AnasayfaBlogİnsan Hakları Nelerdir?
Nedir?

İnsan Hakları Nelerdir?

29 Ocak 2020
Bazıları renkli, bazıları sade bir grup el dikenli tel örgüye doğru uzanıyor. Arka planda mavi ve siyah renkler hakim, çite en yakın olan el ise biraz yeşil. Teller gümüş ve gri karışımı, keskin ve pürüzlü. Ellerin hepsi farklı ten tonlarına ve dokulara sahip ve tele dokunmak için uzandıklarında farklı pozisyonlarda duruyorlar. Ön planda küçük siyah bir nesne, arka planda ise mavi ve gri bir nesne yer alıyor. Görüntüde, sanki her el tele dokunduğunda ne olacağından emin değilmiş gibi bir gerilim ve gerilim hissi var.
İnsan Hakları KavramıTanımıÖrnekler
Eşitlik ve özgürlükHer insanın, ırk, etnik köken, dil, cinsiyet, dini gibi özelliklerinden bağımsız olarak bazı temel hak ve özgürlüklere sahip olmasıYaşama hakkı, eğitim hakkı, seyahat özgürlüğü
Kişisel haklarBireyin onurlu ve kendine özgü bir yaşam sürdürme hakkını temsil ederKölelik ve işkence yasağı, adil yargılanma hakkı
Manevi, kamusal ve politik özgürlüklerBireyin düşünce, inanç ve ifade özgürlüğüne atıfta bulunurDin ve vicdan özgürlüğü, ifade ve düşünce özgürlüğü
Ekonomik, sosyal ve kültürel haklarBireylerin ekonomik ve sosyal yaşamda haklarını temsil ederÇalışma hakkı, sağlık hizmetlerine adil erişim, eğitime erişim
İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi1948'de Birleşmiş Milletler tarafından kabul edilen ve tüm insanların sahip olması gereken hakları belirleyen bir belgeBirleşmiş Milletler İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi
İnsan Hakları İhlalleriİnsan haklarına aykırı olarak bireylerin yaşadığı tüm durumları genel bir şekilde ifade ederİşkence, haksız hapis cezası, yargısız infaz, zulüm ve ayrımcılık
İnsan Hakları Savunuculuğuİnsan haklarının korunması ve savunmasına yönelik çalışmaları tanımlarBirleşmiş Milletlerin, AGİT, Amerikan Devletler Örgütü gibi kurumların çalışmaları
İnsan Hakları Koruma Mekanizmalarıİnsan hakları koruma ve ihlalleri önlüğe yönelik yasal ve kurumsal yapıları belirtirUluslararası insan hakları hukuk sistemi, ulusal insan hakları kuruluşları
Bireyin topluma karşı haklarıToplumun bireylerin haklarını koruma taahhüdünü belirterek, herkesin saygı ve eşit muamele görmesi gerektiğini vurgularMaddi ve manevi varlığın dokunulmazlığı, kişinin özel yaşamına ve aile hayatına saygı
Uluslararası İnsan Hakları Standartlarıİnsan haklarının korunması ve uygulanması için küresel ölçekte kabul gören minimum standartları belirtirBirleşmiş Milletler İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi ve diğer uluslararası insan hakları anlaşmaları

Herhangi bir uluslararası anlaşmanın belki de en güzel maddesi, “tüm insanlar onur ve haysiyet bakımından özgürlük ve eşitlik haklarına sahip olarak doğarlar” olabilir. İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi'nde tüm devletlerin taahhütleri, insanlık tarihi göz önüne alındığında, insanlar için zulüm, ayrımcılık ve hor görmeyi göz ardı eden güçlü bir başarıdır. İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi, yokluk ve korkudan uzak bir yaşamı destekleyen tüm ekonomik, sosyal, politik, kültürel ve sivil haklar destekler. İyi davranışlar için bir ödül değildir. Ülkeye, belirli bir döneme veya sosyal gruba özgü değildir.

