Bireyselleştirilmiş Eğitim Programı (BEP) Nedir?

Açılımı; bireyselleştirilmiş eğitim programı olan BEP nedir? BEP, özel gereksinimli öğrenciler için uygulanan bireysel eğitim planıdır. Peki, özel gereksinimli ne demektir? Bazı bireyler bazı özellikleri bakımından diğerlerinden farklılık gösterirler. Bu farklı özellikler; bedensel, zihinsel, gelişimsel olabilir. Ya da bireyin öğrenme özelliklerinin farklılığı da onu özel gereksinimli yapabilir. Eğitimler dünyasında bu bireylere; özel gereksinimli öğrenciler ya da bireyler denilmektedir. Her bireyin gereksinimleri birbirinden farklı olabilmektedir. Bu nedenle eğitimciler ve araştırmacılar tek bir soru etrafında odaklanmışlardır. Bu bireyler için en uygun eğitim programları nasıl sağlanabilir? Bu soruya aranan cevaplar BEP’in doğuşunu sağlamıştır.

Bireyselleştirilmiş eğitim programı (BEP), özel gereksinimli öğrencinin eğitsel gereksinimlerinin en üst düzeyde karşılanmasını sağlamak üzere hazırlanır.  Öncelikle çocukların; duygusal, zihinsel, sosyal ve akademik alanlarda yapabildikleri dikkate alınır. Dil ve iletişim becerileri göz önünde tutulur. Ve tüm bunların sonucunda bireye kazandırılacak davranışların neler olduğu ortaya çıkar. Bu da BEP’in içeriğini oluşturmaktadır. Türkiye’de 1997 yılında 573 sayılı kanun hükmünde kararname yürürlüğe girmiştir. Ardından 2006 yılında Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği yürürlüğe girmiştir. Bu iki gelişme neticesinde Türkiye’de özel gereksinimli olarak belirlenmiş her çocuk için BEP zorunlu olmuştur.

BEP Hangi Öğrenciler İçin Hazırlanır?

Kısaca BEP nedir? BEP, özel bir eğitim programıdır. Var olan okul programındaki değişiklikleri ve uyarlamaları içeren yazılı bir plandır. Peki, BEP hangi öğrenciler için hazırlanır? BEP, özel gereksinimli olarak belirlenen öğrenciler için hazırlanır. Ve her özel gereksinimli öğrenci için ayrı ayrı hazırlanmaktadır. Yani özel gereksinimli olarak tanımlanmış her öğrenci bireyselleştirilmiş eğitimler için uygundur. Aynı zamanda okul yaşantısında akademik zorluk yaşayan öğrenciler için de BEP uygulanabilir.

Bu program özel eğitim gerektiren birey için geliştirilse de ailesi tarafından da onaylanması gereklidir. Aslında BEP; bireyin, ailenin, öğretmenin gereksinimleri doğrultusunda hazırlanmıştır. Hedeflenen amaçlarda verilecek destek eğitim hizmetlerini plan olarak içinde barındırmaktadır. Özel eğitim gerektiren öğrenci için hedefler, normal sınıf düzeyinde belirlenmiş beklentilerinden farklıdır. Aslında “bep nedir?”, sorusuna şu şekilde de cevap verilebilir: BEP; belirlenen bir süre içinde özel gereksinimli öğrencinin ihtiyaçlarının, ilgilerinin ve performansının bir özetidir.

BEP’in Amacı Nedir?

