karesine iki buğday ve diğer her bir kareye bir önceki kareye konan buğdayın iki katı kadar buğdayı bana hediye edin” der. Kral ise elinde her türlü kudret bulunmasına rağmen kendinden istenen bu basit dileğe çok sinirlenir. Vezirine dönerek “ne istiyor ise yapın ve sakın gözüme gözükme senin için iyi olmaz!” diyerek alimi gönderir.

Alim'in istediği buğdayı hesaplamışlar, ama daha otuz birinci karede, doksan iki ton buğday vermeleri gerektiğini fark etmişler. Kırk dokuzuncu kareye geldiklerinde vermeleri gereken buğday yirmi dört milyon ton olarak hesaplanınca, vezir krala gidip ülkede böyle bir buğday stokunun mevcut olmadığını ve alimin istediğinin yerine getirilmesinin imkansız olduğunu söylemiştir. Satranç, işte böyle büyük bir zekanın eseridir. 

Satranç Nasıl Oynanır?

Satranç, bir strateji oyunudur. İki kişinin sıra tabanlı olarak karşılıklı hamle yapması ile oynanır. Kazanmak için şansa değil, zekaya ihtiyaç duyulan bir oyundur. Hamle yaparken rakibin hamlelerini tahmin etmek demek, oyunu kazanmak demektir. İleri görüşlü zekaların oyunudur ama öğrenmesi çok basittir. Gerekli eğitimi alarak donanımlı bir şekilde satranç oynamayı öğrenebiliriz. Satranç hakkında bilginiz yoksa bile Enstitü üzerinden online eğitim alabilirsiniz. Ücretsiz olarak alacağınız satranç eğitimi ile siz de bu strateji oyunu için hazır duruma gelebilirsiniz.

Neden Satranç Oynayalım ?

Satranç oynamak zihin egzersizi yapmak için en iyi yöntemlerden biri olarak kabul edilir. Çocuklar için en iyi yanı daha küçük yaşta problem çözme yeteneği kazanmalarıdır. Hızlı düşünmek, karar alabilmek, olaylara daha analitik bakabilmek için çok faydalı bir egzersiz şeklidir. Aynı zamanda alzheimer riskini ortadan kaldırır. Yani yaşlı insanlar için tavsiye edilen bulmaca çözme etkinliğinin sosyal olarak yapılabilen şeklidir. Her şeyden önce zevkli bir oyundur. 

Satranç Taşlarının Hareketleri ve Dizilim

Satranç tahtasının sol tarafından yani A harfinden başlayacak olursak ilk önce kale gelir. Kalenin hemen yanına bir at gelir. Atın hemen yanında yani üçüncü karede fil bulunur. Filin yanındaki karede ise vezir vardır ve tabii bilindiği gibi vezirin yanında ise şah. Şah'tan hemen sonra simetrik olarak fil, at ve kale gelir. Hemen bir ön sırada ise yan yana dizili sekiz piyon bulunur. Diziliş konusu rakip için aynı değildir.

Rakip bizim dizilim yaptığımız sıra ile dizilim yapmaz, direkt olarak simetrik halimiz dizer. Yani bir ayna ile kendimize bakmak gibi karşılıklı olarak her taş nizami olur. Satranç tahtası siyah beyaz damalı şekilde altmış dört kareden oluşur. Bu kareler sekiz satır ve sekiz sütun ile yan yana gelerek büyük bir kare alanı oluşturur.

Satranç günümüz strateji oyunlarının atasıdır. Günümüzde dijital platform üzerinde oynadığımız tüm strateji oyunlarının sıra tabanlı olması yani sıra ile hamle yapılması, bu oyunların ilham kaynağının satranç olduğunu gösterir. Satrançta olasılıklar hesaplanamayacak kadar çeşitlidir. En az dört hamle ile mat edilebilir. Her hamle olasılık katsayısını iki katına katlar. Sonuçta o kadar çok olasılık ortaya çıkar ki hiçbir oyun bir öncekine benzemez. Satranç taşlarının hareketleri ise şöyledir;

Piyonlar

Piyonlar öncü birlik olan yaya piyadeleri temsil eder. Yaya oldukları için hareket kabiliyeti kısıtlıdır. En önemli görevleri arkasından gelmekte olan orduyu ilk şoktan korumak ve harekatı başlatacak olan ön çarpışmayı, yani satranç açılışı gerçekleştirmektir. Genellikle insanlar “piyon feda etmek içindir” diye düşünür, halbuki piyon akıllıca kullanılır ise savaşın kaderini değiştirebilir. Satranç oyununda piyon ileri tek kare olarak gidebilir ve yine çapraz olarak bir kare çaprazına denk gelen her taşı devirir.