Her ırktan ve etnik gruptan insanların, engelli olup olmadıklarına bakılmaksızın vatandaşlar veya göçmenler, cinsiyetleri, sınıfları, kastları, inançları, yaşları veya cinsel yönelimleri ne olursa olsun, her zaman ve her yerde tüm insanların devredilemez haklarıdır. İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi kabul edildiğinde insan hakları ihlalleri sona ermedi. Fakat o zamandan beri sayısız insan daha fazla özgürlük kazandı. İhlaller önlendi; bağımsızlık ve özerklik sağlandı. Her ne kadar hepsi olmasa da birçok insan, işkence, haksız hapis cezası, yargısız infaz, soykırım, zulüm ve ayrımcılıktan kurtuldu. Buna ek olarak, eğitime, ekonomik fırsatlara, yeterli kaynaklara ve sağlık hizmetlerine adil erişim sağladı. Uluslararası insan hakları hukuk sisteminin güçlü mimarisi sayesinde suçlar için adalet, hakları için ulusal ve uluslararası koruma elde ettiler.

İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi, sahip olduğu güç ile, dünyayı değiştirme fikirlerinin öncülüdür. Tüm insanların özgürlük, eşitlik ve haysiyet kazanmasını sağlamak için çalışmaya devam etmemize ilham vermektedir. Bu görevin hayati bir yönü, insanların garanti edilmesi gereken şeyleri talep etmelerini sağlamaktır. O da insan hakları olarak bildiğimiz değerler bütünüdür. Avrupa Birliği, AGİT, Amerikan Devletler Örgütü, Afrika Birliği, Arap İnsan Hakları Sözleşmesi, ASEAN bölgesi tarafından kabul edilmiş ya da esinlenilmiştir.

İnsan Hakları Nedir?

Bir hak, gerçekleştirmekte haklı olduğumuz bir iddiadır. Ödeme yapmışsanız alışveriş sepetinizdeki ürünlerde hakkınız vardır. Eğer ülkelerinin anayasası garanti ederse, vatandaşlar bir cumhurbaşkanı seçme hakkına sahiptir. Ebeveynleri izin verdiyse, bir çocuğun hayvanat bahçesine alınma hakkı vardır. Tüm bunlar, başka bir tarafın taahhütleri veya garantileri göz önüne alındığında, insanların talep etmeye hak kazanabilecekleri şeylerdir.

Bununla birlikte, insan hakları başka bir tarafın vaadine veya garantisine bağlı değildir. Birinin yaşam hakkı, onu öldürmeyi ya da öldürmemeyi vaat eden bir başkasına bağlı değildir. Yaşam hakları sadece tek bir şeye bağlıdır: insan olmaları. İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi bir önsöz ve aşağıda kısaca değineceğimiz 30 maddeden oluşmaktadır. Önsöz, bildirgenin hazırlanmasının gerekliliğine yol açan tarihi ve sosyal nedenleri ortaya koymaktadır.

  • 1. ve 2. maddeler haysiyet, özgürlük ve eşitlik ile ilgili temel kavramları ortaya koymuştur.

  • 3 ila 5. maddeler, yaşam hakkı, kölelik ve işkence yasağı gibi başka bireysel haklar getirmiştir.

  • 6 ila 11. maddeler, ihlal edildiğinde savunmaları için atıfta bulunulan özel çözüm yolları ile insan haklarının temel yasallığını ifade eder.

  • 12 ila 17. maddeler, bireyin topluma karşı haklarını belirlemiştir.

  • 18 ila 21. Maddeler anayasal özgürlük olarak anılan ve bireyin düşünce, görüş, din ve vicdan özgürlüğü gibi manevi, kamusal ve politik özgürlük kavramlarına atıfta bulunur.

  • 22 ila 27. maddeler, bireyin sağlık hizmetleri de dahil olmak üzere ekonomik, sosyal ve kültürel haklarını onaylamıştır.