BEP, özel eğitim gerektiren öğrencinin gelişimini gözlemek ve onunla iletişim kurmak için öğretmenlere yardımcı olur. Esasında, okul personeli ve destek hizmetleri veren kişilerin birlikte geliştirdikleri, uygulandıkları ve izledikleri bir plandır. BEP; gerektiğinde düzeltilebilen ve değiştirilebilen esnek bir çerçeveye sahiptir. Bep sürecinin 7 temel aşaması bulunmaktadır. Bunlar;

• Bireyselleştirilmiş eğitimin programını hazırlayacak ekibin oluşturulması,

• Özel gereksinimli çocuğun eğitsel performans düzeyinin belirlenmesi,

• Uygun eğitim ortamları ve bu ortamlarda sunulacak destek hizmetlerin belirlenmesi,

• Bireyselleştirilmiş öğretim programının hazırlanması,

• Uzun ve kısa dönemli amaçların belirlenmesi,

• Uygun öğretim materyalleri ve öğretim yöntemlerinin belirlenmesi,

• BEP’ in uygulanması, izlenmesi ve değerlendirilmesi için sorumluların belirlenmesi. Zaman çizelgesinin hazırlanması ve değerlendirme biçimine karar verilmesi,

• Ailenin onayı.

BEP'in amacı; çocuğun eğitsel değerlendirmesini yapmaktır. Bunun için tüm gelişim alanlarındaki güçlü ve zayıf yönlerini saptar ve gereksinimlerini belirler. Aynı zamanda çocuğun tüm gelişim alanlarında sahip olduğu becerileri dikkate alarak çocuğa uygun eğitim verilmesini sağlamaktadır. BEP birimi sene başında yapılan kurul toplantısında belirlenir. Okul müdürü ve görevlendireceği müdür yardımcısının başkanlığında BEP Geliştirme Birimi kurulur. Özel gereksinimli Öğrencilerin eğitsel performansı belirlenir. Destek hizmetler ve eğitim ortamları belirlenir. Uzun Dönem Amaçlar ve Kısa Dönem Amaçlar belirlenir. Bu amaçlar doğrultusunda değerlendirmeler yapılır. BEP, olumsuz davranışlardan çok olumlu davranışların, yeterli yönlerin görülüp pekiştirilmesini öngören bir yapıya sahiptir. Kısaca bireyselleştirilmiş eğitimin amacı, özel gereksinimli bireyi toplumun bir parçası haline getirmektir.

BEP’i Kim Hazırlar?

BEP’i, BEP Geliştirme Birimi hazırlar. Bu birim kurum müdürü veya görevlendireceği müdür yardımcısının başkanlığında;

• Gezerek özel eğitim görevi verilmiş öğretmen,

• Aile,

• Özel eğitime ihtiyacı olan öğrenci,

• Rehber öğretmen-psikolojik danışman (eğitim programları hazırlamakla görevli öğretmen),

• Özel eğitime ihtiyacı olan öğrencinin sınıf öğretmeni veya hazırlanan programın içeriğine uygun branş öğretmeni,

• Gerektiğinde izleme tanılama ve değerlendirme ekibinden görevli bir kişiden oluşur.

Okul müdürleri her öğretim yılı başında okulunda görevli psikolojik danışmanla işbirliği yaparlar. Bir duyuru ile sınıf öğretmenlerinden, sınıflarında okuma-yazma ve dört işlemi başaramamış, bütün gelişimlerinde akranlarına göre farklılık gösteren öğrencilerin tespitini ister. Bu farklı öğrenciler; dikkat ve algılama güçlüğü bulunan, ortopedik özürlü, görme veya işitme kaybı olduğundan şüphe edilen, sınıf tekrarı yapmış, öğrenme güçlüğü çeken, çok hareketli öğrenciler şeklinde açıklanabilir. Sınıf öğretmeni psikolojik danışmanın da yardımıyla bir sınıf listesi hazırlar. Okul Müdürlüğü hazırlanan öğrenci listesini üst yazı ile birlikte İl Rehberlik ve Araştırma Merkezine bildirerek adı geçen öğrencilerin incelenmesi için talepte bulunur. Bu şekilde kaynaştırma öğrencilerin tespiti yapılmaktadır.

