Zeka geliştiren ve tarihi oldukça eski olan satranç oyunu, spor dalı olarak kabul edilir. Zihin jimnastiği kategorisinde dünyada kabul gören bu oyunun belli başlı kuralları vardır. Zeka gelişiminin yanı sıra, dikkat artırma, plan yapma ve analiz gibi konularda yarışmacının yeteneğini artıran klasik bir oyundur. Bu kategoride "satranç nasıl oynanır?" konusu merak edilen konulardandır.
İlk hamle beyaz taşa aittir ancak yazı tura da atılabilir. Oyuna başlama konusunda her iki taraf bir şekilde anlaşma sağlayabilir. Turnuva şeklinde oynanan bu oyun dünya çapında “spor” kategorisinde değerlendirilen bir oyundur. Bu oyun için satranç nasıl oynanır kısaca özeti konusu incelenmelidir.
Satranç Taşları Nelerdir?
Bu oyunda her taşın fonksiyonel özelliği farklıdır ve hareket kabiliyeti kendine özgüdür. Satranç zemini enine ve boyuna 8 parçaya bölünmüştür. Parçalar iki renklidir ve takımlar farklı renklere taşlarını yerleştirir. Toplam 16"şar taş bulunur. Kale, at, fil, vezir, şah, fil, at, kale şeklinde sıralanır. Ön sıraya ise sekiz adet piyon yerleştirilir. Her bir taş bir kareye gelecek şekilde sıralanır. Orta kısımda ise üç sıra boş kalır ve bu boş alana doğru taşlar ilerler. Satranç nasıl oynanır kuralları nelerdir? Bu klasik oyunun kuralları gayet basittir.
Satranç oyunu bir nevi savaş oyunudur. Öndeki piyonlar asker, filler ve atlar ordunun bir parçasıdır. Kaleler ise orduyu koruyan yerlerdir. Şah ve vezir ise savaşı geriden izleyen iki önemli taştır. Ve her bir satranç taşının puanları vardır.
Taş Alma
Fonksiyonel özellik bakımından satranç taşları farklı özelliklere sahiptir. Satranç taşlarının hareketleri vardır.Taş alma işlemi her taşa göre değişiklik gösterir. At hariç bütün taşlar atlamadan taş alır. Taş alma, hamle sırası gelen oyuncunun doğru hamleyi yaparak karşı tarafın taşını oyundan çıkarma işlemidir. Her iki şahtan biri oyundan çıkarsa oyun biter ve şahı dışarı çıkaran oyuncu oyunu kazanmış olur. Satranç nasıl oynanır ve kuralları konusunun en can alıcı konusu taş alma konusudur.
Piyonlar
Satranç taşlarının ön kısmında yer alan ve boyut olarak en küçük taş olan piyonlar tek tek ilerleyen taşlardır. Öndeki taşı yiyemez ancak çaprazında bulunan komşu karedeki taşı yiyebilir. Başlarken iki kare öne çıkabilir ancak oyunun devamında bir kareden fazla gidemez. Bir kare çapraza veya öne çıkan piyonlar karşı tarafın son karesine ulaşınca kendisini vezir tayin edebilir. Vezirin yanı sıra yenen taşlardan biri de piyonun yerine geçebilir. Bu iki kural da uygulanmaktadır. Bu işleme "er tayini" de denilmektedir. Bu hak bütün piyonlara verilmiştir ve rakip karenin son sırasına ulaşan bütün piyonlar tayin hakkını elde eder.
Piyonlarla ilgili bilinmesi gereken kurallardan biri de "en-past" yani geçerken alma kuralıdır. İlk hamlede iki kare ilerleyen piyon, rakip piyonlardan birinin yanına geldiğinde rakip piyonun onu alma hakkına "en past" hamlesi denilmektedir. Piyon atlamadan hareket eden taşlardan biridir. Zayıf ve güçsüz olmasına karşın tayin hakkı olan tek taştır.