  • 28 ila 30. maddeler bu hakların kullanılmasının genel yollarını belirlemiştir.

İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi Nedir?

İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi bugün, Birleşmiş Milletler Genel Kurulu tarafından 1948 yılında ilan ve kabul edildiği gibi devam etmektedir. Taslağı hazırlayanların olağanüstü vizyonu ve kararlılığı, ilk kez, her insanın eşitlik ve devredilemez bir şekilde hakkı olan özgürlük değerlerini dile getiren 30 maddelik bir belge ortaya koydu. Artık 360'tan fazla dilde mevcut olan deklarasyon, dünyanın en çok tercüme edilmiş dokümanıdır. Doğruyu ve yanlışı ölçtüğümüz bir kıstas haline geldi. Herkes için adil ve iyi bir gelecek amacıyla bir temel sağlar. İnsan onuruna yönelik baskı, aşağılama ve geri alınamaz sonuçları olan cezalandırmalara karşı mücadelede güçlü bir araçtır.

Birleşmiş Milletlerin insan haklarına bağlılığı örgütün kuruluş sözleşmesinden kök almaktadır. Uluslararası toplumun bu hakları koruma ve savunma görevi vardır. Haklarının korunmasına en çok ihtiyaç duyan insanların bu beyannamenin onlar için var olduğunu bilmelerini sağlamak gerekir. Bu evrensel hakları her yerde her erkek, kadın ve çocuk için canlı bir gerçeklik haline getirmek için üzerimize düşeni yapmalıyız.

Dünya Genelinde İnsan Hakları

İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi’nin kabul edilmesinin ardından, dünyanın birçok bölgesi, BM'nin yanında var olan insan hakları algısını korumak için kendi sistemlerini kurmuştur. Bugüne kadar Avrupa, Amerika ve Afrika'da bölgesel insan hakları kurumları kurulmuştur. Arap dünyasında ve Güneydoğu Asya Ülkeleri Birliği ASEAN'da bölgesel insan hakları standartlarının kurumsallaştırılmasına yönelik bazı adımlar da devam etmektedir.

Bununla birlikte, dünyanın bu bölgesindeki çoğu ülke, büyük Birleşmiş Milletler antlaşmalarını ve sözleşmelerini de onayladı. Böylece genel ilkelerle anlaşmalarını imzaladı ve gönüllü olarak uluslararası insan hakları hukukuna bağlı hale geldi. Avrupa'da, kıtanın insan hakları gözlemcisi olan Avrupa Konseyi tarafından çeşitli insan hakları standartları ve mekanizmaları onaylanmaktadır. Avrupa Konseyi'nin yanı sıra Avrupa Birliği ve Avrupa Güvenlik ve İş Birliği Teşkilatı (AGİT) de önemli roller oynamaktadır.

Avrupa Birliği

Avrupa Birliği tarafından korunması taahhüt edilen insan hakları, 1 Aralık 2009 tarihinde yürürlüğe giren ve Avrupa Birliği Temel Haklar Bildirgesi'ne tam yasal etki sağlayan Lizbon Antlaşması'nın kabul edilmesiyle hız kazanmıştır. Medeni, siyasi, sosyal ve ekonomik hakları içeren bildirge hem Avrupa Birliği hem de üye devletlerce bu hakların korunmasını gerektirir.

AB Temel Hakları Bildirgesi, altı başlık altındaki hakları ana hatlarıyla belirtmektedir: Haysiyet, özgürlük, eşitlik, dayanışma, vatandaş hakları ve adalet. Onur başlığı yaşam hakkını garanti eder ve işkence, kölelik ve ölüm cezasını yasaklar. Özgürlük, gizlilik, evlilik, düşünce, ifade, toplantı, eğitim, iş, mülkiyet ve sığınma haklarını içerir. Eşitlik, çocukların ve yaşlıların haklarını kapsar. Dayanışma, adil çalışma koşulları, haksız yere işten çıkarmaya karşı olmak gibi iş hukuku ve işçi haklarını korumayı ve sağlık hizmetlerine erişimi korur. Vatandaşlık başlığı, oy kullanma ve serbest dolaşım hakkını içerir. Adalet başlığı, etkili bir hukuk yolu, adil yargılanma ve masumiyet karinesi gibi hakları kapsar.