Özel gereksinimli öğrencilere, akranlarıyla aynı kurumda eğitim görme hakkı verilir. Kaynaştırma, özel ve genel eğitimin ayrılmaz bir parçasıdır. Hizmetler eğitim ihtiyaçlarına göre planlanmaktadır. Kaynaştırmada bireysel farklılıklar odak noktadır. BEP için gönüllülük, sevgi, sabır ve gayret gerekmektedir. BEP aracılığı ile öğrenciler kendi öğrenme hızına göre eğitim alır. Öğrencilerin özgüven, takdir edilme, işe yarama, cesaret, sorumluluk gibi sosyal değerleri gelişir. özel gereksinimli öğrencilerin, normal öğrencilerle birlikte çalışmaları; daha büyük başarılar için istek ve cesaret uyandırır. Bu öğrenciler normal öğrencilerden de bazı davranışları öğreneceklerdir. Eğitim programlarına ek olarak aile eğitimi, sosyal, kültürel ve serbest zaman etkinlikleri sayesinde öğrenmeler çok yönlü desteklenir.

 Bep Geliştirme Biriminde Üyelerin Görevleri Nelerdir?

• Başkan: Birimi oluşturur, üyeleri belirler, toplantıları planlar. Bireyselleştirilmiş eğitim programı geliştirilmesi, uygulanması, izlenmesi ve değerlendirilmesi sürecinde gereken düzenlemeleri yapar. Bireyselleştirilmiş eğitim programı geliştirilmesi sürecinde yapılan çalışmaları, değerlendirmeleri izler. İhtiyaç duyulan araç-gerecin sağlanması için özel eğitim hizmetleri kurulu ile eşgüdümlü çalışır.

• Gezerek Özel Eğitim Görevi Verilen Öğretmen: Bireyin ihtiyaçlarına göre hazırlanan BEP’i, kapsayıcı eğitim uygulamaları yapılan kurumlarda ve  özel eğitim kurumlarında uygular. Değerlendirme ölçeklerinin geliştirilmesi aşamasında görüş bildirir. Gerektiğinde bireye, aileye, öğretmene ve kuruma bilgilendirme yapar. 

• Öğretmen: BEP'in uygulanmasında ve değerlendirilmesinde etkin şekilde görev yapar. Planlanan eğitim programlarını uygulamaya dönüştürür. Bireyin gelişimine göre yeni bireysel eğitim programı önerileri hazırlar.

• Aile: Bireyselleştirilmiş eğitim planının hazırlanması sürecinde ihtiyaçlarını iletir. Çocuğu ile ilgili hedeflerini ve planlarını belirtir. Eğitim programının uygulanma aşamasına etkin bir şekilde katılır. Gerekli durumlarda eğitim araç gereç desteği sağlar.

• Özel Gereksinimli Birey: Bireyselleştirilmiş eğitim programlarının hazırlanışı sırasında kendi ihtiyaçları ve isteklerini belirtir. Çalışmalara etkin biçimde katılır. Değerlendirme sonrasında çıkan eğitim önlemi ve yöneltme kararında isteğini belirtir.

• Rehber Öğretmen, Psikolojik Danışman: Bireyin özel eğitim ihtiyaçları doğrultusunda görüşünü belirtir ve bireye rehberlik yapar. Bireyin gelişimini izler.

• Eğitsel Tanılama, İzleme ve Değerlendirme Ekibi Temsilcisi: Birey için saptanan destek eğitim hizmetlerinin uygulanmasında rehberlik eder. Bireyin gelişimini okul rehberlik ve psikolojik danışma hizmetleri servisi ile işbirliği içinde izler.

• Eğitim Programları Hazırlamakla Görevlendirilen Öğretmen: Bireyselleştirilmiş eğitim programlarının hazırlanmasında, uygulanmasında ve değerlendirilmesinde etkin görev alır. Değerlendirme ölçekleri geliştirir. İhtiyaç duyulan araç - gerecin  sağlanması için başkan ile eş güdümlü çalışır. Bireyin gelişimine göre yeni bireyselleştirilmiş eğitim programı önerileri hazırlar. Gerektiğinde bireye, aileye, öğretmene danışmanlık yapar.