Atlar

Atlar piyonların hemen arkasında bulunan süvari birlikleri gibidir. Savaşta sayıca piyadelerden az olan, ama ani baskınlar ve ani yön değişimleri ile düşmana kendini fark ettirmeyen ve bu gizlilikten yararlanıp ani baskın vererek düşmanı alt etmesi ile bilinir. Atlar teknik adı ile L şekli dediğimiz kuzey, güney, doğu, batı yönlerine üç kare artı üçüncü karenin sağı veya solu üzerine bir noktaya hareket eder. Oyun sırasında elimizde iki adet olur.

Filler

Filler, piyadelerin yani piyonların daha motorize ve modernize edilerek ağır silahlar ile donatılmış haline benzer. Ağır top atışı yapan topçulara benzetilen fillerden oyun sırasında elimizde iki adet bulunur. Bu fillerin en iyi özellikleri bir dengede olmalarıdır. Elimizdeki iki filin biri, satranç tahtası üzerinde ki beyaz damaya, diğeri ise siyah damaya denk gelir. Beyaz dama üzerinde hareket eden fil siyah damaya, siyah dama üzerinde hareket eden fil beyaz damaya asla basamaz. Filler sadece bulundukları kare üzerinden çapraz olarak hareket edebilirler. Piyonlar ya da atlar gibi belirli bir hareket limitleri yoktur. Çapraz bir şekilde istedikleri kare kadar hareket edebilirler.

Kaleler

Kaleler, geniş alanlara dağılıp kısa zamanda geri bir araya gelen tanklarımızdır. Hızları, etki alanları, sağlamlıkları, bir anda uzun mesafeden vurabilmeleri ve desteklenirler ise savaş kazandırdıkları iyi bilinir. Uzun süre sessiz kalıp bir anda ortaya çıkarak tüm işi bitirebilirler. İhtiyaç duyulduğu anda ortaya çıkar ve her zaman düşmanı tedirgin ederek ter döktürür. Satranç oynarken elimizde iki adet kale bulunur. Kaleler aynı piyonlar gibi kuzey, güney, doğu ve batı yönlerine hareket edebilirler. Piyonlar dan tek farkları ise sadece bir birim yani bir kare değil, bu dört yöne istedikleri kare kadar gidebilmektedir. 

Vezir

Veziri, günümüzün savaş uçakları, göz korkutan ağır tehdit unsuru silahlar olarak görebiliriz. Vezir iradedir, vezir istediği her yöne sınırsız kare gidebilir. Oyunda diğer tüm taşlara saldırabilir ya da taciz edebilir. Elinizde sadece bir adet bulunur ve dikkatli kullanmak gerekir. Vezirin kaybı tüm dengeleri alt üst edebilir. En uzun ateş ve manevra kabiliyetine sahip askerdir. Kralın yakın korumasıdır. Kralı koruyacak en donanımlı askerdir, birliktir. İşler kızıştığı zaman savaşı bitiren taştır. Satrançta oyun sonlandırma sırasında kesin mat sağlar.

Şah (Kral) 

Ordunun temeli, beyni ve gururudur. Tüm ordu kayıp verebilir, feda edilebilir ama şah gider ise ordu dağılır ve maç biter. Tüm ordu şahı korumak için savaşır. Her yöne tek kare olarak hareket eder ve gerekirse bu kısıtlı hareket kabiliyeti ile savaşabilir. Tek başına bir sonuç elde edemeyebilir ama askerleri ile kesin bir zafer kazanır. Şah diğer birliklerin canı pahasına koruduğu, kendini feda ettiği tek taştır.