Avrupa Güvenlik ve İş Birliği Teşkilatı (AGİT)

Avrupa Güvenlik ve İş Birliği Teşkilatı (AGİT) Avrupa, Orta Asya ve Kuzey Amerika'dan 56 devleti bir araya getiriyor. İnsan haklarının korunmasına özel olarak adanmamış olmasına rağmen, güvenlik konusundaki kapsamlı yaklaşımı, insan hakları, ulusal azınlıklar, demokratikleşme, polislik stratejileri, terörle mücadele ve ekonomik ve çevresel faaliyetler de dahil olmak üzere geniş bir yelpazede ele alınmasını sağlar.

İnsan hakları alanındaki AGİT eylemi Demokratik Kurumlar ve İnsan Hakları Ofisi aracılığıyla yürütülmektedir. Varşova merkezli ODIHR, AGİT alanında seçim gözlemi, demokratik kalkınma, insan hakları, hoşgörü ve ayrımcılık yapmama ve hukukun üstünlüğü alanlarında faaliyet göstermektedir. Gençleri hedefleyen faaliyetleri arasında insan hakları eğitimi, antisemitizm ve İslamofobi ile mücadele yer alıyor.

Amerikan Devletleri Örgütü

Amerikalılar Arası bölgede, insan hakları standartları ve mekanizmaları, 1948 Amerikan İnsan Hakları ve Görevleri Beyannamesi ve 1969 Amerikan İnsan Hakları Sözleşmesi'nden kaynaklanmaktadır. Ayrıca mülteciler, işkencenin önlenmesi ve cezalandırılması, ölüm cezasının kaldırılması, kaybolmalar, kadınlara karşı şiddet, çevre ve diğer konularda da özel maddeler kabul edilmiştir.

Afrika Birliği

Afrika İnsan ve Halkların Hakları Sözleşmesi Ekim 1986'da yürürlüğe girdi ve 2007'ye kadar 53 devlet tarafından onaylandı. Avrupa veya Amerikan Sözleşmelerinden farklı olarak, Afrika Bildirgesi aynı antlaşmadaki sosyal, ekonomik ve kültürel hakların yanı sıra medeni ve siyasi hakları da kapsamaktadır. Afrika Sözleşmesi bireysel hakların ötesine geçmekte ve aynı zamanda halkların kolektif haklarını öngörmektedir. Sözleşme ayrıca bireylerin haklarının yanı sıra görevleri olduğunu da bilir ve bireyin ailesine, topluma, devlete ve uluslararası topluma karşı sahip olduğu belirli görevleri listeler.

Arap İnsan Hakları Sözleşmesi

Bölgesel Arap İnsan Hakları Komisyonu 1968'den beri faaliyettedir, ancak sadece insan haklarının geliştirilmesi konusunda çok seçici ve sınırlı yetkilere sahiptir. Gözden geçirilmiş bir Arap İnsan Hakları Sözleşmesi 2004 yılında Arap Devletleri Birliği tarafından kabul edilmiş ve 2008 yılında yürürlüğe girmiştir.

Güneydoğu Asya Ülkeleri Birliği

ASEAN bölgesinde, bu bölgesel organın Hükümetler Arası İnsan Hakları Komisyonunun kurulmasına yönelik 2009 taahhüdünü yerine getirmesi için çabalar sürmektedir. Bu Komisyon için 2009 İş Tanımı, Tüm insan hakları ve temel evrensel özgürlük, karşılıklı bağlılığın yanı sıra tarafsızlık, nesnellik, ayrımcılık yapmama, çifte standartlardan kaçınma ve siyasallaşma gibi uluslararası insan hakları ilkelerine saygı gösterilmesini öngörmektedir.