Kale
Uçlarda bulunan ve kale figürüne benzeyen taş sağa, sola, öne ve arkaya hareket edebilir. Önündeki taşı alabilen bu taş atlama yapamaz. Kaleler köşelerde durur ve görünümleri de kale şeklindedir.
Rok Hareketi
Bu hareket kale ile şah arasında cereyan etmektedir. Kalenin ve şahın ilk hamlesi olması gereklidir ve şah güvenli bir karede olmalıdır. Bu hareket her iki taşın ilk hamlesi olduğunda rok hareketi mümkündür. Şah sağa veya sola iki kare gider ve kale de şahın diğer tarafına en yakın noktaya yerleşir. Şah ile kale arasında taş olmamalıdır.
Fil
Çapraz hareket eden bu taş her zaman aynı renkte kalır. Önündeki taşın üzerinden atlayamaz. Rakip taşı alabilmesi için önünde taş olmamalıdır. Önü açık olduğu sürece hareket edebilir.
At
L şeklinde hareket eden at üç kare ve ardından sağa veya sola bir kare ilerler. İki kare ve ardından sağa veya sola iki kare ilerleyebilir. Taşların üzerinden atlayan tek taştır. Hareket kabiliyeti bakımından farklı özelliklere sahiptir.
Vezir
Vezir sağa, sola, öne, arkaya ve çaprazlara rahatlıkla hareket edebilir. En geniş hareket menziline sahip olan taştır. Vezir şahın en önemli koruyucusudur. Oyunun başından sonuna kadar şahın hareketlerine uygun şekilde hareket eder.
Şah
En önemli taştır ve oyunun sonucunu belirler. Şah alındığında yani mat edildiğinde oyun biter. Bu nedenle oyunun başından sonuna kadar şah korunmalıdır. Her yöne tek kare ilerleyebilir.
Şah Çekme ve Şah Mat Nasıl Olur?
Şahı alacak şekilde konumlanan bütün taşlar "şah çekmiş" olur. Şahın hamlesi kalmaz ise ve bu ölümcül hamleyi durduracak taş yok ise bu durumda "şah mat" olur ve oyun biter. Şah çekme işlemini bütün taşlar yapabilir. Bu işlem için şahın taşın menzilinde olması gerekir. Piyon da şah çekebilir ve oyunu bitirebilir.
Her iki taraf aynı anda şah çekerse ve oyun kilitlenirse bu durumda oyun berabere biter. Oyunun uzaması durumunda iki taraf beraberlikte anlaşabilir. Bunun dışında şah mat işlemini gerçekleştirecek bir hamle oluşmadığında bu durumda beraberlik söz konusudur. Satrançta mat çeşitleri vardır. Oyuna göre şekillenir.
Satranç Oyununda Dikkat Edilecek Hususlar
Bu oyunda dikkat edilmesi gereken hususlar vardır. En önemli husus oyuncuların son derece dikkatli olması ve hamle yapmadan önce dikkatli bir şekilde oyunu tahlil etmeleridir. Bu oyunda yapılacak en büyük hata acele etmektir ve düşünmeden hareket etmektir. Rakibin nasıl bir oyun oynamak istediğini anladığınız an oyun lehinize dönecektir. Bunu anlamak için oyunu dikkatli bir şekilde takip etmek gerekir.
Oyunun başından sonuna kadar şah ve vezirin hareketleri takip edilmelidir. Rakibin bu önemli iki taşı oyunun sonucunu belirler. Ayrıca köşelerde bekleyen ve ölümcül hamle için saklanan taşlara da dikkat edilmelidir. Hamleler şahı mat etmek için yapılmalıdır.
Satrançla ilgili merak ettiğiniz sorular olabilir. Daha fazla şey öğrenmek istiyor olabilirsiniz. Satrançla ilgili birçok taktiği Enstitü'de yer alan Satranç Eğitimi 'nde öğrenebilirsiniz. Kesinlikle katılmanız gerekiyor. Hem zeka gelişimini desteklemekle birlikte her yaştan insanın öğrenebileceği bir oyun.