Eşitlik ve özgürlük, Her insanın, ırk, etnik köken, dil, cinsiyet, dini gibi özelliklerinden bağımsız olarak bazı temel hak ve özgürlüklere sahip olması, Yaşama hakkı, eğitim hakkı, seyahat özgürlüğü, Kişisel haklar, Bireyin onurlu ve kendine özgü bir yaşam sürdürme hakkını temsil eder, Kölelik ve işkence yasağı, adil yargılanma hakkı, Manevi, kamusal ve politik özgürlükler, Bireyin düşünce, inanç ve ifade özgürlüğüne atıfta bulunur, Din ve vicdan özgürlüğü, ifade ve düşünce özgürlüğü, Ekonomik, sosyal ve kültürel haklar, Bireylerin ekonomik ve sosyal yaşamda haklarını temsil eder, Çalışma hakkı, sağlık hizmetlerine adil erişim, eğitime erişim, İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi, 1948'de Birleşmiş Milletler tarafından kabul edilen ve tüm insanların sahip olması gereken hakları belirleyen bir belge, Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi, İnsan Hakları İhlalleri, İnsan haklarına aykırı olarak bireylerin yaşadığı tüm durumları genel bir şekilde ifade eder, İşkence, haksız hapis cezası, yargısız infaz, zulüm ve ayrımcılık, İnsan Hakları Savunuculuğu, İnsan haklarının korunması ve savunmasına yönelik çalışmaları tanımlar, Birleşmiş Milletlerin, AGİT, Amerikan Devletler Örgütü gibi kurumların çalışmaları, İnsan Hakları Koruma Mekanizmaları, İnsan hakları koruma ve ihlalleri önlüğe yönelik yasal ve kurumsal yapıları belirtir, Uluslararası insan hakları hukuk sistemi, ulusal insan hakları kuruluşları, Bireyin topluma karşı hakları, Toplumun bireylerin haklarını koruma taahhüdünü belirterek, herkesin saygı ve eşit muamele görmesi gerektiğini vurgular, Maddi ve manevi varlığın dokunulmazlığı, kişinin özel yaşamına ve aile hayatına saygı, Uluslararası İnsan Hakları Standartları, İnsan haklarının korunması ve uygulanması için küresel ölçekte kabul gören minimum standartları belirtir, Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi ve diğer uluslararası insan hakları anlaşmaları
insan hakları avrupa birliği insan hakları evrensel bildirgesi özgürlük eşitlik
Koyu renk sakallı genç bir adam beyaz duvarlı bir odada durmaktadır. Yüzünde ciddi bir ifade var ve siyah bir tişört ile mavi bir kot pantolon giyiyor. Elleri yanında ve ayakları biraz açık. Kısa, koyu renk saçları ve güçlü bir çene çizgisi vardır. Sakalları kalın ve bakımlıdır. Gözleri derine dikilmiştir ve bakışları yoğundur. Uzun boylu ve gururludur, bir güç ve güven imajı çizer.
Gökşah Taşyürek
Blog Yazarı

İzmir Namık Kemal Lisesi mezunuyum. Girişimcilik, Bilgisayar Programcılığı ve Seo eğitimleri aldım. Anahtar kelime çalışması, short-tail ve long-tail keyword kullanımı, anahtar kelime gruplandırması, SEO’yu destekleyen site yapısı, teknik seo, site içi SEO konularında bilgi sahibiyim. 20 yıllık süreç içinde bu konular ile yakından ilgilendim. Pek çok okumalarım oldu. Bu alanlarda içerik üretmekte zorlanmıyorum.

Benzer Yazılar
Doğru ve faydalı bilgiler sağlama konusunda kararlı olan uzman ekibimizle blogumuzu her zaman yeni makaleler ve videolarla güncelliyoruz. Güvenilir tavsiyeler ve bilgilendirici içerikler arıyorsanız, blog sayfamıza mutlaka göz atın.